terminów gramatycznych online
liczebnik zbiorowy
Język: polski
- Części mowy: ZwO/1924
- Część druga. Odmiana imion: Lor/1907
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Liczebnik: Br/1848
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- O Liczebnikach: Malin/1869
- O liczebniku: Kam/1870, Czep/1871–1872
- Rozdział V. O Liczebniku: Szt/1854
- Semantyka: PolTerm/1921
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Liczebniki zbiorowe, podobnie jak główne, wskazują na ilość obiektów.
Cytaty
Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.
Liczebniki zbiorowe są: Dwójka, trójka, czwórka, piątka, szóstka, siódemka, ósemka, dziewiątka, dziesiątka [...]. Te liczebniki mają spadkowanie rzeczowników, wymagają zatém drugiego spadku rzeczowników obok będących.
Do liczebników zbiorowych można także policzyć rzeczowniki, które oznaczają pewną ilość przedmiotów. Takiemi rzeczownikami są: Tuzin, cetnar […].
Liczebniki [...] zbiorowe są te, które oznaczają pewny zbiór rzeczy, te kończą się rozmaicie, np. para, czwórka, dziesiątek.
Liczebniki dokładne są dziewięciorakie: [...] IV. Zbiorowe oznaczają zbiór osób lub rzeczy różnego rodzaju, np. dwoje źwierząt [...].
Liczebniki zbiorowe kończyły się dawniéj w 1. p. na go, i tak ich dotąd lud prosty używa, późniéj wyrzucono g, które w dalszych przypadkach według 3éj formy rzeczowników rodzaju niejakiego występuje.
[...] Według niektórych gramatyków, takowych liczebników: dvoje, oboje, troje itd. używámy pospolicie przy wyliczaniu jistót młodych oznaczonych rzeczownikami rodzaju nijakiego [...], ale też te liczebniki oznaczają jistoty obojéj płci, a zatym pod pewnym względem różnorodne [...]. Jakkolwiekbądź, zdaje mi się, słusznie gramatycy nasi liczebniki dvoje, oboje, troje, pęćoro itd. nazywają zbiorowemi, które z jistoty swojéj są wyrazami pochodnemi [...].
Liczebniki są [...]: zbiorowe, pokazujące nam zbiór osób lub rzeczy, których rodzaju albo nie wiemy, albo odróżniać nie chcemy, jeżeli jest dwojaki.
Tak oznaczone jak i nieoznaczone liczebniki ze względu na ich znaczenie są: a) zbiorowe, oznaczające zbiór istot jednego gatunku, ale różnego rodzaju pod względem gramatycznym, t.j. jedne męzkie a drugie żeńskiego rodzaju […]; b) ilorakie czyli gatunkowe, wskazujące liczbę gatunków jakiéj istoty, na pytanie iloraki? wieloraki? [...]; c) wielokrotne czyli częstotliwe, oznaczające powtarzanie rzeczy i czynności, na pytanie ilokrotny? [...]; d) podziałowe, oznaczające równy podział istot [...].
Къ количественнымъ принадлежатъ: 1. Собирательныя, [liczebniki] zbiorowe, означающія извѣстное число одинаковыхъ предметовъ, напр. para, oba, trójka, dwoje, setka, tuzin, mendel, kopa.
W dawnej polszczyźnie były liczebniki zbiorowe: dwój, dwoja, dwoje, obój, oboja, oboje; trój, troja, troje; czwór (i czwory), czwora, czworo, i t. d. [...] Z tych form dawnych w dzisiejszym języku pozostały tylko formy rodzaju nijakiego: dwoje, oboje troje, czworo, pięcioro i t. d., które używają się jako rzeczowniki rodzaju nijakiego i wymagają po sobie rzeczownika w dopełniaczu.
Polskie liczebniki zbiorowe (na prz.: dwoje, troje, czworo i t. d.) tłomaczy się przez rzeczowniki główne, na prz.: tres animaes (trzy zwierzęta, troje zwierząt).
Liczebniki zaś takie, jak: dwoje, oboje, troje, czworo, dziesięcioro — nazywają się zbiorowemi; oto przykłady: dwoje oczu, dwoje uszu[...].
Liczebniki zbiorowe: dwoje, oboje, troje, czworo,... kilkoro używają się jako rzeczowniki rodzaju nijakiego i wymagają po sobie rzeczownika w dopełniaczu, np. dwoje rodzeństwa, czworo kurcząt, oboje państwa.
Liczebniki porządkowe i ilościowe (główne, ułamkowe, zbiorowe, wielorakie, mnożne) oznaczone i nieoznaczone.
Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy: a) główne (pięć, dziesięć...), b) ułamkowe (pół, półtora, półtrzeci...), c) zbiorowe (czworo, dzisięcioro...), d) wielorakie (dwojaki, trojaki...), e) mnożne (podwójny, potrójny), 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...)
Liczebniki zbiorowe; używamy ich na oznaczenie liczby osób bez względu na ich płeć i przy rzeczownikach, które mają tylko liczbę mnogą. Nap. czworo (dzieci), dwoje (ludzi), dwoje (oczu), troje (drzwi).
[Liczebniki] Zbiorowe (dual).
polskie należy tłumaczyć za pomocy liczebników głównych:
ambos (um e outro) lub os dois - dwoje, oboje
os tres - troje
os quatro - czworo
★Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a) ★porządkowe (ordinalia), b) ★ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.
Zbiorowe, p. liczebniki; p. rzeczowniki.
Liczebnik zbiorowy, np. pięcioro dzieci, troje skrzypiec, dziesięcioro przykazań.
Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].
Nomen substantivum singulare — rzeczownik jednostkowy, abstractum — oderwany, numerale cardinale — liczebnik właściwy, główny, ordinale — porządkowy, collectivum — zbiorowy, multiplicativum — mnożny, wieloraki, indefinitum — nieokreślony, nieoznaczony [...].
Szereg nowości z wyjątkiem terminologii składniowej przynosi gramatyka F. K. Malinowskiego [...].
Nomen numerale cardinale — liczebnik główny, ordinale — porządkowy, collectivum — zbiorowy, multiplicativum — składowy, proportionale — gatunkowy, indefinitum — nieokreślny, pronomen reflexivum — zaimek zwrotny, demonstrativum — wskazujący, infinitum — nieokreślony, verbum (in)transitivum — (nie)przechodne.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Semantyka: wyraz samodzielny, rzeczownik oderwany, jednostkowy, liczebnik oznaczony, ilościowy, główny, ułamkowy, porządkowy, zbiorowy, mnożny, wieloraki, nieoznaczony [...].