terminów gramatycznych online
sens znaczenie
Język: polski
Geneza: łac. sēnsus '(u)czucie; rozumienie'
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- Część trzecia prawideł gramatycznych, szykownia: Szum/1809
- Do czytelnika: SzyPocz/1770
- Etymologia: SzyGram/1767
- O artykułach: Nał/1774
- O rozznaczeniu mowy: Nał/1774
- Syntaxis: SzyGram/1767
- Słownik: Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Zebranie krótkich nauk. Jako te części mowy zgadzać się powinny (O syntaxie): Dąb/1759
Sens. Jeden z synonimów znaczenia. Używany zarówno przez niektóych filozofów i logików, jak i językoznawców.
Cytaty
Rozumienie jákiego słowá dwojákie etc. wyrozumienie, wykład. [...]/ Sententia: internoscere quae sit verborum sententia. Sensus varius: falsus sensus Lucret./ Significatus m, Plin. Arnob. ἡ ἐξήγησις [hē exḗgēsis]: ὁ νοῦς τῆς ἐπιστολῆς [ho noûs tês epistolês]. Synesius. v. Sens.
Sens. ut, Ná ten sens mowił, Ná tę notę coś. [...] | Sensus Plin. verborum sonitus inanis sine sensu ac scientia. v. Rozumienie 5.
Nōtio, onis. Znáczenie. Wiádomość. Poięcie. Sens. Wiádomość. Koncept.
Sententia, Mnimánie. Rozumienie 5. Zdánie 1. Postanowienie umysłu. Sens. Sentencyia 1. Wotum. Skazánie. Sumá 2. Myśl 6.
Frazes jest komponowány z wielu słow, w ktorych stáje się cały sens, jako to, où avez-vous été aujourd’huy ? gdzieś wmść był dziś.
Tu naprzod należy namienić, że Francuzi zażywają kilkunastu krysek [...] Osma znacząca period, to jest skończenie sensu, ta się pisze w każdym języku, tak. (.)
Ná ostatek jeżeli potrzeba, żeby między imieniem przyrzutnym i istotnym co śrzodkowało, sens powinien być jásny, i związek terminów ták ułożony, ażeby się żadna ekwiwokacya nie tráfiła.
Gdy rzekę nap: Bog dobry nas: i to się zastanowię, wszakże nie ma sensu; niechże tylko dodam: kocha, już ci jest sens zupełny, przez wyrażenie w tym słowie zdania o Bogu: że nas kocha.
[...] i tak odmieniwszy ten sam sens zostaje znać, że jest znaczenia cierpiącego; inaczej będzie czyniącego, tak nap: pije się, może się mowić: my pijemy, i to samo znaczy; nie może się zaś mowić: błyska się, błyskamy.
P. Co wyraża w składaniu prepozycja roz? O. Albo oddalenie czego bądź w dobrym, bądź w złym sensie, jak: rozpraszam, rozganiam, albo przedzielenie, jak: rozrzynam, rozdzieram, albo (: co najczęściej przypada) obszernie czego czynienie, jako: rozprzestrzenianie, rozpościeram się, rozgadał się ettc.
Wiele znajduje się słow, ktore czy w jednym, czy w rożnych sensach rożną mają konstrukcyą, jakie są: Daruję co komu, albo kogo czy[m] obdarzyć, udarować [...] grać na czym, w co, o co, ettc:
Co większa, nawet i w pierwszym sensie, mowiąc o Osobie [gwiazdowidz], nie znajduję przyczyny, dlaczego Autor znosi to słowo: Astrolog.
P. Co to jest Perijod? O. Są wraz zebrane Mowienia i powiązane Złączkami, aby się z nich stał zupełny sens, i jakaś tylko jedna Całkowita Myśl.
Polskie ten, ta, nie znaczy właściwie Artykułu Francuskiego le, la, bo raczej jest Pokazującym Zaimkiem, i my Polacy nigdy niem sensu albo Znaczenia w Imieniu nie określamy.
Ściśle i prawdziwie rzecz uważając przekonywamy się, iż nie słowa ale te pytania, które przy nich dla znalezienia zupełnego sensu czynić musiemy, rządzą przypadkami.