Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

nomen proprium

Hasło w cytatach: imie szczegulne, nomina propria, propria, propria nomina, proprium, proprium nomen
Język: łaciński
Dział: Onomastyka (współcześnie)

Cytaty

Sic ff nunc grosse, nunc molle profertur, ut ffaal et est proprium nomen, faal id est movit.

[Również "f" jest wymawiane bądź twardo, bądź miękko, np. "Fāł" 'imię własne' - "fiāł" 'chwiał, poruszał' (Kucała 1985, s. 92).]

Siquidem dictionem Polonicam habentem c sequente a vel o vel u vocali contingat poni in sermone latino, ut saepenumero evenit in propriis nominibus, tunc necessarium erit interiicere z ut Pilcza, Czaslaw, Czȧstochowa etc.

[Jeśli zaś wyraz polski, mający c z następującą samogłoską a, albo o, albo u zdarzy się położyć w mowie łacińskiej, jak często wypada w imionach własnych, wtedy koniecznie będzie z, jako to Pilcza, Czaslaw, Czȧstochowa etc., s. 106]

Nomen appellativum, propriumimię pospolite, własne.

Roma cuius qualitatis? propriae. Quia unius nomen est. Quid est nomen proprium? Quod uni tantum conuenit, własne imię. Magister cuius qualitatis? Appellativae. Quia est nomen multorum. Quid est nomen appellativum? Quod multis commune est, pospolite imię.

Caillus etiam est nomen proprium viri Romani, qui Gallos expugnavit.

Dolon, proprium nomen viri Trojani.

A propriis nominibus non fiunt patronymica in hac lingua.

Quid est [Nomen] Proprium? Quod vni soli rei conuenit, hoc est, proprium nomen est, ktore tylko służy jednej osobie, álbo rzeczy, to jest. Ktore nam ná krzcie álbo z początku bywa dáne: Vt Iesus, Paulus, Petrus: Sic Mars, Bog waleczny.

Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, i własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.

Kiedy przemienia w jáko pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.

Quando us mutatur in e, ut dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili.

Die Polen machen auch Adjectiva possesiva aus den Propriis vnd Appellativis, vnd formiren die Foeminina auff ein bezeichnetes á/ gleich wie die Pronomina: Als Janow/ Janowowá.

Imię własne, Nōmen propium Cic.. Nam ea dicta appellantur proprio iam nomine. Idem. Nomen est quod unicuique personae datur, quo suo quaeque proprio & certo vocabulo appellatur. τὸ ὄνομα κύριον [tò ónoma kýrion]: ἡ κυριολεξία [hē kyriolexía].

Nazywający, nazywaniu służący. Appellativus. ὁ, ἡ ἐπώνυμος [ho, hē epṓnymos]. Appellativa nomina apud Grammaticos Prisciano teste sunt multis communia, tam Substantiva quam Adiectiva dicta. Proprijs opposita. τὰ προσηγορικὰ [tà prosēgorikà] appellant.

Nomina propria Romanorum ab appellativis pleraque ducta. Asinius. Marcus Marcellus. Varro. Vopiscus. Agrippa [...].

Faeminini generis sunt nomina desinentia in á [...]. Exceptis nominibus propriis, ut ten stárostá/ hic capitaneus.

Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim vnius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.

Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Abo iż jednej rzeczy imię jest/ i własne jest rzeczone/ ábo wielu/ i jest pospolite.

Quando us mutatur in e, ut Dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili. Kiedy przemienia w jáko Pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.

Wie vielerley ist das Nennwort? Es ist zweyerley, nemlich ein Eigenes und ein Gemeines (Proprium & Appellativum.)

[Wielorakie jest imię? Dwojakie, mianowicie własne i pospolite.]

Vorstellung eines Eigentlichen Nennwortes. (Nominis Proprii.)

Wie mancherley ist das Nennwort? Es ist zweyerley/ nemlich ein Eigenes/ [Proprium] (własne) und ein Gemeines/ [Appellativum] (Pospolite).

[Jakie są imiona? Są dwojakie, mianowicie własne i pospolite. ]

Eigene Nennwort, Nomen Proprium, Imię Własne.

Von den Nominibus Propriis als: Piotr/der Peter/ Piotrowa/die Peterin.

Masculina sunt (1) Nomina propria & appellativa viris convenientia; (2) quae viri specie pinguntur; (3) nomina mensium & urbium.

Masculina sind 1) alle Nomina Propria und Appellativa, die denen Männern zugehören. 2) Die etwas Männliches bey sich verstehen. 3) Die Nahmen der Monate und Städte.

[Nomen] Substantivum tákoż jest álbo Proprium, własne, jákowej rzeczy Imię, jáko, Petrus, Maria, Cracovia. Albo Appellativum, innym wielom spolne, jáko: Homo, Człowiek, Urbs, miásto.

Jednákże Epitheta, ex propriis Nominibus pochodzące, tákoż Greckie Imioná, zátrzymują, IE, jáko to Delie. Olmie.

Gdzie się pryncypálnie pisać zwykły litery większe? I. W imionach nazwanych: Nomina propria y tych, ktore od nich pochodzą, początkowe litery większe pospolicie pisać się zwykły.

Nomen, Imię. [...] Proprium, Własne.

Nomen, Imię. Adjectivum, Przydatne. Apellativum, Nazywaiące. Primitivum, Początkowe. Derivativum, pochodzące. Proprium, Własne. Substantivum, Istotne.

Na początku cudzoziemskich rzeczeń [...] lub są imiona własne (nomina propria) Е. w dwugłośną potajemną nie przemienia się; lecz wymawia się, jak w onych językach.

Warszawa, Mazowsze, Polska [...] Takie Imiona zowie się Własne czyli szczególne (propria), bo jednę szczególnie i właśnie rzecz znaczą.

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.

Przeszli Grammatycy wielé bardzo przepisywali prawideł o Rządzie Imión Łacińskich, szczególnémi (propria) zwanych: mianowicie miást, miasteczek, krajów, wsi, czasu, miejscá, i tym podobnych.

Nomen imię. Adjectivum przymiotne. appelativum pospolite. primitivum pierwotne. derivativum pochodne. proprium własne. substantivum rzeczowne.

Nomen, imię. adjectivum, przymiotne. appellativum, pospolite. primitivum, pierwotne. derivativum, pochodne. proprium, własne. substantivum, rzeczowne.

Nomen substantivum est duplex, imię istotne jest dwojakie: proprium, własne, ut Cracovia, jako Krakow, appellativum, ut Regnum, pospolite jako Krolestwo.

Was man gewöhnlich ein Nomen proprium nennt.

[Co się zwykło nazywać nomen proprium.]

NAZWISKO, -a, n., [...]. Nazwisko własne, nomen proprium. Cn. Th.

SZCZEGÓLNY, SZCZEGULNY, -a, -e, [...]. Gramm. Wyrazy szczególne n. p. Rzym; pospolite n. p. miasto. Kpcz. Gr. 3, 2; nomina propria [...].

Rzeczowniki (Substantiva), przez wzgląd na ich znaczenie, dzielą się na 11 . następujących gatunków, które się tak nazywają:

1) Imiona właściwe (Nomina propria), które tylko jednym osobom, albo rzeczom służą, np. Zamoyski, Polska, Francja, Ameryka, Jowisz, Poznań, Berlin, i t. d.

Od wielkawej bukwy zaczynamy wszelkie Istotniki samowłasne (nomina propria) rownie nazwiska Urzędow, rownie Nauk i Kunsztow, za tyleż Muz uważanych, i rownie mianowki ich Wyznawunow.

[Nomen] Proprium. [Imie] Własne.

Imiona osób i rzeczy są: 1. Własne (propria) tj. imiona i nazwiska pojedyńczych osób, nazwy narodów, krajów, miejsc, gór, rzek, np. Adam Mickiewicz, Polacy [...].

Oprócz tego rozróżniamy imiona własne (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd.

Oprócz tego rozróżniamy imiona WŁASNE (nomina propria), jak Piotr, Paweł, Mickiewicz, Wisła, Lwów, Galicya itd.

Propria (nomina), p. rzeczowniki,

Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe), a) (imiona) ★pospolite (nomina apellativa), np. pies i ★własne (nomina propria) np. Karol.