terminów gramatycznych online
nomen proprium
Język: łaciński
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Etymologia: Mora/1592
- De Nomine: Men/1649
- Donatus De Nomine: DonCul/1560
- Etymologia: Woy/1690
- Index: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nomen: Stat/1568, Don/1649, Cell/1725, Don/1795, Don/1595
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Orthographia: Park/1440 (ok.)
- Ortografia Zab/1518: Zab/1514–1515/1518
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Kn/1621, Kn/1643 (I wyd. 1621), Mon/1780
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Sic ff nunc grosse, nunc molle profertur, ut ffaal et est proprium nomen, faal id est movit.
Siquidem dictionem Polonicam habentem c sequente a vel o vel u vocali contingat poni in sermone latino, ut saepenumero evenit in propriis nominibus, tunc necessarium erit interiicere z ut Pilcza, Czaslaw, Czȧstochowa etc.
Nomen appellativum, proprium – imię pospolite, własne.
Roma cuius qualitatis? propriae. Quia unius nomen est. Quid est nomen proprium? Quod uni tantum conuenit, własne imię. Magister cuius qualitatis? Appellativae. Quia est nomen multorum. Quid est nomen appellativum? Quod multis commune est, pospolite imię.
A propriis nominibus non fiunt patronymica in hac lingua.
Quid est [Nomen] Proprium? Quod vni soli rei conuenit, hoc est, proprium nomen est, ktore tylko służy jednej osobie, álbo rzeczy, to jest. Ktore nam ná krzcie álbo z początku bywa dáne: Vt Iesus, Paulus, Petrus: Sic Mars, Bog waleczny.
Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, i własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Kiedy przemienia w jáko pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.
Quando us mutatur in e, ut dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili.
Imię własne, Nōmen propium Cic.. Nam ea dicta appellantur proprio iam nomine. Idem. Nomen est quod unicuique personae datur, quo suo quaeque proprio & certo vocabulo appellatur. τὸ ὄνομα κύριον [tò ónoma kýrion]: ἡ κυριολεξία [hē kyriolexía].
Nazywający, nazywaniu służący. Appellativus. ὁ, ἡ ἐπώνυμος [ho, hē epṓnymos]. Appellativa nomina apud Grammaticos Prisciano teste sunt multis communia, tam Substantiva quam Adiectiva dicta. Proprijs opposita. τὰ προσηγορικὰ [tà prosēgorikà] appellant.
Nomina propria Romanorum ab appellativis pleraque ducta. Asinius. Marcus Marcellus. Varro. Vopiscus. Agrippa [...].
Faeminini generis sunt nomina desinentia in á [...]. Exceptis nominibus propriis, ut ten stárostá/ hic capitaneus.
Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim vnius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Abo iż jednej rzeczy imię jest/ i własne jest rzeczone/ ábo wielu/ i jest pospolite.
Quando us mutatur in e, ut Dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili. Kiedy przemienia w jáko Pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.
Masculina sunt (1) Nomina propria & appellativa viris convenientia; (2) quae viri specie pinguntur; (3) nomina mensium & urbium.
[Nomen] Substantivum tákoż jest álbo Proprium, własne, jákowej rzeczy Imię, jáko, Petrus, Maria, Cracovia. Albo Appellativum, innym wielom spolne, jáko: Homo, Człowiek, Urbs, miásto.
Jednákże Epitheta, ex propriis Nominibus pochodzące, tákoż Greckie Imioná, zátrzymują, IE, jáko to Delie. Olmie.
Na początku cudzoziemskich rzeczeń [...] lub są imiona własne (nomina propria) Е. w dwugłośną potajemną nie przemienia się; lecz wymawia się, jak w onych językach.
Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.
Nomen substantivum est duplex, imię istotne jest dwojakie: proprium, własne, ut Cracovia, jako Krakow, appellativum, ut Regnum, pospolite jako Krolestwo.
Rzeczowniki (Substantiva), przez wzgląd na ich znaczenie, dzielą się na 11 . następujących gatunków, które się tak nazywają:
1) Imiona właściwe (Nomina propria), które tylko jednym osobom, albo rzeczom służą, np. Zamoyski, Polska, Francja, Ameryka, Jowisz, Poznań, Berlin, i t. d.
Od wielkawej bukwy zaczynamy wszelkie Istotniki samowłasne (nomina propria) rownie nazwiska Urzędow, rownie Nauk i Kunsztow, za tyleż Muz uważanych, i rownie mianowki ich Wyznawunow.
[Nomen] Proprium. [Imie] Własne.
Imiona osób i rzeczy są: 1. Własne (propria) tj. imiona i nazwiska pojedyńczych osób, nazwy narodów, krajów, miejsc, gór, rzek, np. Adam Mickiewicz, Polacy [...].
Oprócz tego rozróżniamy imiona własne (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd.
Oprócz tego rozróżniamy imiona WŁASNE (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd.
Propria (nomina), p. rzeczowniki,
Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe), a) (imiona) ★pospolite (nomina apellativa), np. pies i ★własne (nomina propria) np. Karol.
Powiązane terminy
- eigentlicher Name
- imię szczególne
- imię szczegółowe
- imię własne
- imię właściwe (nazwa własna)
- imiona samowłasne
- kýrion ónoma
- nazwisko własne
- nazwy jednej tylko osoby lub rzeczy
- Nennwort, eigenes
- Nennwort, eigentlich
- nom propre
- wyraz szczególny