terminów gramatycznych online
czas przeszły niedoskonały
Język: polski
Geneza: z łac. imperfectum
Cytaty
DE TEMPORIBUS O Czásách.
Słowá języká Włoskiego máją dziesięć czásow jáko: Praesens, Czás teráźniejszy. Imperfectum, niedoskonáły przeszły.
Przeszły czás znaczy ákcyą już przeszłą jáko to, je chantois, śpiewałem [ʃpiewałem], j'ai chanté, je chantai, śpiewałem [ʃpiewałem] kiedyś, j'avois chanté, śpiewałem [ʃpiewałem] był.
Te przykłady dosyć pokazują [...], że w języku Fráncuskim cztery są przeszłe czásy, ktore są.
- Przeszły czás niedoskonały.
- Przeszły czás doskonały złożony.
- Przeszły czás doskonały determinowany, prosty.
- Przeszły czás więcej niż doskonały.
Przeszły niedoskonały znaczy ákcye co się wyrażą jákoby przeszłe ktore w samej rzeczy jeszcze nie prześli. v. g. je lisois, quand vous êtes entré, czytáłem, kiedyś WM. wszedł; to słowo je lisois, czytáłem, znaczy że tá ákcya czytánia jeszcze się byłá nie skończyłá.
[...] Przeszły czás niedoskonały może się przywłaszczyć czásowi, ktory przeszedł, i czásowi, ktory jeszcze trwa.
Le Passé imparfait. Przeszły niedoskonały.
Tems imparfait. Czás niedoskonały.
Czás przeszły po Fr. prétérit albo passé, dzieli sie na troje. bo álbo sie niedoskónale stáło, i ztąd sie zowie niedoskónáły po Fr. imparfait. náp. robiłęm [...]: álbo sie doskonále stáło [...] á to sie zowie przeszłym doskonáłym. po Fr. parfait. náp. zrobiłęm: álbo jeszcze nie tylko sie doskonále stáło, ále téż i dawno. á tęn czás zowią przeszłym wiecéj niż doskónáłym, po Fr. plus-que-partait; ja go wolę zwáć dawno przeszłym. tęn sie po polsku wyraża tak: zrobiłęm był.
Czás przeszły niedoskónáły. Le prétérit imparfait. [...] j'avois.
Czás niedoskonáły [...]. commendois roskázowałęm.
Przeszły niedoskónały.
W języku Francuskim cztery są przeszłe czasy, ktore są.
- Przeszły czas niedoskonały.
- Przeszły czas doskonały złożony.
- Przeszły czas doskonały determinowany, prosty.
- Przeszły czas więcej niż doskonały.
Przeszły niedoskonały znaczy akcje co się wyrażają jakoby przeszłe, ktore w samej rzeczy jeszcze nie przeszły. v.g. je lifois, quand vous êtes entré, czytałem, kiedyś W.M. wszedł; to słowo je lifois, czytałem, znaczy, że ta akcyja czytania jeszcze się była nie skończyła.
Le Passé imparfait, Przeszły niedoskonały.
P. Wiele jest czasow? O. Z trzech właściwych [...] jeden, to jest przeszły dzieli się na doskonały, niedoskonały, i więcej niż doskonały, których znowu jest dwa. Drugi to jest przyszły, jest także w niektorych słowach dwojaki [...] Procz tego są dwa czasy kondycyonalne teraźniejsze, dwa przeszłe, jako się to lepiej wyda w koniugacyach.
P. Co się rozumie przez czas przeszły niedoskonały? O. To, co się działo, ale się jeszcze nie stało, lub często bywało, jako: przychodziłem.
Czas teraźniejszy [...] Przeszły niedoskonały i doskonały. Mała liczba. Ja byłem, byłam, byłom [...] Oni byli, one były.
Czas teraźniejszy. Mała liczba. Ja czytam [...] Przeszły niedoskonały. Ja czytałem, czytałam, czytałom [...] Przeszły doskonały. Ja przeczytałem [...] one przeczytały.
Czas teraźniejszy [...] Przeszły niedoskon:
Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.
Czas przeszły niedoskonały L. P. Ja byłem, byłam, byłom. [...] Oni byli by, były by.
Czas przeszły nieskończony [błędnie zamiast: niedoskonały]. L. P. Ja radziłem, łam, łom.
Czas Niedoskonały. Imparfait [...]. J'étois, ja byłem, byłam.
Czas Przeszły Niedoskonały. Imparfait [...]. Je commandois, ja kazałem.
Czasow mają Rossyjskie słowa dziesięć: ośm od prostych, a dwa od złożonych. Od prostych. 1.) Terazniejszy (Praesens): трясу trzęsę [...] 2.) Przeszły niedoskonały (Praeteritum imperfectum): трясъ trząsł [...] 3.) Przeszły jednokrotny (Praeteritum unicum): тряхнулъ trząsnął [...] 4.) Dawno przeszły pierwszy (Plusquam perfectum primum): тряхивалъ trząsywał [...] 5.) Dawno przeszły wtóry (Plusquam perfectum secundum): бывало трясъ bywało trząsł [...] 6.) Dawno przeszły trzeci (Plusquam perfectum tertium): бывало трясывалъ [...] trząsywał [...] 7.) Przyszły niedoskonały (Futurum imperfectum): буду трасти będę trząsł, стану бросать [...] zacznę ciskać [...] 8.) Przyszły jednokrotny (Futurum unicum): тряхну trząsnę [...] Od złożonych. 9.) Przeszły doskonały (Praeteritum perfectum) na przykł: написалъ napisał, od пишу piszę; 10.) Przyszły doskonały (10. Futurum perfectum): напишу napiszę.
Przeszły niedoskonały czas zamyka w sobie niejakie czynności przedłużenie albo uczęszczenie, i znaczy niekiedy dzieło zupełne: Гомеръ писалъ о гнѣвѣ Ахиллесовѣ, Homer pisał o gniewie Achillesowym. Niekiedy niezupełne: Онъ тогда ко мнѣ пришолъ, какъ я писалъ; On wtedy do mnie przyszedł, kiedy ja pisałem.
Dawno przeszłe czasy zamykają w sobie uczęszczenie albo przedłużenie, jak przeszłe niedoskonałe, i mają znaczenie jedno zastarzałe od drugiego.
Przeszłe niedoskonałe czasy kończące się na Ъ, są rodzaiu Męskiego; w Białogłowskim rodzaju, ЛЪ, przemieniaią na ЛА, w trzecim па ЛО, w wielkiej liczbie wszystkich rodzajow na ЛИ: писалъ pisał, ł t писала pisała, писало pisało, писали pisali. § 223. Które litery Л. w przeszłym niedoskonałym Męskiego rodzaju przed Ъ, nie mają, te przyjmują w Białogłowskim, trzecim i w wielkiej liczbie na przykład: [...] челъ czytał, чла czytała , чло czytało, чли czytali.
Na Ю. kończenie mające, z poprzedzającą zgodnobrzmiącą, przemieniają przeszłego niedoskonałego АЛЪ. na ЫВАЛЪ. [...] Na ЖУ, ЧУ, ШУ, kończące się рrzemieniają swego przeszłego АЛЪ. na ЫВАЛЪ. albo ИВАЛЪ. na przykład: вяжу wiążę, вязалъ wiązał, вязывалъ wiązywał.
Czyno-ucześnictwa: Gerundia. [...] Przeszły Niedoskon: ВертѢвъ, вертѢвши wierciawszy.
Przesz: Niedoskonały. Показывавшій, ten co pokazywał.
Kończąc przepisy o Słowach, nie godzi się nie upomnieć o niejakiej szczegulniejszej własności prostego Rossyjskiego języka, wyrażającej prędkie czynności, które pochodzą od [czasów] przeszłych niedoskonałych: od глядѢевъ patrzał, глядь zyrk. [...] Wszystkie te jednosylabne słów pochodzenie mają.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Tempora sunt quinque, czasow jest [p]ięć, Praesens, Teraźniejszy, Praeteritum im[p]erfectum, Przeszły niedoskonały, Praeteritum [p]erfectum, przeszły doskonały, Praeteritum [p]lus quam perfectum, Przeszły więcy niż dosko[n]ały, Futurum i przyszły.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Adverbium simplex — proste, compositum — złączone; terminatio — (s-, s. 39) kończenie, terminacyja, comparatio — przyrównanie: gradus positivus — stopień pierwszy, comparativus — przyrównający, superlativus — przewyższający, incomparabilis — nieporównany, tempus (im)perfectum — czas (nie)doskonały przeszły.
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia [...].
Adverbium simplex — proste, compositum — złożone, skomponowane; terminatio — terminacyja, tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały.
Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.
Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].
Figura simplex — figura prosta [...], tempus imperfectum — czas przeszły niedoskonały, ucząszczający, frekwentatyw, perfectum — preteryt.
Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].
Verbum simplex — istne, wykładane, nieskładane, compositum — składane, złożone (s. 9), złączone (s. 175), terminatio — terminacyja, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień ani podwyższający, ani poniżający, comparativus — trochę podwyższający, poniżający, superlativus — nadto podwyższający, poniżający; tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały.
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Nomen simplex — istne, nieskładane [...], tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały, futurum simplex — nieskładany, compositum — składany.
Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].
Etymologia — słowawczątek [...], compartio — równanie: gradus positivus — stopień kładący, comparativus — (przy-, s. 258) równający, superlativus — przenoszący, incomparabilis — nierównany, tempus imperfectum — czas niedoskonały, niedoskonale przeszły, perfectum — (doskonale) przeszły.
Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .
Nomen substantivum proprium — imię ist(ot)ne [...], verbum simplex — słowo proste, compositum — złożone; terminatio — kończenie, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień pokładny, comparativus — porównywalny, superlativus — przewyższalny, tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały, praeteritum unicum — jednokrotny, verbum frequentativum — uczęszczalne (s. 80).
Powiązane terminy
- czas niedoskonale przeszły
- czas przeszły niedokonany
- czas przeszły nieskończony
- imperfectum
- imperfekt
- imparfait
- tempus imperfectum
- tempus praeteritum imperfectum