Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rodzáj, rodzaj gramatyczny, rodzaje, rodzaje gramatyczne
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Gut/1669, s. 36

Das Geschlecht [Genus] Rodzay.

[Das Geschlecht [Genus] Rodzay.]
Kop/1783, t. I, s. 50

Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.

Kop/1783, t. II, s. 170

Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.

Kop/1783, t. II, s. 173

Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].

Prz/1816, s. 25

Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajów: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.

Rozp/1830, s. 443

W przypadkach w których nie odszczególniają swych rodzajów rzeczowniki przez oddzielne zakończenia, przymiotniki obchodzą się zwykle także bez rodzajowych zakończeń.

Rozp/1830, s. 443

Zgoła przymiotniki odróżniają zwykle rodzaj w tych tylko przypadkach, w których odzielne zakończenie cechuje rodzaj rzeczowników.

Rozp/1830, s. 580

RODZAJE w liczbie mnogiej, 372 do 378; 440 do 451.

Morz/1857, s. 56

Mowa nasza nadała każdemu rodzajowi istotników odpowiednie zakończenia.

Mał/1863, s. 54

Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy po względem rodzaju (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: męski (masculinum), żeński (femininum), i nijaki (neutrum).

Mał/1863, s. VIII

O trzech rodzajach gramatycznych.

Kam/1870, s. 22 Definicja

Ze względu na płeć rzeczowników żywotnych rozróżniamy dwa rzeczywiste rodzaje: rodzaj męzki i żeński, trzeci zaś jest rodzajem gramatycznym nijakim, a właściwiéj mówiąc nieoznaczonym, bo każdy rzeczownik żywotny swój rodzaj ma, tylko że my nie zawsze go oznaczamy [...]. Nieżywotnym rzeczownikom nadajemy rodzaj albo z podobieństwa ich zakończeń, do zakończeń rzeczowników żywotnych, albo ze względu na zwyczaj, który je w tym lub owym rodzaju każe uważać.

Kr/1917, s. 14

Rzeczownik osobowy może być nazwą mężczyzny, albo kobiety, albo też dziecka; to też rozróżniamy trzy rodzaje rzeczowników i mówimy, że nazwy mężczyzn, jak np.: brat, syn, król, wódz, ułan, Jan, Zygmunt, Polak, Francuz, Niemiec, chłop, mularz, szewc, siłacz, są to rzeczowniki rodzaju męskiego.

Kr/1917, s. 22

Przymiotnik więc w odmianie swej stosuje się do rzeczownika, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.

Szob/1923, s. 125 Definicja

Zdolność rzeczowników wpływania na formę łączących się z niemi przymiotników, nazywa się ich rodzajem.

Szob/1923, s. 126 Definicja

Rodzaj [...] rzeczowników nieżywotnych, oznaczających rośliny i przedmioty martwe, przechowuje się w języku tylko dzięki ustalonemu zwyczajowi, dlatego też nazywa się rodzajem gramatycznym, naprz. duży ogród, [...] długa deska [...], wygodne krzesło.

ZwO/1924, s. 13

W języku portugalskim rozróżniamy dwa rodzaje: męski i żeński (masculino e feminino).

ZwO/1924, s. 27

Przymiotniki.

Liczba (numero) — Rodzaj (genero).

Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikiem w liczbie i rodzaju. Prawidła tworzenia liczby mnogiej przymiotników są te same co liczby mnogiej rzeczowników.

Dor/1958–1969, t. VII, s. 1011 Definicja

Rodzaj [...] 4. jęz. a) w zastosowaniu do rzeczowników, przymiotników, imiesłowów przymiotnikowych i zaimków rodzajowych: Rodzaj gramatyczny (skrótowo: rodzaj) «właściwość rzeczowników, od której zależy forma męska (zakończona w M. Ip na -y lub -i), żeńska (zakończona na -a) lub nijaka (zakończona na -e) określających je przymiotników lub zastępujących rzeczowniki zaimków».

Powiązane terminy