terminów gramatycznych online
aspiracja
Język: polski
Geneza: łac. aspirātiō 'powiew, tchnienie'
- Część I. O głoskach czyli literach w ogólności...: Mucz/1825
- Historyczny rozwój Grafiki polskiéj na podstawie alfabetu łacińskiego; wyszczególnienie i rozbiór abecadeł polskich; gramatyczne abecadło wszechsłowiańskie: Malin/1869
- Ortografia: Jan/1594
- Pierwsza część (O pronuncjacjej albo wymawianiu liter i sylab francuskich, O dyftongach francuskich, O apostrofach i akcentach): Duch/1699
- Słowniczek: Gaert/1927
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Wstępek do ortografii: Jan/1594
Aspiracja (przydech). 1. Odgłos wydawany przez strumień powietrza przepływający przez szczelinę utworzoną przez słabo rozchylone wiązadła głosowe.
aspiracyja
Cytaty
Álbo téż w wymawiániu słów, jednè ledwie ná tchu człowieczym, drugié ná sámym bądź cienkim i subtélnym, bądź miązszym i grubym głosie: trzecie ná własnym przebiérániu języká sámègo, álbo téż w otwierániu i w przywiérániu warg záwisły: dla których trudno wymyśláć było liter cáłych: tám zá długim namysłem, jednè áspirátiámi, drugié áccentámi i to róznèmi, trzecié punktámi, álbo kréskami, czwartè diphtongámi znáczyli.
Krom tego Polskiégo, ch, używáją przed się Polacy sáméj áspirátiiéj téj, h, jáko w tych słowiéch, hárdy, háńbá, pohániec, etc.
H [...] nie jest ták literą jáko áspirácyą, máło z siebie głosu wydáje i práwie cáłe nic, jednák lekkiem jest tchnieniem v. g. [...] l'habit, suknia.
H u Francuzów częścią jest konsoną, częścią nieznaczną aspiracją.
[…] Wszystkie głoski jak brzmią w abecadle tak brzmią i w słowach. Wyjmują się a) C, gdy się kładzie przed h, np.: chlubny, nie ma swego dźwięku, ale dech albo aspiracją czyni mocniéjszą, niżeli samo h, np.: choina, (drzewo) hojna (tj. szczodra).
,, […]A chociáż ta aspiracyjá i to miękczenie zdaje się pochodzić ze strony d i z jednakowóż w rzeczywistości piérwsze dz w dzaal […] wymáwiá się w sobie ostrzéj niż drugie w gwirzdz […]".
Aspiracja, p. zmiany głoskowe A.
Zmiany głoskowe (historyczne) [...]. A. Ilościowe (kwantytatywne) [...]; d) uwargowienie (labjalizacja, prelabjalizacja) głoski, np. ṷokno, prejotacja, np. jagata, przydech (aspiracja) np. harmata.