Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rodzaj gramatyczny, rodzaj wyrazów, rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Dąb/1759, s. 42

Dwa są tylko rodzaje w języku Francuskim, to jest Męski i Białogłowski.

Klecz/1767, s. 83

Aby słowa przydatne (adjectiva) z osobistemi (cum substantivis) zgadzały się: nie tylko w rodzaju, liczbie i spadkach.

Gott/1774, s. 17

Rodzaiow iest trzy: Męski, Białogłowski, y oboiętny.

Mon/1780, s. 156

Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.

Prz/1816, s. 25

Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.

Rew/1845, s. 12

Gdy zaś wiele jest rzeczowników różnego rodzaju i liczby, natenczas jeżeli rzeczowniki są, żywotne ludzkie; wtedy przymiotnik zgadza się z rodzajem przedniejszym. Rodzaj męzki jest przedniejszy niż żeński, a żeński niż nijaki np. ojciec i matka dobrzy, siostra i dziecię dobre.

Such/1849, s. 28 Definicja

Rodzaj Rzeczownika jest wzgląd na końcówkową z nim zgodę innego słowa; np. uczeń pilny czytał .

Such/1849, s. 28 Definicja

Trzy są rodzaje Rzeczowników w liczbie pojedynczéj: męzki, żeński i nijaki.

Such/1849, s. 28 Definicja

Rodzaj Rzeczowników polskich poznać można z płci przedmiotu, i z zakończenia Rzeczownika.

Such/1849, s. 31 Definicja

Rodzaje w liczbie podwójnéj. W téj liczbie pozostały ślady trzech rodzajów: a) Rodzaj społy [...]. b) Rodzaj żeński [...]. c) Rodzaj znamienity.

SW/1900-1927, s. 547-548 Definicja

Rodzaj, u, lm. e [...] męska, żeńska lub nijaka cecha istot i przedmiotów: R. imion jest trojaki. Odmieniać przymiotniki przez rodzaje.

SW/1900-1927, s. 548

Rodzajnik, a, lm. i gram. przedimek wskazujący rodzaj gramatyczny wyrazu.

SW/1900-1927, s. 622

Odmiana, y, lm. y [...] 4. gram. zmienianie zakończeń wyrazów, przypadkowanie, deklinacja a. konjugacja, fleksja: Odmiana przez przypadki, liczby, rodzaje, osoby, czasy. O. przez stopnie = stopniowanie.

SW/1900-1927, s. 623

Odmienić, i, ił [Odtmienić], nied. Odmieniać [...] 4. nied. gram. ulegać odmianom gramatycznym, być zdolnym do odmian gramatycznych: Przymiotnik odmienia ś. przez rodzaje.

PolTerm/1921, s. 91

Rodzaj męski, żeński i nijaki. Odmiana męskoosobowa i rzeczowa rzeczowników w liczbie mnogiej.

Szob/1923, s. 125 Definicja

Zdolność rzeczowników wpływania na formę łączących się z niemi przymiotników, nazywa się ich rodzajem.

Szob/1923, s. 126 Definicja

Rodzaj [...] rzeczowników nieżywotnych, oznaczających rośliny i przedmioty martwe, przechowuje się w języku tylko dzięki ustalonemu zwyczajowi, dlatego też nazywa się rodzajem gramatycznym, naprz. duży ogród, [...] długa deska [...], wygodne krzesło.

Łoś II/1925, s. 73

Przyrostki -ъkъ, -ьkъ rozpatrujemy razem przede wszystkiem ze względu na to, że imiona, utworzone z ich pomocą, w zakresie każdego rodzaju gramatycznego tworzą jednakowe grupy znaczeniowe, a po wtóre, że wymiana prasłowiańskich sufiksów rzeczownikowych z twardą lub miękką półgłoską zależy wyłącznie od natury spółgłoski, kończącej temat, do którego dodaje się przyrostek.

Łoś II/1925, s. 140 Definicja

Rodzaj.

§ 352. Język polski odziedziczył po prasłowiańskim i dalej po arjoeuropejskim tę właściwość, że każdy rzeczownik ma rodzaj męski, żeński lub nijaki, przyczem rzeczowniki polskie grupują się według rodzajów na podstawie albo swego znaczenia, albo formy.

Łoś III/1927, s. 1

Do deklinacji wchodzą formy, wyrażające przypadki (mianownik, wołacz, biernik, dopełniacz, celownik, narzędnik, miejscownik), z któremi też się wiążą cechy rodzaju (męskiego, żeńskiego, nijakiego) i liczby (pojedyńczej, mnogiej, podwójnej); [...].

Łoś III/1927, s. 10

Powszechnie przeto za podstawę podziału na deklinacje bierze się dwie cechy naraz: rodzaj gramatyczny i formę mianownika l. poj.

Gaert/1927, s. 97 Definicja

★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).

Powiązane terminy