Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Kr/1897
Gramatyka języka polskiego
J. Jeżyński, Warszawa 1897, jęz. polski strona w kompendium Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego
Cytaty według działów 411 cytatów
- Przedmowa 2 cytaty I–II
- Wstęp 13 cytatów 1–9
- Gramatyka 11 cytatów 10–12
- Głosownia 95 cytatów 13–42
- Fleksja czyli nauka o odmianach 253 cytaty 43–284
- Pisownia 37 cytatów 285–344
Hasła
-
abecadło
alfabet
-
litera
(znak alfabetu)
znak piśmienny
- duże litery
- ø (litera, znak)
-
litera
(znak alfabetu)
znak piśmienny
- akcent muzykalny
- akcent wydechowy
-
czas
- czas przeszły (praeteritum, nie tylko lm.)
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy | cz. teraźń. (praesens)
- czas zaprzeszły
-
części mowy
-
części mowy odmienne
wyraz odmienny
-
czasownik
(verbum)
słowo
(czasownik)
- bezokolicznik
- słowa dokonane
- słowa niedokonane
- słowa nijakie
- słowa zaimkowe
- słowa zwrotne
- słowo posiłkowe
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- imiesłów
-
imię
(nazwa, część mowy)
- imię osobowe (męskie) rzeczownik osobowy męski
- imię swojskie
- liczebnik
-
przymiotnik | przymiotniki
imię przymiotne
- przymiotniki rzeczownie wzięte (urzeczownikowiony)
- rzeczowniki
- zaimki | zaimek
-
czasownik
(verbum)
słowo
(czasownik)
- wyraz nieodmienny części mowy nieodmienne
-
części mowy odmienne
wyraz odmienny
- drgania
- enklityka
-
fleksja
(odmiana)
odmiana
(słów, wyrazów)
-
koniugacja
gromada
(koniugacyjna)
odmiana słów
- klasa (o odmianie czasownika)
- koniugacja I-sza
- koniugacja pierwotna
- konjugacja V-ta | konjug. V | konj. V.
-
odmiana imion
deklinacja
- deklinacja liczebników
-
deklinacja przymiotników zaimkowa | deklinacja zaimkowa | dekl. zaimkowa
odmiana przymiotnikowa
- deklinacja złożona (przymiotników, imiesłowów) odmiana przymiotników zaimkowa | odmiana przymiotnikowa zaimkowa odmiana przymiotników złożona
- deklinacja rzeczowników
- forma deklinacyjna
- odmiana rzeczownikowa deklinacja przymiotników rzeczownikowa | deklinacja rzeczownikowa | dekl. rzeczownikowa (przymiotników)
-
przypadek
- biernik | B. (przypadek)
- celownik | Celow. | C. (przypadek)
- dopełniacz | Dopełn. | dopeł. | D. (przypadek)
- mianownik | mianown. | Mian. | M. | Mianow. (przypadek)
- miejscownik | Miejscow. | miejsc. | Mc. (przypadek)
- narzędnik | Narzęd. | N. (przypadek)
- wołacz | W.
- stopniowanie przymiotników (przymiotników, przysłówków)
-
koniugacja
gromada
(koniugacyjna)
odmiana słów
- głosownia fonetyka
- gromada (klasa, typ)
- historja języka
- kreska (diakryt)
- liczba
-
morfologia
(dział gramatyki)
- nauka o odmianach fleksja (dział nauki)
- słoworód (dział nauki; etymologia)
- mowa (język) język
- narząd mówny
- natężenie samogłoski (przegłos)
- nazwisko (nazwa)
- odmianka wariant
- osoba (gramatyczna)
- pień
- pierwiastek (rdzeń, źródłosłów) osnowa | osn. (temat fleksyjny, słowotwórczy) rdzeń
- pisanie
- pismo
- pisownia
- pluralia tantum pol., łac.
- pochodnik
- pokrewieństwo (brzmień, form, wyrazów)
- pokrewieństwo (języków, rodzin językowych)
- postać (forma) forma (postać wyrazu) formacja
- prawidło zasada
- przedrostek
- przepis (gramatyczny, ortograficzny)
- przycisk (akcent)
- przyrostek (sufiks) końcówka | końcówki (morfem gramatyczny)
- rodzaj (gramatyczny)
- rozziew
- różnica
- rzeczownie wzięte (w funkcji podmiotu)
- składnia (dział gramatyki)
- skrócenie
- strona zwrotna
-
sylaba
(głoski, litery)
zgłoska | zgłoska wymowy
-
głoski
(dźwięk mowy)
dźwięk
(głoska, głos artykułowany)
szmer
- samogłoska (głoska)
-
spółgłoska
(głoska)
- gardłowe
- grupa spółgłoskowa
- końcowa spółgłoska
- spółgłoska cicha (bezdźwięczna)
- spółgłoska dźwięczna
- spółgłoska mocna spółgłoska bezdźwięczna
- spółgłoska słaba
- spółgłoska twarda
- spółgłoski językowe
- spółgłoski nosowe
- spółgłoski przednio-językowe
- spółgłoski średnio-językowe spółgłoski podniebienne
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowo-zębowe
- zgłoska otwarta
- zgłoska zamknięta
-
głoski
(dźwięk mowy)
dźwięk
(głoska, głos artykułowany)
szmer
- system koniugacyjny
- terminologia gramatyczna
- tryby modus łac. sposoby (tryb)
- wrażenie słuchowe
- wymawianie wymówienie
- wyraz
- wyrażenie
- zakończenie
-
zdanie
-
część zdania
-
określenie
- przedmiot prosty (dopełnienie, obiectum)
-
orzeczenie
- łącznik (w orzeczeniu)
-
określenie
- zdania współrzędne
- zdanie główne
- zdanie poboczne
-
część zdania
- zmiana głoskowa zmiany fonetyczne
- znaczenie
- zwyczaj
Wykorzystane źródła: Autor we wstępie nie powołuje się na konkretne źródła czy autorów, ale w przypisach odnosi się do innych prac, np. Baudouina de Courtenay (1877), Szylarskiego (1770), Kopczyńskiego (1780). W ekscerpcji pominięto ze "Wstępu", fragmenty, w którym autor opisuje rodziny językowe i dzieje języka polskiego.