przydawka

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Morz/1857
• Mał/1863
• Malin/1869
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Jes/1886
• Kon/1920
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Nitsch/1923
• Szob/1923
• Gaert/1927
• Kl/1939
• Kor/1961

W ostatku napomkniemy o przydawkach, to jest syllabach nie będących wyrazami mającemi wewnętrzne znaczenie, które mowa w niektórych względach na pewną wybitność znaczenia dodaje wyrazom.

A. Objaśniające dodatki przynależne rzeczownikowi [...]. Najprzód może to być Przymiotnik [...]. Te przymiotniki, zgadzające się ze swoimi rzeczownikami w rodzaju, liczbie i przypadku, będziemy nazywali odtąd Przydawką (epitheton, attributum).

Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...]. Drugie użycie w mowie przymiotnika odbywá się wtedy, kiedy w myśli naszéj przymiot lub własność jaká stanowi jednę nierozerwaną całość z rzeczownikiem oznaczającym jakąkolwiek jistotę [...]. W powyższych przymiotniki vsehmocny, ułomny, dobry nazywają gramatycy z grecka epitetami, to jest przydáwkami lub przekłádkami. To wyjaśnienie, ściśle rzecz biorąc, náleży włáściwie do Składni (Syntaxis), lecz położyliśmy je tutáj dlá lepszego zrozumieniá budowy przymiotników. Są one piérwotne, pochodne, pojedyncze lub złożone; lecz tymczasem nie o to nám chodzi, tylko o to czy przymiotnik jest opatrzony na końcu pojimkiem, lub używá się w języku naszym bez niego [...].

Przymiotnik przydany rzeczownikowi na pytanie: czyj-a-e? jaki? jaka? jakie? a zgadzający się z swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku, nazywa się przydawką, np. ów wielki mowca; - ten pilny uczeń; - ta pobożna kobieta itd.

Przydawka jestto imię przymiotne, przed lub po rzeczowniku położone, które odpowiada na pytanie: jaki? jaka? jakie? czyj? czyja? czyje? który? która? które? i służy dla wyrażenia szczególnej jakiej własności rzeczownika.

Przydawka (epitet czyli atrybut), t. j. jakiekolwiek imię przymiotne, stawione przed rzeczownikiem albo po rzeczowniku na pytanie jaki? czyj? który? celem wyrażenia szczególnéj jakiéj jego własności, zgadza się z nim w liczbie, przypadku, rodzaju, a nadto w sferze męskich rzeczowników, i w formie (osobowéj albo rzeczowéj).

Wszelki przymiotnik (oraz zaimek, liczebnik i imiesłów), zgadzający się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku, nazywa się: Przydawką albo z łacińska Atrybutem.

Przymiotnik, zaimek, liczebnik i imiesłów, służący do bliższego określenia rzeczownika na pytanie: jaki? który? czyj? ile? — nazywa się przydawką.

Części podmiotu rozwiniętego i części orzeczenia rozwiniętego. Określenia. Rodzaje określeń: a) właściwość: przydawka (dopowiedzenie, dopełniacz, przydawka), b) stosunek: okolicznik (miejsca, czasu, sposobu); c) przedmiot: przedmiot (nietylko w bierniku), bliższy i dalszy.

Określenia, wyrażające 1) właściwość, są: a) przydawka [...] b) dopowiedzenie [...] c) dopełniacz.

Przydawka jest to określenie, które wskazuje na właściwość przedmiotu i odpowiada na pytania: jaki? który? ile? czyj?.

I. Części zdania: [...] C. ★Określenia: a) ★przydawka, określająca właściwość [...]; b) ★okolicznik, określający stosunek [...]; c) ★przedmiot (dopełnienie, obiectum) określa wyrazy wskazując na osobę lub rzecz.

Określenie, o które ze stanowiska określanego członu związku pytamy się: jaki? który? czyj? ile? ilu? w jakimkolwiek przypadku i rodzaju, nazywa się przydawką.