Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny

Hasło w cytatach: rodzáj, rodzaj gramatyczny, rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

DE GENERIBUS o Rodzájách.

Znájdują się w języku włoskim sczegulne dwá Genera, álbo Rodzaje męski i Niewieści [...].

Participia to jest uczestnictwá ż pomocnym słowem Sono przemieniáją sie jáko przydatne Imioná, ták, w rodzaju, jáko i w liczbie [...].

W ártykule te są osobliwsze przymioty: rodzaj, spadek, i liczbá.

Rodzájow Fráncuzi máją trzy, jedęn męski, drugi niewieści, trzeci oddzielny. po Fr: masculin, féminin, neutre. Tego trzeciego nie záżywáją, tylko w kielku záimkách.

Dwa są tylko rodzaje w języku Francuskim, to jest Męski i Białogłowski.

P. Co są Rodzaje i wiele ich jest? O. Rożność dwoch płci dała początek dwom Rodzajom: Męskiemu i Niewieściemu; procz ktorych języki Wschodnie i niektore Zachodnie inszych nie znają [...]. P. Jakże poznać ktore słowo jakiego jest rodzaju? O. Kiedy mu się dodać może Zaimek [...]

Słowo z Zaimkiem osobistym, czy wyraźnym, czy domyślnym, zgádzá się zawsze naprzód w Liczbie, po wtóré w Osobie, po trzecié w Rodzaju.

Gdy się dwa kładą Rzeczowniki różnégo rodzaju, dwa Przymiotniki zgádzają się z rodzajém jednégo tylko Rzeczownika np. mammae putres, equina quales ubera, zamiást qualia.

Wszystkié stosunki Imión, jako to: Rodzáj, Liczba, Stopiéń, Przypádek, zamykają się i wydają przez różné jednégo wyrazu, w różnym stosunku wziętégo, zakończénié [...].

RODZAJ, -aju, m. [...]. W grammatyce uczą o trzech rodzajach, które są męzki, żeński i nijaki, ob. rodzajować.

RODZAJOWAĆ cz. ndk., w grammatyce, odmieniać zakończenia słów, stosownie do rodzajów [...].

Rodzaj Rzeczownika jest wzgląd na końcówkową z nim zgodę innego słowa; np. uczeń pilny czytał .

Trzy są rodzaje Rzeczowników w liczbie pojedynczéj: męzki, żeński i nijaki.

Rodzaj Rzeczowników polskich poznać można z płci przedmiotu, i z zakończenia Rzeczownika.

Rodzaje w liczbie podwójnéj. W téj liczbie pozostały ślady trzech rodzajów: a) Rodzaj społy [...]. b) Rodzaj żeński [...]. c) Rodzaj znamienity.

Słowo z przedmiotem zdania zgadza się w osobie i liczbie, w czasie zaś przeszłym zgadza się także w rodzaju.

Jakiego rodzaju są rzeczowniki, do których da się zastosować słówko: ta...?

Ile odróżniamy rodzajów gramatycznych?

Według deklinacyj odmieniają się imiona, imiesłowy i zaimki; według konjugacyj — czasowniki. Głównych deklinacyj jest dwie: imienna i zaimkowa z 7 przypadkami, które nazywamy: mianownik (M.), wołacz (W.), biernik (B.), dopełniacz (D.), celownik (C.), narzędnik (N.), miejscownik (Ms.). Liczby oznaczamy: pojedyncza (l. poj). mnoga (l. mn.), podwójna (l. podw.); rodzaje: męski (r. m.), żeński (r. ż.), nijaki (r. n.).