terminów gramatycznych online
spadek wzywający
Język: polski
Cytaty
Casus – spadek: mieniący a. mianujący, rodzący, dawający, oskarżający, wzowiący a. wzywający, odbierający a. oddalający.
WZYWAJĄCY gram. wzywający, wołanek, zowanek vocativus RN (wykl. przednia); wzywający vocativus casus R X1v (md; av. voco,-are). Zob. BIERZĄCY, DAJĄCY, DAWAJĄCY, DAWANEK, IMIENIAK, MIANUJĄCY, ODBIERAJĄCY, ODDALONEK, OSKARŻAJĄCY, RODZĄCY, SKARŻANEK, SPADEK, WEZWAĆ, WOŁANEK, ZOWANEK.
Die sechs casus heissen: Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywáiący, Odbierájący, (von S. 16 an öfter Oddalájący).
Spadkow Imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Odbierájący.
Casus Nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Spadkow imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący/ Rodzący/ Dawájący/ Oskarżájący/ Wzywájący/ Odbierájący.
(Vocativum, to jest spadku wołájącego) lub wzywájącego nie mász w języku Włoskim, miásto ktorego uzywáją spadku miánującego.
Wzywájący [...] spadek żadnego nie ma ártykułu.
Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.
Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.
Spadkow máją sześć, zowią pierwszy Nominatif po nászęmu Miánujący. 2. Génitif Rodzący. 3. Datif Dáwájący. 4. Accusatif Oskarżájący. 5. Vocatif Wzywájący. 6. Ablatif Oddalájący álbo Odbierájący.
Wzywájący spadek.
Sześć są kazusy albo spadki, ktore są: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarżający, Wzywający, Oddalający.
Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.
Przykład I. Mała liczba, wielka liczba Mian. Stanisław, Stanisławowie Rod. Osk. Stanisława, Stanisławow Daw. Stanisławowi, Stanisławom Wzyw. Stanisławie, Stanisławowie Odbier. Stanisławem, Stanisławami Opowiad. Stanisławie, Stanisławach.
To tylko uważać potrzeba, iż kończące się na ł, w spadku Wzywającym i Opowiadającym odmieniają literę ł na l.
P. Przez wiele spadkow staczają się Zaimki? O. Przez tyle i te same co i Imiona, oprocz że Wzywający niektore tylko mają, jako ty, moj ettc:
P. Jak wynaleść w sensie ktorym Mianujący lub wzywający spadek? O. Przez pytania: ktoż? coż? przydane do Verbum.
Les Cas sont les changements de la terminaison des Noms. On veut que les Cas soient au nombre de six; Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, et Ablatif.
[...]
Casus czyli spadki Imion, są odmiany końca słow. Liczy się ich sześć: Nominativus, mianujący, Genitivus, rodzący, Dativus, dający, Accusativus, oskarżający, Vocativus, wzywający, Ablativus, odbierający.
Spadkow w Polszczyźnie jest siedem: Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarzający, Wzywający, Nazywający, Opowiadający.
M. ten Stanisław. R. tego Stanisława, D. temu Stanisławowi, O. tego Stanisława, W. o Stanisławie, N. tym Stanisławem, O. o tym Stanisławie.
Uważać tu potrzeba, iż we wszystkich imionach trzeciego rodzaju te trzy spadki: Mianujący, Oskarzający, i Wzywający, są sobie podobne tak w pojedynczej jako też i w wielkiej liczbie, co samo i w inszych językach.
O rządzeniu Spadkow Mianującego, Wzywającego, i Nazywającego.
O Wzywającym Spadku. (du Vocatif). [...] P. Na co to jest w Mowie ten Wzywający Spadek? O. Na to: że w nim wymieniamy Osobę do ktorej mowiemy, albo rzecz do ktorej się z mową obracamy jako do osoby.
Wzywające (Vocativi) spadki w obudwu liczbach podobne Mianującym; co wszystko jáśniej i dokładniej pokazuje następująca Tablica i przykłady.
Spadkow (casus) zaś Siedm. 1.) Именительный, Mianujący. 2.) Родительный, Rodzący. 3.) Дательный, Dawający. 4. ) Винительный, Oskarżający. 5.) Звательный, Wzywający.
w Słowieńskim języku iest liczba Двойственнаѧ: dwóch znacząca, w którey tak się skłania: w Mianując: Oskarżaj: i Wzywaj[ący] та̀ Воєвώда, w Rodz: i Przykładal: тою̀ Воєвώдоу, w Dawająj: i Czynią: ты́ма и̑ тѣ́ма Воєвóдама.
M. Воевода [...] R. Воеводы '[...] D. Воеводѣ [...] O. Воеводу [...] W. Воевода [...] C. Воеводою [...] P. о Воеводѣ.
W Mian. [...] Rodz. [...] Dawa. [...] Oskar. [...] Wzyw. [...] Czyn. [...] Przekł. въ томъ Орѣхѣ w Orzechu.
Wzywaiący spadek małej liczby kończących się na Ъ. podobny Mianującemu.
Casus. Spadki, à tych sześć: Casus nominativus, spadek mianujący. Genitivus, Rodzący. Dativus, Dający. Accusativus, oskarżający. Vocativus, wzywający. Ablativus, odbierający, albo odejmujący.
Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.
Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.
Terminologia Reguł [...].
Declinatio — skłonienie, staczanie: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści, neutrum — oddzielny, żaden, numerus pluralis — liczba w wielu, casus nominativus — spadek mieniący, mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzowiący, wzywający.
Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.
Terminologia Donata [...].
Declinatio — staczanie: genus neutrum — rodzaj oddzielny, numerus pluralis — liczba wielka, casus nominativus — mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.
Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.
Terminologia [...].
Declinatio — staczanie: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści, neutrum — oddzielny, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, dualis — dwojkowa, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający, instrumentalis — statkowy, locativus — miejscowy.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Declinatio — przemiana [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, rodzony (s. 19), dativus — dający, dawający (s. 19), accusativus — oskarżający, vocativus — wołający, wzywający (s. 28), instrumentalis — służący do naczynia, z którym cokolwiek czyniemy (s. 29), essentialis — istotny.
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia [...].
Declinatio — deklinacyja, przemiana: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — białogłowski, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, casus nominativus — kazus, spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — (od-, s. 32) dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.
Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.
Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].
Declinatio — deklinowanie [...], casus nominativus — mianujący, nominatyw (s. 174—175), genetivus — rodzący, genityw (s. 192), dativus — da(wa)jący, datyw (s. 99), accusativus — oskarżający, akuzatyw (s. 182), vocativus — wzywający, wokatyw (s. 206), instrumentalis — instrumentalny, localis — pozytyw, pokładający.
Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].
Flexio — nachylanie, infleksyja, declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek, kazus mianujący, nominatyw (s. 10), genetivus — rodzący, genityw (s. 10), dativus — dający, datyw (s. 188), accusativus — oskarżający, akkuzatyw (s. 200), vocativus — wzywający.
Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].
Declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający, instrumentalis — nazywający, locativus — opowiadający.
Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].
Declinatio — spadkowanie: genus masculinum — rodzaj, naz(y)wanie męskie, femininum — niewieście, niewiesne, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — skarżący, oskarżający (s. 265), vocativus — wzywający.