terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Język: polski
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Część II. O wykładaniu: Gott/1774
- De Analogia: UrsMeth/1592 (1998)
- Fundamenta grammatyki: Marc/1833
- O Słowie: Malin/1869
- O etymologii: Mal/1700
- Odmiennia (fleksja) uwagi ogólne: Łoś III/1927
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Systemy deklinacyjne: Łoś III/1927
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
Genus Rod, Rodzaj. Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.
W ártykule te są osobliwsze przymioty: rodzaj, spadek, i liczbá.
Rodzájow Fráncuzi máją trzy, jedęn męski, drugi niewieści, trzeci oddzielny. po Fr: masculin, féminin, neutre. Tego trzeciego nie záżywáją, tylko w kielku záimkách.
Les Grammairiens asignent aussi trois autres genres, le Commun, l'Incertain, et l'Epicene.
[...]
Ciż Grammatycy cztery inne rodzaje naznaczają, Commune, Dubium, Epicoenum, i Omne.
Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y oboiętny.
Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.
Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.
Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].
Genus masculinum, rodzay męski. fœmininum, niewieści. neutrum, niiaki.
§. 4. Rodzaie.
Trys ira gimimay (rodzaie) lenkiszko kalbo: teyp giwu ir negiwu dayktu: tie, wadynas: męzki, żeński, nijaki [...].
[...] W osobach i zwiérzętach odróżniámy już samą formą wyrazu dwie płci; i obok tego są pewne formy wyrazów, któremi nie oznaczámy żádnéj płci, a poniewáż za analogiją rzeczowników oznaczających osoby i zwiérzęta poszły w swym składzie i rzeczowniki oznaczające rzeczy nieżywotne, przeto odróżniają badácze językowi w sanskrycie, greczyznie, łacinie itd., jako też w mowie słowiańskiej trzy rodzaje gramatyczne, a te są: męzki, żeński i nijaki. Polski język, jak i jinne słowiańskie, nie má dlá rodzaju męzkiego żádnéj końcówki, tylko na rodzáj żeński końcówkę a, na rodzáj nijaki końcówkę o, e [...].
S tych tedy jimiesłowów na ąc i vsi, odnoszących się zawsze do podmiotu wszystkich rodzajów i liczb, zaginęło poczucie gramatycznego rodzaju i liczby, lecz pozostało w głębi duszy każdego Poláka poczucie mianownika […].
Do deklinacji wchodzą formy, wyrażające przypadki (mianownik, wołacz, biernik, dopełniacz, celownik, narzędnik, miejscownik), z któremi też się wiążą cechy rodzaju (męskiego, żeńskiego, nijakiego) i liczby (pojedyńczej, mnogiej, podwójnej); [...].
Powszechnie przeto za podstawę podziału na deklinacje bierze się dwie cechy naraz: rodzaj gramatyczny i formę mianownika l. poj.