Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

część mowy

Hasło w cytatach: części mowy, części mowy odmieniające się przez przypadki
Język: polski
Geneza: łac. pars orationis
Dział: Części mowy (współcześnie)
  • Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
  • O słowach pochodzących: Dudz/1776
  • Przedmowa: Żoch/1838
  • Zawierający wyliczenie imion, odmieniających się przez przypadki, jich odmiany i nazwisk: Żoch/1838
EJO 1999, s. 99 Definicja współczesna

Części mowy. Klasy funkcjonalne leksemów dające się wyodrębnić w zasobie słownikowym języka na podstawie określonego dla każdej z tych klas swoistego zespołu cech gramatycznych właściwych leksemom należącym do danej klasy funkcjonalnej.

Cytaty

O Słowach pochodzących. Nie masz prawie żadnego słowa, od którego by wiele innych słów nie pochodziło, już w różnych częściach mowy, już w tejże samej.

Części mowy odmieniające się przez przypadki są: najprzód rzeczownik przedstawiający rzecz np: człowiek, głowa, drzewo; powtóre przymiotnik, malujący przymiot, materyją, lub zależność np. dobry, drewniany, ojcowski; po trzecie imiesłów, malujący czynność lub stan, w kształcie przymiotnika wystawiony np: pałający, zbadany, stojący: po czwarte zaimek, zastępujący imię rzeczowne, lub je określający np: ja, ty, on, méj, ten; po piąte imię liczebne, określające zbiór rzeczy np: jeden, dwa, pięć, dwadzieścia.

W pracy téj objąłem te części mowy, które się przez przypadki odmieniają; a zatém: imię rzeczowne, przymiotne, liczbowe, zaimek i imiesłów uważany pod względem przypadkowania.

Pod względem różności znaczenia dzielą się słowa na dziewięciorakie rzędy, które się częściami mowy nazywają; te są: 1. Rzeczownik 2. Przymiotnik 3. Liczbownik 4. Zaimek 5. Czasownik 6. Przysłówek 7. Przyimek 8. Spójnik 9. Wykrzyknik.