Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

nawias
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: ( )
Język: polski
Dział: Interpunkcja (współcześnie)

Cytaty

Szum/1809, s. 18 Definicja

9ty Znak, nazywa się Nawias (Parenthesis). Pisze się tak () albo [] Oznacza on niejakie spuszczenie głosu i w tracenie pobocznej myśli.

Szum/1809, s. 230

Nawias, Parenthesis.

DwBg/1813, s. 157 Definicja

W nawiasie ( () ) wszystko się spusczonym trochę głosém mó­wi.

Prz/1816, s. 97

Takich Czert rachuje się w Polszczyźnie 10: 1) Przecinek (,), 2) Kropka (.), 3) Dwukropek (:), 4) Średnik (;), 5) Zapytnik (?), 6) Wykrzyknik (!), 7) Połącznik (-), 8) Nawias ( ), 9) Cudzosłow („), 10) Odsyłka (⁕) lub (a) lub (1) z pomnażaniem gwiazdek, albo przybieraniem dalszych głosek lub czyseł według dalszej potrzeby.

Jak/1823, t. I, s. 26 (26-27) Definicja

Nawias zwane ( ) jest to, którém się odgradza wrzucone w środek zdania jednego inne jakie potrzebne wprawdzie, lecz do tamtego nie należące; czyli które nie jest żadną częścią tamtego.

Mucz/1825, s. 11 Definicja

[…] () — — [] Nawias jest znakiem wymawiania niższym głosem wyrazów w nim zamkniętych, np. Leniwcze! (mówi najmędrszy Salomon) dopókiż itd.

Mucz/1825, s. 214

[...] Przecinek pisze się tam, gdzie się czyni mały przestanek, a głos ani się spuszcza, ani podnosi, np. król, senat, rycerstwo, miasta i włościanie, równemi sią w obliczu prawa […]. Pisze się téż przecinek zamiast nawiasu, gdy weń niewiele wyrazów wchodzi [...].

Mucz/1825, s. 215

[...] Nawias pisze się na początku i na końcu wtrąconé pobocznéj myśli, do zdania głównego nie należącéj […].

Bor/1830, s. 3

Znamiona łączące. Łącznik (-); albo ( = ) znak łączący zgłoski, np. Cno-ty i na-u-ki. Nawias ( ); są-to dwa łuczki zamykające w sobie jaki znak lub wyrazy. Cudzysłów („); są dwie kreski obok siebie u początku i u końcu cudzych słów, gdy się je przytacza. Mędrzec Chilon mówi ,,Znaj siebie samego.” Odsyłacz (*), (a), (I), znak w pismie odsyłający czytelnika do takiegoż znaku.

Rew/1845, s. 69 (69-70)

Wszystkie znaki pisarskie na trzy klassy podzielić możemy:

1.na znaki uczucia (affektu): wykrzyknik (!) i znak zapytania (?).

2.na znaki rozłącznych wyobrażeń: przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:) kropka (.) znaki opuszczonych wyrazów (:::::) nawias ( ) znak rozłączny (-) znaki innéj osoby mówiącej (=||).

3.na znaki wskazujące przypadkową okoliczność: łącznik (-) apostrof (‘) czyli wyrzutnik, cudzysłów („ “).

Desz/1846, s. 453 Definicja

Nawias ponieważ oddziela myśl uboczną, nieistotnie do myśli głównéj należącą; daje się dla przestrogi: że słowa między nawiasem zawarte prędzéj i niższym głosem przeczytane być powinny np. Czescy historykowie utrzymują (bo to ich narodowéj sławie pochlébia) że Polacy niegdyś Czechom hołdowali??

Br/1848, s. 202 Definicja

() Nawias. W środek tego znaku kładą się wyrazy, któremi chcemy rzecz jaśniéjszą uczynić […].

Such/1849, s. XXIV Definicja

Nawias (() lub []) zamyka odrębne słowa lub zdanie uboczne lub objaśnienie, które by nawet opuścić można było bez naruszenia myśli.

Kurh/1852, s. 171

Używają się jeszcze w piśmie znaki, któreby można nazwać ostrzegającemi. Do tych należą: cudzysłów (кавычки или вносный знакъ), nawias (скобки или знакъ вмѣстительный), odsyłacz (выноски), i łącznik (знакъ единитный).

Morz/1857, s. 355 Definicja

Nawias, ( ) na początek i na koniec wyrazu, albo zdania przepołowiony, daje poznać ze wyraz lub zdanie tym znakiem zamknięte są wtrącone, wymagają innego głosu na objawienie, aby nie mieszały się w jeden tok wygłoszenia.

Łaz/1861, s. 366

Znaki przestankowe są: kropka (.), przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:), znak pytania (?), znak wykrzyknięcia (!), zwrotnik (—), kropki czyli myślnik [...], nawias ( ), przytocznik („ “) i łącznik (- albo ,,).

Łaz/1861, s. 375 Definicja

Nawias ( ). Nawias zamyka słowa lub zdania, które bez naruszenia związku mowy opuścić można, i pospolicie są jakiemś objaśnieniem lub ostrzeżeniem czytelnika, dlatego też niższym i cichszym głosem je czytamy.

Łaz/1861, s. 375

[…] Nawias zamyka słowa lub zdania, które bez naruszenia związku mowy opuścić można, i pospolicie są jakiemś objaśnieniem lub ostrzeżeniem czytelnika, dlatego też niższym i cichszym głosem je czytamy.

Gr/1861, s. 45

Odznaczamy je [zdanie wtrącone], gdy jest obszerniejsze lub gdy podnieść chcemy jego znaczenie, dwoma domyślnikami lub nawiasem, wreszcie dwoma przecinkami, n. p. Opierając się ręką o ścianę, trafiłem na wyżłobienie i znalazłem w niém kawałki szkła potłuczonego — musiał tu więc być człowiek — i oto ujrzałem się w próżnéj przestrzeni, mającéj obwodu kilkanaście kroków. (Goszcz.).

Mał/1863, s. 397 Definicja

Są to tak zwane znaki przecinkowe (Interpunctionszeichen).

Są one następujące:

1) , Przecinek czyli komat (comma) [...]

9) ( ) Nawias, [ ] klamra (Parenthese, Klammer).

Mał/1863, s. 404 Definicja

Nawias ( ), [ ]. W nawiasie zamykamy zdania tak zwane nawiasowe (§. 788), albo też słowa pojedyncze, które nie należą bezpośrednio do składu zdania, tylko służyć mają za dopełnienie lub wyjaśnienie czegokolwiek takiego, co samo przez się mogłoby nie być dostatecznie zrozumiałem dla czytelnika. np. Po sercu (jak to mówią) matkę pogłaskała// Najbardziéj, iż pieszczoszek tak dzielnie wymowny. Kras.

Kam/1870, s. 168 Definicja

Nawias obejmuje zdania - tak zwane nawiasowe, które można wypuścić z okresu, lub pojedyncze wyrazy, - również w zdaniu niekoniecznie potrzebne.

Lerc/1877, s. 111 Definicja

Nawias oznacza, że słowa lub zdania nim zamknięte, ściśle do całego zdania nie należą, lecz są dodatkiem piszącego, dla objaśnienia tego, co samo przez się nie byłoby czytelnikowi dostatecznie zrozumiałe, np. Po sercu (jakto mówią) matkę pogłaskało, gdy pieszczoszka swego zobaczyła.

Malecz/1882, s. 68

Znaki pisarskie. 1. Przecinek , 2. Średnik ; 3. Dwukropek : 4. Kropka . 5. Pytajnik ? 6. Wykrzyknik ! 7. Myślnik — 8. Domyślnik .... 9. Nawias () [] 10. Cudzysłów„“ 11. Łącznik - 12. Odsyłacz ) a) ) i t. p.

Oż/1883, s. 167

Nawias- ( ) gdy zdanie wtrącone umieszczamy w śród głównego, lub podrzędnego.

Jes/1886, s. 140

Przepisz zdania poniższe, a po każdém z osobna dopisz w nawiasie, w jakim stosunku znajdują się do siebie zdania współrzędne.

Jes/1886, s. 174

() []. Nawias Wyrazy, zamknięte nawiasem, czytają się głosem nieco zniżonym. Nawiasów używamy: — kiedy przytaczamy w zdaniu coś takiego, co dodatkowo objaśnia lub dopełnia myśl naszę.

Grub/1891, s. 87

Знаки препинанія суть: 1) Запятая, przecinek (,). 2) Точка съ запятой, średnik (;). 3) Двоеточіе, dwukropek (:). 4) Точка, kropka (.), 5) Многоточіе, kilka kropek (....). 6) Знакъ восклицательный, wykrzyknik (!). 7) Знакъ вопросительный, znak pytania (?). 8) Черта или тире, pauza (–). 9) Скобки или знакъ вмѣстительный, nawias ( ). 10) Двузапятая или кавычки, cudzysłów („ ”).

Uchw.AU/1891, s. 36

Imiona wzięte z języków nowożytnych, używających łacińskiego abecadła, wymawia się i pisze oryginalnie (jak w ich własnym języku), objaśniając trudniejszą wymowę w nawiasie lub w przypisku: Goethe, Schiller, Rousseau, Bordeaux, Byron, Corregio, Shakespeare (Szekspir).

Łoś/1918, s. 127

Można też, gdy się pierwszy raz w piśmie wzmiankuje o danem nazwisku cudzoziemskiem, dać w nawiasie formę mianownika w pisowni oryginalnej.

Kon/1920, s. 98 Definicja

Nawias ( ), [ ].

§ 202. Po sercu (jak to mówią) matkę pogłaskało [...].

W nawiasie zamykamy pojedyncze słowa lub całe zdania, wyrażające jakieś wyjaśnienie lub uzupełnienie treści zdania, w którego środku są umieszczone. Zamiast nawiasu używa się niekiedy dwóch myślników: Po sercu — jak to mówią — matkę pogłaskało.

Rozw/1923, s. 133

W nawiasie nazwy z ustępów, zawartych w odpisie w tekach Naruszewicza.

ZwO/1924, s. 82

Znaki pisarskie

(Signaes graphicos — Pontuação) [...]

Nawias ( ) Parenthesis [...].

Powiązane terminy