Cytaty 90 poz. • Strona 3 z 5  Jes 1886     Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii   

Powiedziano wyżej, że (miękkie) samogłoski mają własność miękczenia poprzedzającej spółgłoski. Otóż powszechna reguła tego miękczenia jest następująca.

W rzeczowniku szał końcowe ł przemieni się na miękkie ł, skoro rzeczownikowi temu dodamy końcówkę VII-go przypadku liczby pojedyńczej, tj. miękkie e; z formy szał powstanie zatem forma: (w) szale.

1.Pierwszy podział spółgłosek podług organów artykulacyi („narzędzi mownych"):

a). [Spółgłoski] Wargowe: p, b, — f, w.

b). Zębowe: t, d,— s, z — c, dz — ł, n (nazywają się one także: językowo- zębowe).

c) . Gardłowe k, g — ch, h.

d). Podniebienne cz, dż — sz, ż — r, rz; ć, dź — ś, f — j, l, ń.

1.Pierwszy podział spółgłosek podług organów artykulacyi („narzędzi mownych"):

a). Wargowe: p, b, — f, w.

b). [Spółgłoski] Zębowe: t, d,— s, z — c, dz — ł, n (nazywają się one także: językowo- zębowe).

c) . Gardłowe k, g — ch, h.

d). Podniebienne cz, dż — sz, ż — r, rz; ć, dź — ś, f — j, l, ń.

1.Pierwszy podział spółgłosek podług organów artykulacyi („narzędzi mownych"):

a). Wargowe: p, b, — f, w.

b). Zębowe: t, d,— s, z — c, dz — ł, n (nazywają się one także: językowo- zębowe).

c) . [Spółgłoski] Gardłowe k, g — ch, h.

d). Podniebienne cz, dż — sz, ż — r, rz; ć, dź — ś, f — j, l, ń.

1.Pierwszy podział spółgłosek podług organów artykulacyi („narzędzi mownych"):

a). Wargowe: p, b, — f, w.

b). Zębowe: t, d,— s, z — c, dz — ł, n (nazywają się one także: językowo- zębowe).

c) . Gardłowe k, g — ch, h.

d). [Spółgłoski] Podniebienne cz, dż — sz, ż — r, rz; ć, dź — ś, f — j, l, ń.

Niektóre spółgłoski aby były słyszane, wymagają pewnego natężenia w wymawianiu, gdyż powstają jakby bez współudziału głosu: są to niejako szmery wywołane tarciem powietrza, przedzierającego się przez zetknięte lub przymknięte narządy mowne.

Przy podziale spółgłosek, z kilku wychodzimy względów: to patrzymy na „narzędzia mowne” przy pomocy których urabiają się spółgłoski; to na trwałość ich brzmienia, to na siłę dźwięku czyli natężenie, wreszcie na twardszy lub delikatniejszy sposób wymawiania.

Przy podziale spółgłosek, z kilku wychodzimy względów: to patrzymy na „narzędzia mowne” przy pomocy których urabiają się spółgłoski; to na trwałość ich brzmienia, to na siłę dźwięku czyli natężenie, wreszcie na twardszy lub delikatniejszy sposób wymawiania.

Przy podziale spółgłosek, z kilku wychodzimy względów: to patrzymy na „narzędzia mowne” przy pomocy których urabiają się spółgłoski; to na trwałość ich brzmienia, to na siłę dźwięku czyli natężenie, wreszcie na twardszy lub delikatniejszy sposób wymawiania.

Przy podziale spółgłosek, z kilku wychodzimy względów: to patrzymy na „narzędzia mowne” przy pomocy których urabiają się spółgłoski; to na trwałość ich brzmienia, to na siłę dźwięku czyli natężenie, wreszcie na twardszy lub delikatniejszy sposób wymawiania.

Uwaga. Jeśli nauczyciel chce, aby uczniowie zrozumieli podział spółgłosek, musi kazać wymawiać je bez pomocy samogłosek; inaczej nauka mało przyniesie pożytku, a podział zwłaszcza na mocne i słabe, tak potrzebny ze względu na pisownię, będzie dla nich całkiem stracony.

2.Drugi podział spółgłosek, podług natężenia głosu:

Niektóre spółgłoski aby były słyszane, wymagają pewnego natężenia w wymawianiu, gdyż powstają jakby bez współudziału głosu: są to niejako szmery wywołane tarciem powietrza, przedzierającego się przez zetknięte lub przymknięte narządy mowne. Są to:

a) spółgłoski mocne (zwane także [spółgłoskami] cichemi): t, p, f—s, t, c - k, ch — cz, sz.

2.Drugi podział spółgłosek, podług natężenia głosu:

Niektóre spółgłoski aby były słyszane, wymagają pewnego natężenia w wymawianiu, gdyż powstają jakby bez współudziału głosu: są to niejako szmery wywołane tarciem powietrza, przedzierającego się przez zetknięte lub przymknięte narządy mowne. Są to:

a) spółgłoski mocne (zwane także cichemi): t, p, f—s, t, c - k, ch — cz, sz.

Trzeci podział spółgłosek na: twarde i miękkie.

Twardemi spółgłoskami zowiemy te, w których nie słychać żadnego pieszczenia głosu, jako to: b, p, d, t, w, f, g, h, ł, s, z, itp.

Miękkiemi przeciwnie nazywamy te, w których dźwięku czuć zmiękczenie i pieszczotliwość; takiemi są np.: ń, ć, ś, ż, l, oraz grubsze nieco zmiękczenia takie, jak: ż, sz, rz, dz, dż, itp.

2.Drugi podział spółgłosek, podług natężenia głosu: [...].

Są to:

a) spółgłoski mocne (zwane także cichemi): t, p, f—s, t, c - k, ch — cz, sz.

Inne spółgłoski nie wymagają takiego natężenia głosu; dzielą się one na:

b) spółgłoski słabe (brzmiące): w, b — z, d, dz — g. h — dż, ż, dź, ź,

c) spółgłoski płynne: l, ł, m, n, ń, r, rz.

2.Drugi podział spółgłosek, podług natężenia głosu: [...].

Są to:

a) spółgłoski mocne (zwane także cichemi): t, p, f—s, t, c - k, ch — cz, sz.

Inne spółgłoski nie wymagają takiego natężenia głosu; dzielą się one na:

b) spółgłoski słabe (brzmiące): w, b — z, d, dz — g. h — dż, ż, dź, ź,

c) spółgłoski płynne: l, ł, m, n, ń, r, rz.

2.Drugi podział spółgłosek, podług natężenia głosu: [...].

Są to:

a) spółgłoski mocne (zwane także cichemi): t, p, f—s, t, c - k, ch — cz, sz.

Inne spółgłoski nie wymagają takiego natężenia głosu; dzielą się one na:

b) spółgłoski słabe (brzmiące): w, b — z, d, dz — g. h — dż, ż, dź, ź,

c) spółgłoski płynne: l, ł, m, n, ń, r, rz.

Między spółgłoskami miękkiemi wyróżniamy znowu: [spółgłoski] grube i cienkie. Grubemi są: c, dz, cz, dż, sz, ż, rz, —

Spółgłoski miękkie tworzą się ze spółgłosek twardych pod wpływem samogłosek miękkich, jotowanych i innych różnych dźwięków.