terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział IX. O słowie: Kop/1817
- Części Mowy. Rodzaynik.: Prz/1792
- Części mowy: ZwO/1924
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- De Analogia: UrsMeth/1592 (1998)
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- Główne przepisy: Łoś/1918
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Nomen: Cell/1725
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Przypisy do rozdziału III: Kop/1778
- Rozdział IV. O imieniu: Kop/1778
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Genus Rod, Rodzaj. Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.
Das Geschlecht [Genus] Rodzay.
Dlatego też Nomen [imię] względem Generis, rodzaju, jest rożne, miánowicie pięciorákie. Masculinum, męskie, hic, ten, Foemininum, Niewieście, haec, tá. Neutrum, ni te, ni owe, hoc, to. Commune, spolne, hic haec, ten tá. Omne, wszelákie, hic, haec, hoc, ten, tá, to.
Taka Imion odmiana, nazywa się Rodzajowaniem czyli odmianą przez Rodzaje (per genĕra) których jest trzy: pierwszy Męski (Masculinum) drugi Niewieści (Faemininum) trzeci Nijaki to jest ni męski, ni niewieści (neŭtrum).
Náuká o Figurách jest i trudna i potrzébna. Trudność náuki o Figurách, pochodzi 1. z wiélości názwisk, á tych cudzoziemskich, które są nádáne ták szczególnym Figurom, jáko też ich Gátunkom i Rodzájom (Figuris, in Individuo, in Specie, in Genere). [...] 3. Z subtélnej różnicé która między jedną a drugą Figurą, między jédnym á drugim Gátunkiem lub Rodzájem záchodzi. [...] gdy się w niej tráfi jáka Figurá.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Rodzaynikom, Imionom, Zaimkom i Imiesłowom spólne są Liczby, Rodzaie i Przypadki.
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Pospolicie w mowie naszéj, albo oznajmujémy co komu, albo rozkazujémy. Stąd urodziły się dwa tryby. Tryb oznajmujący, nájbogatszy jest w zakończénia, bo téż względy do tego Trybu należące są nájliczniéjsze. Względy mówię, czasu, liczb, osób, rodzaju.
Rodzaje. Pamiętámy, skąd przyszły rodzaje rzeczowników: nie zapomnieliśmy, że przymiotniki czy imieniowe, czy zaimkowe, czy imiosłowowe, odpowiadać zwykły tym rodzajom rzeczowników [...]
O rodzaju rzeczowników. P. Czy rzeczownik odmienia się przez rodzaje. O.Nie, każdy rzeczownik ma już stały swój rodzaj, wcale się zatém przez rodzaje nie odmienia.
Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Więc nie według rodzaju, zwłaszcza w liczbie mnogiej, w której właściwie są tylko dwa rodzaje: męsko osobowy np. dobrymi ludźmi, synami, chłopcami (dobrzy ludzie, synowie, chłopcy) i nie męsko-osobowy np. dobremi końmi, domami, córkami, dziećmi (dobre konie, domy, córki, dzieci), lecz według końcówki mianownika.
Mamy trzy rodzaje osób, zwierząt i rzeczy, a więc mamy i trzy rodzaje rzeczowników: męski: ten człowiek, ten koń, ten stół [...]; żeński: ta pani, ta jaskółka, ta ławka, [...]; nijaki: to dziecię, to źrebię, to zwierciadło [...].
W języku portugalskim rozróżniamy dwa rodzaje: męski i żeński (masculino e feminino).
Przymiotniki.
Liczba (numero) — Rodzaj (genero).
Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikiem w liczbie i rodzaju. Prawidła tworzenia liczby mnogiej przymiotników są te same co liczby mnogiej rzeczowników.
Rodzaj [...] 4. jęz. a) w zastosowaniu do rzeczowników, przymiotników, imiesłowów przymiotnikowych i zaimków rodzajowych: Rodzaj gramatyczny (skrótowo: rodzaj) «właściwość rzeczowników, od której zależy forma męska (zakończona w M. Ip na -y lub -i), żeńska (zakończona na -a) lub nijaka (zakończona na -e) określających je przymiotników lub zastępujących rzeczowniki zaimków».
Powiązane terminy
- kategoria gramatyczna
- okoliczność (własność; kat. gramat.)
- przymiot (kategoria gram.)
- przypadek (kategoria gram.; własność)
- rodzajowanie
- własności (kat. gramat.)
- właściwość (kategoria gramatyczna)
- wzgląd gramatyczny