terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Część druga. Odmiana imion: Lor/1907
- Do łaskawego czytelnika: SkorM/1828
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Nauka o budowie wyrazów (słowotwórstwo): Szob/1923
- O Etymologii. §. I. O wyrazach grammatycznych (słowniczek łac.-pol., s.12-13): Gott/1787
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Przypisy do rodziału VIII: Kop/1785
- Rozdział IV. O imieniu: Kop/1785
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Rozdział VI. O słowie: Kop/1785
- Słownik: Bart/1544
- Słownik, tom II. część I. (M-O): L/1807–1814
- Wstęp: Lor/1907
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
- Zdanie dziesiąte: Klecz/1767
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
- Źródłosłowy rzeczowne i przymiotne: Trz/1865
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.
Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y trzeci. Rodzay męski iest naznaczony Artykułem ein, albo der, Rodzay białogłowski eine, albo die. Rodzay trzeci, ein, albo das.
Aby słowa przydatne (adjectiva) z osobistemi (cum substantivis) zgadzały się: nie tylko w rodzaju, liczbie i spadkach.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Powtóré, wyszczególniają się cztery pospolitszé Imión odmiany, przez Stopnié, Rodzaje, Liczby, i Przypádki.
Daléj się mówi porządnie o przedniejszych Słowa odmianach przez Osoby, Liczby, w Polskim języku przez Rodzaje, przez Czasy i przez Tryby.
Dwa są Rodzaje czyli Płci w rzeczach, trzeci z ludzkiégo sposobu myśléniá wypływá [...].
Rodzaiów iest trzy: Męski, Zeński, y Niiaki, Rodzay męski iest naznaczony Przedimkiem ein, albo der, Rodzay Zeński eine, albo die, Rodzay Niiaki ein, albo das.
RODZAJ, -aju, m. [...]. W grammatyce uczą o trzech rodzajach, które są męzki, żeński i nijaki, ob. rodzajować.
RODZAJOWAĆ cz. ndk., w grammatyce, odmieniać zakończenia słów, stosownie do rodzajów [...].
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Dwojaki jest Rodzaj słów Francuzkich: Męzki i żeński, Słowa Francuzkie do którego rodzaju należą, poznajemy albo z znaczenia albo z zakończenia.
Genus. Rodzaj.
Niech późniéj przystąpią do tablic odmiany imion, imiesłowów, wyrazów liczbowych, i t. d. Samskrytskich, przez rodzaje, liczby, przypadki, stopnie, [...].
Skutkiem tego złożenia z imiesłowem jest, że dzisiejszy czas przeszły jedyny ze wszystkich i rodzaj wyraża: pisał-em, pisał-am, pisał-em.
Oprócz tego tworzy przyrostek -na imiona wszystkich trzech rodzajów z rozmaitém znaczeniem, w którem atoli piérwotnego imiesłownego znaczenia nieraz dopatrzéć można.
VI. przyp. l. mn. w deklinacyi przymiot. i zaim. w rodzaju męskim (tak przy osobowych jak rzeczowych) ym i (imi), a w rodzajach żeń. i nij. emi: pilnymi uczniami, siwymi końmi, okrągłymi stołami, ale: z kochanemi siostrami, wielkiemi dziełami.
IV. przyp. l. poj. zaimków rodzaju żeńs. ma - ą: moją, twoją, swoją, naszą, samą, jedną, wszystką..; wyjątkowo ę mają: tę i tamtę.
Polskie rzeczowniki mają trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Męski rodzaj wskazuje wyraz ten, żeński ta, nijaki to. Są więc rzeczowniki: ojciec, kowal, koń, kogut, kamień, ogień rodzaju męskiego; rzeczowniki: matka, panna, pani, kura, jabłoń, woda, prawda rodzaju żeńskiego; rzeczowniki: dziecko, źrebię, pole, kłamstwo rodzaju nijakiego.
Rodzaj imion.
Język portugalski rozróżnia dwa rodzaje (géneros): męski (masculino) i żeński (feminino).
Zdolność rzeczowników wpływania na formę łączących się z niemi przymiotników, nazywa się ich rodzajem.
Rodzaj [...] rzeczowników nieżywotnych, oznaczających rośliny i przedmioty martwe, przechowuje się w języku tylko dzięki ustalonemu zwyczajowi, dlatego też nazywa się rodzajem gramatycznym, naprz. duży ogród, [...] długa deska [...], wygodne krzesło.
Powiązane terminy
- kategoria gramatyczna
- przymiot (kategoria gram.)
- przypadek (kategoria gram.; własność)
- rodzajowanie
- własności (kat. gramat.)
- wzgląd gramatyczny
- cecha rodzajowa
- forma rzeczowa (rzeczownika)
- rodzaj ani męski, ani niewieści
- rodzaj białogłowski
- rodzaj męski
- rodzaj męskoosobowy
- rodzaj naturalny
- rodzaj niewieści
- rodzaj nijaki
- rodzaj oddzielny
- rodzaj pospolity (commune)
- rodzaj pospolity (epicoenum)
- rodzaj rzeczowy
- rodzaj trzeci
- rodzaj wątpliwy
- rodzaj zamieszany
- rodzaj żaden
- rodzaj żeński