terminów gramatycznych online
imię liczebne
Język: polski
- Części mowy nieodmienne: Malecz/1882
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- I. Część mowy. Imię, Imię przymiotne, Imię liczebne: Marc/1833
- II. Początki polskiej terminologii gramatycznej. Od Odrodzenia do czasów saskich: Kor/1961
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- O przymiotnikach: Ryk/1850
- O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
- O wyrazach: Kam/1870
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
- Rozdział V. O Liczebniku: Szt/1854
- Słownik: Tr/1764, Mon/1780
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
- Słownik, t. 2: H-M: SW/1900-1927
- Słownik, tom I. część II. (G-L): L/1807–1814
- Zawierający wyliczenie imion, odmieniających się przez przypadki, jich odmiany i nazwisk: Żoch/1838
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Die Zahlwörter. (Licźebne Imioná.) (Numeralia.)
Liczebny. [...] liczebne imię. Grammat. ein Zahl-Wort. Gram. nom numeral.
Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. [...] Nomen peregrinum: Imie obce, cudzoziemskie. Nomen primitivum, sive radicale: Imie pierwotne, pierwiastkowe. Nomen derivativum: Imie pochodne, czyli pochodzące. Nomen simplex: Imie nie złożone. Nomen compositum: Imie złożone. Nomen numerale: Imie liczebne, rachunkowe. Nomen diminutivum: Imie drobno-czynne, albo zdrobniałe etc.
I to w naszym języku osobliwá, że té Imiona liczebné dwa, trzy, cztery, gdy się kładą przed Rzeczownikami; zgádzają się z niémi, jako inszé Przymiotniki, np. dwa szelągi, trzy grosze, cztery tálery [...].
LICZBOWY, LICZEBNY, -a, -e [...], od liczby, [...]. Liczebne imię, w Gram. [...].
Imiona [...] Liczbowé albo liczebné, np. jedno, dwa.
Liczbowé albo liczebné Imiona 5.
IMIE LICZEBNE.
- Jeden, iedna, iedno, Wien’s, wiena, wien’s.
- Dwa, dwie, dwoie, Du, dwi, du.
- Trzy, ―, troie, Trys.
Części mowy odmieniające się przez przypadki są: najprzód rzeczownik przedstawiający rzecz np: człowiek, głowa, drzewo; powtóre przymiotnik, malujący przymiot, materyją, lub zależność np. dobry, drewniany, ojcowski; po trzecie imiesłów, malujący czynność lub stan, w kształcie przymiotnika wystawiony np: pałający, zbadany, stojący: po czwarte zaimek, zastępujący imię rzeczowne, lub je określający np: ja, ty, on, méj, ten; po piąte imię liczebne, określające zbiór rzeczy np: jeden, dwa, pięć, dwadzieścia.
One [...] Jest właściwie imieniem liczebném, i jako takie łączy się z rzeczownikiem. One man could not do it, they were obliged to employ two, jeden człowiek nie mógł tego zrobić, musieli użyć dwóch.
Liczebnik, czyli imię liczebne, jest nazwisko ilości, czyli mnogości, albo zbioru rzeczy, np. jeden człowiek, dwa konie, trzy stoły i t. d.
Liczebnik czyli imię liczebne jest nazwisko ilości czyli mnogości, albo zbioru rzeczy zmysłowych, lub umysłowych, żyjących, lub nieżyjących i t. d.; także rozmaitych stósunków i względów zachodzących w myśli ludzkiéj, np. dwaj mężowie, trzy gruszki.
Iloskaz, u, lm. y, m. gram. imię liczbowe, czyli liczebne.
[...] Łacińscy gramatycy te trzy części mowy rzeczownik, przymiotnik i liczebnik obejmują pod jedną ogólną názwą jimię, s których piérwszą nazywają nomen substantivum, jimię rzeczowne, drugą nomen adjectivum, jimię przymiotne, trzecią nomen numerale, jimię liczebne, i poniekąd słusznie, gdyż w języku łacińskim, jak w sanskrycie i greczyznie, skłánianie tych trzech części mowy nie różni się pomiędzy sobą [...].
Imię jest trojakie: rzeczowne czyli rzeczownik, przymiotne czyli przymiotnik i liczebne czyli liczebnik.
Jakie części mowy podciągamy pod ogólny wyraz imię? O. Pod ogólny ten wyraz imię, podciągamy rzeczownik, przymiotnik i liczebnik; t. j. imię rzeczowne, imię przymiotne, imię liczebne.
Iloskaz, u, lm. y gram. liczebnik, imię liczebne. Sł. wil. <Ile + Z + KAZ>
Imię, enia, 3 pp. imieniu a. ! imieniowi, lm. ona a. [enia], X Imia, † Imiono [...] 10. gram. = a. rzeczownik: I. pospolite, własne. b. I. rzeczowne a. † istotne, przymiotne a. † dodane, liczebne = rzeczownik, przymiotnik, liczebnik.
Liczebny a. Liczbowy: [...]. Gram. Imię liczebne p. Liczebnik.
Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.
Terminologia [...].
Nomen substantivum proprium — imię istotne własne, appellativum — pospolite, adiectivum — przydane, numerale — słowo, imię liczebne.