Cytaty 112 poz. • Strona 1 z 6 DonCul 1560

pars orationis, DonCul/1560, s. [15] Definicja

Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, Verbum, Adverbium, Participium, Coniunctio, praepositio, Interiect[i]o. Quare dicuntur partes orationis? Quia sunt uoces indicantes mentis conceptum, id est cogitationem.

nomen, DonCul/1560, s. [16] Definicja

Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Proprie, ut Roma, Tiberis, Communiter, ut Urbs, Flumen. Nomen zámyka w sobie rzecz káżdą ktorą widzieć, ábo sie jej dothknąć możemy.

adiectivum, DonCul/1560, s. [17] Definicja

Doctus quale nomen? Adiectivum. Quid est nomen adiectivum? Cuius polonico addi potest, mąż, niewiàstà, rzecz. Non autem potest per se stare cum uerbo in sensu perfecto, nam doctus sedet non dicitur, sed oportet exprimere uel subaudire homo, aut quid simile.

["Doctus" to jakie imię? Przymiotne. Co to jest imię przymiotne? Takie, które może być dodane do polskiego "mąż", "niewiasta", "rzecz". Nie może natomiast samo stać z czasownikiem w sensie pełnym (doskonałym), ponieważ nie mówi się "doctus sedet", lecz trzeba wyrazić lub dodać "homo", lub coś podobnego.]

substantivum, DonCul/1560, s. [17] Definicja

Quotuplex est nomen appellativum? Duplex. Substantivum et adiectivum. Magister quale nomen? Substantivum. Quid est nomen substantivum? Cuius polonico addi non potest, mąż, niewiàstà, rzecz. Potest autem per se cum uerbo stare sensu perfecto, ut Magister docet.

[Ile jest typów imion własnych? Dwa: rzeczowne i przymiotne. "Magister" ("nauczyciel") to jakie imię? Rzeczowne. Czym jest imię rzeczowne? Takie, które może być dodane do polskiego "mąż", "niewiasta", "rzecz". Może natomiast samo stać z czasownikiem w sensie pełnym (doskonałym), jak "Magister docet" ("Nauczyciel naucza").]

nomen proprium, DonCul/1560, s. [17] Definicja

Roma cuius qualitatis? propriae. Quia unius nomen est. Quid est nomen proprium? Quod uni tantum conuenit, własne imię. Magister cuius qualitatis? Appellativae. Quia est nomen multorum. Quid est nomen appellativum? Quod multis commune est, pospolite imię.

imię własne, DonCul/1560, s. [17] Definicja

imię pospolite, DonCul/1560, s. [17] Definicja

comparatio, DonCul/1560, s. [18] Definicja

Quid est Comparatio? Est variatio per gradus. Vel, est rei ad rem assimilatio. Quibus nominibus accidit comparatio? Duntaxat nominibus adiectivis nullum enim substantivum comparatur.

[Czym jest stopniowanie? Jest odmianą przez stopień albo upodobnieniem rzeczy do rzeczy. U których imion występuje stopniowanie? Tylko u przymiotników, żaden bowiem rzeczownik się nie stopniuje.]

gradus comparativus, DonCul/1560, s. [18] Definicja

Comparativus cui casui seruit? Ablativo utriusque numeri sine praepositione. Quomodo? Dicimus enim, doctior illo vel doctior illis. Superlativus cui? Genitivo tantum plurali, vel collectivo singulari. Quomodo: Dicimus enim doctissimus Poetarum, vel optimus plebis.

gradus positivus, DonCul/1560, s. [18] Definicja

Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

gradus superlativus, DonCul/1560, s. [18] Definicja

terminatio, DonCul/1560, s. [19]

Quot sunt terminationes positivi? Quinque. Er, is, us, ns, x, ut niger, fortis, albus, sapies, foelix.

genus, DonCul/1560, s. [21] Definicja

Quid est Genus? Est discretio sexus. Quot modis cognoscitur genus? Tribus. Significatione, ut obstetrix, Terminatione, ut aula, Autoritate doctorum, ut pauper, Hospes, Etiam additione adiectivorum sive articulorum.

[Czym jest rodzaj? Jest podziałem płci. Na ile sposobów rozpoznajemy rodzaj? Na trzy. Po znaczeniu, jak "obstetrix" ("położna"), po końcówce, jak "aula", po autorytecie uczonych, jak "pauper" ("biedny"), "hospes" ("wróg"), a także po dodawaniu przymiotników lub przedimków.]

genus commune, DonCul/1560, s. [21] Definicja

Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos. Est praeterea trium generum, quod Omne dicitur, ut hic et haec et hoc foelix. Est et Epicoenum, id est promiscuum genus, ut hic passer, haec aquila, mustela, miluus.

genus masculinum, DonCul/1560, s. [21] ([20]-[21]) Definicja

genus femininum, DonCul/1560, s. [21] ([20]-[21]) Definicja

genus neutrum, DonCul/1560, s. [21] ([20]-[21]) Definicja

genus omne, DonCul/1560, s. [21] ([20]-[21]) Definicja

numerus, DonCul/1560, s. [22] Definicja

Numerus. Liczbá. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis, ut hi magistri.

Quid est numerus? Est uox unius uel plurium significantia.

liczba, DonCul/1560, s. [22] Definicja

Numerus. Liczbá. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis, ut hi magistri.

Quid est numerus? Est uox unius uel plurium significantia.