Cytaty 32 poz. • Strona 1 z 2  Mucz 1825     Część III. Pisownia   

Pismo powinno być, ile możności, najwierniejszym obrazem mowy. Pisownia jest to nauka, która do tego prowadzi.

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

Samogłoski […] albo są otwarte, albo ściśnione.

Samogłoski […] albo są otwarte, albo ściśnione.

Samogłoski albo są otwarte, albo ściśnione.

Samogłoska e kréskuje się, ilekroć w wymawianiu zbliża się do tonu samogłoski i lub y, np. rzéka […].

Przekonawszy się tym sposobem, że stojące przed samogłoską i (jeżeli nie jest cechą miękczenia poprzedzającéj głoski), lub po samogłosce będące y, jest spółgłoską, wypada, żebyśmy dla uniknienia niedorzeczności, jaka stąd powstaje, że tegoż samego znaku, tak na oznaczenie spółgłoski, jako téż samogłosek używamy, zawsze pisali j, zamiast i lub y, w miejscach, które następującém prawidłem wskażemy; a to tém troskliwiéj, że ułatwienie odmiany imion, w których dotąd y 1go przypad. w następnych na i zamieniamy; zachowanie lub oznaczenie różnicy między wyrazami [...]; sposób widoczniejszego okazania źródłosłowu w niektórych wyrazach, np. zjadł, jad, rozjadły; stoję dostojny, i na koniec większa dogodność dla piszącego, mówią za tym nowszym sposobem pisania.

[…] Wyrazy obce nie podlegają tym prawidłom, gdyż inaczéj straciłyby swój akcent, który świętszym jest nad martwe znaki na papiérze; zresztą nie wymawianie do pisowni, ale pisownia do wymawiania stosować się powinna.

[…] Wyrazy obce nie podlegają tym prawidłom, gdyż inaczéj straciłyby swój akcent, który świętszym jest nad martwe znaki na papiérze; zresztą nie wymawianie do pisowni, ale pisownia do wymawiania stosować się powinna.

[...] W wyrazach przyswojonych piszemy f, nie ph, bo je tak wymawiamy […].

[...] Wyrazy przyswojone przez ge w swoim języku pisanem zaleca Kopczyński pisać przez długie j […]. Feliński zaś każe pisać przez gie […]. Gdzie zaś w wyrazach cudzoziemskich jest gi, my je téż w przyswojonych zachowujmy […].

Podwójnemi głoskami zowią się te, których w jednym wyrazie dwie się tuż przy sobie pisze. — Tak w swojskich jak przyswojonych wyrazach, piszmy podwójną spółgłoskę, gdy podwójna brzmi, np. abbrewiacja, oddać […].

[…] Gdzie w cudzoziemskim języku pisze się podwójna głoska, tam i w polszczyźnie pisać się powinna, np. Otto, Kotta […].

[...] Kiedy głoski jednego wyrazu w jednym wiérszu pomieścić się nie mogą, natenczas położywszy łącznik na końcu wiérsza, całą głoskę na drugi wiérsz przenosić potrzeba.

[...] Wszelki wyraz, czy złożony, czy niezłożony, pisać się ma osobno do drugiego; to jest między jednym a drugim wyrazem próżne pole ma środkować.

Ponieważ pisownia polska, ile możności, stosuje się do wymawiania, wypada stąd, że osoby nie umiejące jak tylko język polski, nazwiska cudzoziemskie po polsku literalnie wymawiając, stwarzają w mowie nowe nazwiska, trudne częstokroć do odgadnienia. Należy więc nazwiska obce, pisać w polskim języku, zbliżając się, ile być może, do ich wymawiania w języku ich własnym, a to dla zachowania ich śladu, z którego pochodzą. Ilekroć piérwszy raz w piśmie wspominamy nazwisko zagraniczne, mniéj znajome, zawsze je trzeba napisać jak piszą sami cudzoziemcy, albo obok przepolszczonego, między nawiasami, w prozie; albo na dole strony, w wierszach.