terminów gramatycznych online
genus femininum
Język: łaciński
- Chapitre V. De la convenance de l'adjectif avec le substantif / Rozdział V. O stosowaniu się adiectivi cum substantivo: Fook/1768
- Conjugationes (Konjugacje): Kus/1646
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- De Deo et rebus coelestibus: Murm/1533
- De Etymologia: Mora/1592
- De Generibus Nominum. abo o Rodzaiach Imion: Gott/1762
- De Nomine: Men/1649
- De PARTIBUS ORATIONIS: Malcz/1687
- De Participio: DonCul/1560
- De etatatibus et partibus hominis: Murm/1533
- De nomine: Vol/1612
- De potus generibus: Murm/1533
- Declinationes Nominium Masculini Femini Neutri Generis (Deklinacja rzeczownika rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego): Kus/1646
- Deklinacja II (Nominativus, Vocativus, Accusativus singularis...): Łoś III/1927
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Die Wortforschung (Etymologia) Słowá wykładająca náuká: Gut/1668
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Donatus De Nomine: DonCul/1560
- Dwuznaczniki i niedorzeczne wyrazy w klasycznej pisowni polskiej usuwają się: Oż/1883
- Eine kurz⸗gefaßte Grammatica (Krótka gramatyka): Mon/1722
- Etymologia: Rot/1616, Woy/1690, Raph/1698
- Etymologie, oder Wortforschung: Cas/1797
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Don/1649, Cell/1725, Don/1795, Don/1595
- Nota (Nota): Mon/1722
- O Etymologii: Kon/1759
- O Ortografii: Kon/1759
- O imieniu: Lub/1778
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O słowie: Lub/1778
- Regula Secunda: Malcz/1696
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Rozdział IV. O imieniu: Kop/1778
- Skróceń grammatycznych wyłuszczenie: L/1807–1814
- Spis rzeczy: Łoś III/1927
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Kn/1644 (I wyd. 1626), Mon/1780
- Słownik, tom II. część II. (P): L/1807–1814
- Terrae aquarum et locorum vocabula : Murm/1533
- Vocabula cognationis: Murm/1533
- Von den Substantivis: Mich/1696–1700 ok.
- Wykład znaków i abrewiacji: Tr/1764
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Prophetissa idem. generis fe. de. primae.
Pascua, nomen heterogeneum et heteroclitum, in singulari numero generis foe.de.i. in plurali. g.n.d.ij.
Lucinus [...] Ktory máłe oczy ma. Lucina foemininum.
Potio idem. ge.fe.de.iij.
Filia, g.fe.d.i.
Avia g.f.d.i.
Genus masculinum, femininum, neutrum – rodzaj męski, niewieści i oddzielny a. żaden.
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos. Est praeterea trium generum, quod Omne dicitur, ut hic et haec et hoc foelix. Est et Epicoenum, id est promiscuum genus, ut hic passer, haec aquila, mustela, miluus.
Genera participiorum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum ut hic lectus. Foemininum ut haec lecta. Neutrum ut hoc lectum. Omne ut hic et haec et hoc legens.
Categoria, gen. fem.
Cauda, ae, fem. prim. Ogon.
Cedrelate, cedrelatos, gener. femin.
Dies, in foeminino genere tempus dicitur, Et ideo Diecula breve tempus et mora.
Vestispica, vestispicae, generis feminini, primae declinationis.
Quid est Genus Femininum? Cui praeponitur articul[us] vel cuius nota est - Haec Musa, Bogini náuk.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie, jáko ten mistrz. Niewieści, jáko tá mądrość. Oddzielne, jáko tá łáwá. Pospolite, jáko ten i tá kápłan.
Genera nominum quod sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Quae reliquae sunt terminationes [...], illae exceptiones admittunt et partim masculino, partim foeminino genere ut plurimum gaudent.
DE ADIECTIVIS GERMANICIS. Von Deutschen Adjectivis. Adjectiva Niemieckie się terminują rozmáicie, májąc we wszystkich trzech Generibus, jáko to Masculino, Foemino et Neutro jedyną terminátią, ták: Taub, jest ná polskie, głuchy, głucha, głuche.
Die Nahmen der Wasserflüsse, Städte, Thieren, Vogeln, Fischen vnd Würmer, Bäume vnd Früchte, werden gemeiniglich aus jhren endungen erkandt, Nemlich also: Die sich enden auff ein á, sind alle generis Fœminini, Die sich aber enden auff ein e oder o, sind alle generis Neutri, Die sich aber anders enden, als auff obgesetzte drey Buchstaben, dieselben sind alle generis Masculini.
Femininè. i. feminino genere, Grammaticorum. vox Carisi. Arnobi.
Femininum genus, sub. Płéć 1.
Foeminini Gener.[is].
Foemininum.
Nomina virorum et mensium sunt masculini generis, sic et faeminarum nomina faeminini.
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Femininum ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie/ jáko ten mistrz. Niewieście/ jáko tá mądrość. Oddzielne/ jáko tá łáwá. Pospolite/ jáko ten i tá kápłan.
Das Geschlecht. Rodzay. (GENUS) Wie viel sind Geschlechter im Nennworte? Es sind ihr zwar Sechse in der Sprachkunst geseget, wir wollen aber allhier [...] nur vier [...] vornehmen. Als da sind: 1. Das Männliche (Masculinum) Męski als: Pan, der Herr. 2. Das Weibliche (Foemininum) Niewieści, als: Páni, die Frau. 3. Das Unbenamte (Neutrum) Oddzielny, als: Dźiecię, das Kind. 4. Das Allgemeine (Omne) Wszelki, so zu den Beyständigen Nennwörtern zugebrauchen ist, weil sie alle drey Geschlechtwörter in sich begreiffen, als: piękny Pan, ein schöner Herr. Piękna Páni, ein [sic] schöne Frau. Piękne dźiecię ein schönes Kind.
Die Weibliche Geschlechter [Foeminina Genera] aber/ enden sich alle auff ein a/ als: Zacna/ die Vornehme/ Wysoka/ die Lange.
Wie viel sind Geschlechter der Nennwörter? Es finden sich derselben Sechs bey den Pohlen/ als: (1) Das Männliche [Masculinum] (Męski) als: Pan der Herr. (2) Das Weibliche [Foemininum] (Niewieśći) als: Páni die Frau (3) Das Unbenahmte [Neutrum] (oddzielny) als: Dziecię das Kind. (4) Das Gemeine [Commune] (Pospolity) als: Pijánicá der Säuffer oder Trunckenbold und die Säufferin. Gość der Gast/ und die Gästin. [...] (5) Das allgemeine Geschlecht [Omne] (Wszelki) so alle drey Geschlechtswörter in sich begreifft/ als: Ten der/ Tá die/ To das. [...] (6) Ist das vermengte Geschlecht/ [Epicoenum vel Dubium] (Mieszány Rodzay) wenn man durch ein Geschlechtswort [Articulum] das Männlein und Weiblein [...] durch gleiche Benennung verstehet. Als in den Nahmen der Vogel und Thiere: Wrobl ein Sperling. Bocian ein Storch.
Powiem jey ich wils jhr sagen [Foem[inina].].
Wie viel Endungen hat das Nomen Substantivum? Unterschiedliche Endungen/ es ist aber entweder Generis Masculini, oder Generis Faeminini, oder Generis Neutrius.
DE GENERE. Genera adiectivorum habemus tria: Masculinum, Foemininum, Neutrum.
Der Henpff/ Piętá. Nom. Gen[us] Foem[ininum]
Alle Nomina die ein Weibes=Bild bedeuten / sind Generis Fœminini.
Wir haben in der Polnischen Sprache drey Genera, Masculinum, Fœmininum und Neutrum. Welche erkannt werden theils aus der Bedeutung, und aus denen Regulis generalibus, theils aus der Endung, und aus denen regulis Specialibus.
Bey den Adjectivis in beyden WörterRegistern hat man das Genus Foemin. bezeichnet mit dem Buchstab a, und Neutrum mit e.
Genus Masculinum, Foemininum und Neutrum.
Adiectiva tákże, álbo trojáko się kończą, in Masculino, kończą się ná, Us, albo R, in [genere] Foeminino, ná, A, in Neutro ná. UM. jáko Doctus, docta, doctum, Albo się kończą, dwojáko, in Masculino i Foeminino ná IS, in Neutro, ná E, jáko: Svavis, svave, wdzięczny. Albo się kończą, jednoráko, generis Omnis, jáko: Felix, szczęsliwy, Prudens, rostropny [etc].
ą. pisze się naprzód ná końcu Akkuzátywow y Ablatywow numeri singularis w adiektywach generis foeminini y substantywach máiących Nominativum kończące się ná a.
P. Wiele iest Generów? O. Trzy: Masculinum, Foemininum, Neutrum, a z nich pochodzą: Commune, Omne i Dubium.
Imiona Niewiast, Ich Urzędów, Rzek, Drzew, i powiększey częsći Owoców, są generis faeminini abo rodzaiu białogłówskiego.
Imiona kończące się na b/d/ f/ g/ [...] Faeminina Kończące śię na A. napr: Anna etc.[...].
m. f. n. masculinum, femininum, neutrum.
Genus masculinum, Rodzay męski. foemininum, Białogłowski. neutrum, trzeciego rodzaiu.
On croit le genre féminin plus noble, que le genre neutre; c'est pourquoi s'il y a deux substantifs l'un de genre féminin et l'autre de genre neutre, on accorde l'adiectif au féminin.
[...]
Pospolicie sądzą, że genus foemininum jest zacniejsze niżeli neutrum, dla czego gdy się trafią dwa substantiva jedne generis foeminini, a drugie neutrius, adiectivum powinno się zgadzać cum foeminino.
Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.Ta odmienność liter, Е. i Я. w rodzajach imion przydatnych (in generibus nominum adiectivorum), żadnej różnicy znacznej nie sprawuje [...] chociaż się zdaje, że Е. przyzwoiciej w Męskich (Masculinum), a Я. w Białogłowskich (Fœmininum) i trzeciego rodzaju (neutrum).
Rossyjskie istotne imiona są czterech rodzajow: Męskiego (Masculinum), Białogłowskiego (Fœmininum), trzeciego, albo śrzedniego (Neutrum) i powszechnego (Commune).
Rodzajow mają słowa przeszłych czasow trzy: Męski (Masculinum) [...] Białogłowski (Fœmininum) [...] Srzedni (Neutrum) Было писало, było pisało.
Taka Imion odmiana, nazywa się Rodzajowaniem czyli odmianą przez Rodzaje (per genĕra) których jest trzy: pierwszy Męski (Masculinum) drugi Niewieści (Faemininum) trzeci Nijaki to jest ni męski, ni niewieści (neŭtrum).
Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.
Genus masculinum, rodzay męski. fœmininum, niewieści. neutrum, niiaki.
Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.
Hieraus entspringt das vierfache polnische Genus. 1. Das Masculinum. 2. Das Femininum. 3. Neutrum. 4. Commune.
Skróceń Grammatycznych wyłuszczenie. [...]
ż. lub f. rodzaj żeński, faemininum.
PŁEĆ, G. płci, ż. [...] Grammat. płeć męzka genus mascul., niewieścia femin., niesłużąca abo nie brzmiąca obojéj, ni męzkiéj, ni niewieściéj znacząca, neutrum. Cn Th., nijaki rodzaj.
Żeński rodzaj, genus foemininum.
[Genus] Femini[n]um. [Rodzaj] Niewieści czyli żeński.
Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy po względem rodzaju (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: męski (masculinum), żeński (femininum), i nijaki (neutrum).
§. 97. Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy, a zatém i rzeczowniki, po względem RODZAJU (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: MĘSKI (masculinum), ŻEŃSKI (femininum), i NIJAKI (neutrum).
Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.
Natomiast na wsch. od podanej linji niema konsekwentnych cech czeskich prócz ściągania prasł. -iie w i w rzeczownikowym typie kåzańi kåzańim i przymiotnikowym głup'i (nom. sg. neut. i nom. pl. f.-n), głup'igo, głup'imu.
Toteż język t. zw. Łemków ma aż poza Wisłok: konsekwentny akcent polski; nieraz polskie nosówki [...]; końcówka instr. sg. fem. -om [...]; polskie g [...]; pol. e z ъ [...], pol. 'u; [...] rzadziej trot: [...] driga (= pol. dial. droga); małopolską fonetykę międzywyrazową [...], sporo polskich wyrazów.
Drugi z tych typów ze względu na tamtejszy acc. sg. fem. krovam i nom. sg. neut. ćelam mógł powstać fonetycznie, zwłaszcza że równorzędnie mówi się tam v'y'm [...].
Stare oksytona t. j. mające przycisk w formie rzeczownikowej na zgłosce końcowej (a nie tylko tam, gdzie przycisk został posunięty według prawa de Saussure’a, jak w n. sg. f. itd.) cofają przycisk w formie złożonej na zgłoskę rdzenną.
Przy tem trzeba pamiętać, że w większości form złożonej odmiany musiało chyba nastąpić skrócenie, czyli że już w nom. sg. była różnica między masc., gdzie metatonja, a fem. i neutr., gdzie skrócenie.
Zresztą to samo odnosi się do g. f. złożonej odmiany przymiotników i zaimków, gdzie również pierwotnie końcówką było długie e ze ściągnięcia, obok czego od drugiej połowy XIV wieku coraz częściej -ej się pojawia.
Od innych tematów niż w liczbie poj. tworzą się te przypadki w l. mn. zioła 1544 JA. III. 29 [...], nasiona Staszyc, Przestrogi 186, to znowu wbrew normie l. mn. tworzy się od tegoż tematu, co l. poj.: dziecka wynędzniałe Kras. IV, 145, dziecka wpółnagie 147 [...]. Nowotwór nozdrza W . Pot. Moralia I, 86, dawniej fem. nozdrze p. § 235.
§ 550. Zachował się także w języku stp. N. prtcp. praes. f., odpowiadający formom stsł. na -ęšti, -jęšti, -ęšti.
Zaimki z tematami na -o § 433.
Singularis masculini, neutrius § 434—438.
Singularis feminini § 439—440.
Femininum, p. rodzaj.
★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).