terminów gramatycznych online
pronuncjacja
Język: polski
- Głosownia: Mał/1879
- O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675
- O ortografii francuskiej: Mal/1700
- Ortografia: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Pierwsza część (O pronuncjacjej albo wymawianiu liter i sylab francuskich, O dyftongach francuskich, O apostrofach i akcentach): Duch/1699
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
Wymowa
Cytaty
Ktorych zle używánych i przykrych, do wymowienia ákcentow, podrożni się wystrzegáć máją, áni wiáry dáć że káżda wymowá pospolstwá Toskańskiego jest dobra, ále owszem táż mowá sámá w sobie Toskáńska piękniejsza i ozdóbniejsza jest, kiedy się wymawia według pronuncjáciej, álbo wymowy Rzymskiej, po owym przysłowiu Lingua Toscana in bocca Romana.
Literá G [...] przed literámi a, o, u swoję náturálną zátrzymuje pronuncjácją, jáko w łácińskim i polskim języku.
Fráncuzi [...] jednák w niektórych wielką od Polakow różnicę máją w pronuncjacyej, to jest w wymawiániu.
Te odtrąciwszy, inszych wszystkich Francuzi zażywają, jednak w niektórych wielką od Polaków różnicę mają w pronuncjacyi, to jest w wymawianiu.
P. Jaka rożnicę przyjmuje o? O. [...] Drugie zwyczajną inszym językom ma pronuncyacyą, i używa się bez akcentu, jako: nos.
Ktoż by bowiem kiedy rzekł albo napisał: bandź za bądź, rzańdz za rządź? albo rękam za ręką? a prędzej: rękom, ktorego słowa pronuncyacya nie daleko odchodzi od tego ręką.
O. C przed j lub i tak albo bardziej miękczeje, jak gdy się nad nią kładzie akcent, à to się trafia w tych Syllabach: cja, cje, ci, cjo, cju: nap: cjało, cjemny, ciskam, cjołek [...] a w inszych zaś wszystkich słowach choć się nie tak delikatnie wymawia, nigdy jednak nie brzmi jak k, przeciw zwyczajowi inszych językow, ale raczej jak ts, jako: [...], co, cud. Gdy mu się przyda z, grubszą i obcym trudniejszą ma pronuncyacyą, nap: czas, czeladź, czysty, czoło, czuły.
L jest pospolite z inszemi językami, lecz gdy się przekreśli u gory tak: Ł lub ł własną Polskiemu językowi ma pronuncyacyą, na ktorą wyższych zębow językiem dotknąć potrzeba, nap: lata, łata.
Z bez kropki i kreski pospolitą inszym językom ma pronuncyacyą, naznaczone kropką grubo się mowi; kreską czyli akcentem; cienko, jak gdyby j lub i następowało nap: bez, też, wėź.
Z. bez kropki i akcentu pospolitą inszym językom ma pronuncyacyą, np. zaraza.
Wiedzieć tedy potrzeba, iż ch kłaść się powinno na początku słow, gdzie wyraźniejsza jest pronuncya[cya], jak samego h.
W naszym języku zastępujemy ѣ zawsze więc przez e, od zwykłego e w pronuncyacyi wprawdzie zgoła się nie różniące.