Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

dwukropek

Hasło w cytatach: :, dwókropek
Język: polski
Dział: Interpunkcja (współcześnie)

Cytaty

3ci Znak nazywa się Dwókropek (duo puncta). Pisze się tak: Oznacza on małe zaostrzenie głosu i nastąpienie, albo nauki jakiej, albo też cudzych wyrazów.

Na dwukropku (:), ro­bi się przestanek większy ze spusczéniém trochę głosu [...]

Takich Czert rachuje się w Polszczyźnie 10: 1) Przecinek (,), 2) Kropka (.), 3) Dwukropek (:), 4) Średnik (;), 5) Zapytnik (?), 6) Wykrzyknik (!), 7) Połącznik (-), 8) Nawias ( ), 9) Cudzosłow („), 10) Odsyłka (⁕) lub (a) lub (1) z pomnażaniem gwiazdek, albo przybieraniem dalszych głosek lub czyseł według dalszej potrzeby.

Dwókropek (:) (część) jest znakiem zdania wprawdzie niezupełnego, ale jego części zupełnéj; przestanku zaś mniéjszego nieco od tego, jaki na końcu zdania zupełnego czynimy.

Dwukropek (colon, część okresu).

Myśli takoż niezupełne, ale więcej [...] znaczące, więcej obejmujące, które w piśmie dwiema kropkami znaczą się, a w głosie większym od poprzedzających przestankiem, stanowią część zupełną okresu: zowiemy przeto znamie część (colon) albo dwukropek.

[…] : Dwukropek, jest znakiem większego, niż na przecinku przestanku głosu, a trochę spuszczonego, np. powiem mu to: bo etc. bojaźń pańska: kto ją itd.

[...] Dwukropek pisze się naprzód w ciągu okresu, gdzie jest myśl zupełna, a z następną myślą nie jest spójnikiem złączona […].

Ostrzegają najprzód, że myśl, którą zamykają, jest zapytaniem lub wykrzyknieniem; przytém zaś zastępują albo kropkę, albo dwukropek, albo średnik, albo nakoniec przecinek.

Znamiona przestankowe. Przecinek (,); znak przestanku małego i równo przeciętego głosu. Srednik (;); znaczy przestanek większy podniesionego i zawieszonego głosu. Dwukropek (:); znaczy przestanek jeszcze większy nieco spusczonego głosu. Kropka (.); znaczy przestanek największy gdy głos spusczony zupełnie ustaje. Znak wykrzyknienia (!); kładzie się po wyrazach mających się wymawiać wyższym i mocniejszym głosem. Znak pytania (?); pokazuje, iż głos podniesiony ma być niejako zakręcony. Znak zamilczenia (.....); kładzie się w miejscu wyrazów opusczonych. Ustęp; jest-to miesce próżne w pismie między końcem linii poprzedzającej, a początkiem następującej. Dyktując mówi się, Od ustępu. Oddzielnik (—);-znak pospolicie kładący się abo zamiast od Ustępu, między frazą zupełnie skończoną a nowozaczynającą się, lub też dla niepowtarzania wyrazu wyżej położonego. Paragraf (§); znak oddziału w pismie.

§. 2. Znaki pisarskie.

Znokay rasztu ira tie, kurie diadas terp żodziu: lenkiszkay wadynas:

Przecinek (,) Mażas perstojams skaytyme. [...]

Dwukropek (:) Da didesnis.

Wszystkie znaki pisarskie na trzy klassy podzielić możemy:

1.na znaki uczucia (affektu): wykrzyknik (!) i znak zapytania (?).

2.na znaki rozłącznych wyobrażeń: przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:) kropka (.) znaki opuszczonych wyrazów (:::::) nawias ( ) znak rozłączny (-) znaki innéj osoby mówiącej (=||).

3.na znaki wskazujące przypadkową okoliczność: łącznik (-) apostrof (‘) czyli wyrzutnik, cudzysłów („ “).

Dwukropek odznacza myśl dłuższą, niż średnik, większą lub mniejszą połowę w zdaniach lub okresach; a zatem dłużej na jego znaku, niż na średniku głos zawieszać mamy i powinniśmy.

Dwukropek jest znakiem nieco dłuższégo odpocznienia: ostatnia zgłoska przed nim krótko się ucina, robi się odpoczynek mały, a następująca po nim zgłoska mocniéj się wybija. I dlatego ten znak pospolicie kładzie się tam, skąd objaśnienie myśli poprzedzającéj, wyliczanie czegoś następuje, lub obce wyrazy przywodzą np. człowieka wartość stanowią: cnota, nauka, skromność i ludzkość.

P. Kiedy używa się głosek wielkich? O. Głosek wielkich używa się na początku pisma, po punkcie, znaku zapytania, dwukropku i wykrzykniku. Nazwiska osób, wyraz godność oznaczające, nazwiska krajów, miast, wsi, rzek, piszą się także wielkiemi głoskami [...].

(:) Dwukropek używa się niezawiśle od składu okresu przed wyliczaniem i przytaczaniem jakich wyrazów […].

Dwukropek (.). Dwukropek oznacza przerwę w mowie; głos przy nim się spuszcza, w okresie zaś podnosi się i zawiesza.

Dwukropkiem (двоеточие) oddziela się poprzednik od następnika, jeżeli który z nich jest złożony z wyrażeń rozdzielonych średnikiem.

Dwukropek ( : ) oznacza zatrzymanie się w głosowaniu po wyrażeniu jakiego ogółu, kiedy zaczynać się ma wyszczególnienie, albo téż jakie bliższe objaśnienie przedmiotu pierwéj w ogólnym zarysie napomknionego.

[...] Średnik i dwukropek rozdzielają tylko większe człony zdań złożonych.

Znaki przestankowe są: kropka (.), przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:), znak pytania (?), znak wykrzyknięcia (!), zwrotnik (—), kropki czyli myślnik [...], nawias ( ), przytocznik („ “) i łącznik (- albo ,,).

[…] Dwukropek kładzie się: 1). Aby rozdzielić członki spoju zdań, którego poprzednik jest większéj objętości, i już przecinek w sobie zawiera […]. 2). Kładzie się dwukropek między poprzednikiem a następnikiem okresu stosunku podrzędnego 3). Kładzie się dwukropek przy zwrocie myśli czyli przejściu od jednego wyobrażenia do drugiego, tudzież między zdaniami, które zawierają w sobie jakieś porównanie albo stosunek podobny do porównania [...]. 4). Gdy po skończonym zdaniu następuje inne, które wyjaśnienie, rozwinienie, wyłuszczenie lub przyczynę poprzedzającego zawiera [...]. 5). Przed zdaniem zawierającym wniosek wyprowadzony ze zdań poprzednich, kładziemy dwukropek [...]. 6). Kładziemy dwukropek, gdy na następujące słowa lub zdanie chcemy zwrócić uwagę czytelnika [...].

W środku zdania pierwotnego nie kładziemy żadnego znaku przestankowego, ponieważ przecinek, średnik i dwukropek służą tylko do oddzielania jednego zdania od drugiego i dla tego tylko w zdaniu złożoném używać się mogą, n. p. Róża pachnie. Czas upływa.

Dwukropek jeszcze mocniej oddziela od siebie zdania, aniżeli średnik. Kładzie się mianowicie w okresach, między zdaniem poprzedniém a następném. Jeżeli okres jest dłuższy, wtedy zwyczajnie dodaje się jeszcze do dwukropka myślnik ( : — )

Dwukropek jeszcze więcéj od średnika dwa zdania rozdziela i kładzie się po zdaniu, po którém ma nastąpić jego wyjaśnienie.

[…] Przestanki w mowie oznaczają się w piśmie znakami pisarskiemi, z których używańsze są: przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:), punkt (.), znak zapytania (?), znak wykrzyknienia (!).

Dwukropek oznacza mocniejsze oddzielenie zdań jak średnik. Dwukropek kładzie się: 1. Przed słowami jakiejś drugiej osoby, gdy je dosłownie przytaczamy, np. Bóg powiedział: "Niech w gniewie waszym słońce nie zachodzi, ani księżyc nie wschodzi!" 2. Przed wyliczaniem kilku szczegółów do czegoś się odnoszących, np. W szkole uczymy się: religii, języka polskiego, niemieckiego, rachunków, historyi i geografii. 3. Po takiem zdaniu, którego zdanie następujące jest wyjaśnieniem, albo rozwinięciem, albo wynikiem, np. Matematyka jest królową wszystkich nauk: jej ulubieńcem jest prawda, a prostota strojem. Biskup otworzył sąd publiczny: zbiegło się miasto na widok tak niespodziewany i nadzwyczajny.

Znaki pisarskie. 1. Przecinek , 2. Średnik ; 3. Dwukropek : 4. Kropka . 5. Pytajnik ? 6. Wykrzyknik ! 7. Myślnik — 8. Domyślnik .... 9. Nawias () [] 10. Cudzysłów „“ 11. Łącznik - 12. Odsyłacz ) a) ) i t. p.

Dwukropek-: gdzie dzieli się zdanie główne od podrzędnego.

Po dłuższych zaś i zawilszych zdaniach, w których potrzeba dłuższego nieco wypoczynku i zebrania myśli, kładziemy średnik albo dwukropek. Dwukropek kładzie się mianowicie wtenczas tylko, kiedy następuje zdanie, będące szczególnem wyjaśnieniem albo wnioskiem poprzedniego.

( : ) Dwukropek mocniéj niż średnik oddziela od siebie zdania.

Знаки препинанія суть: 1) Запятая, przecinek (,). 2) Точка съ запятой, średnik (;). 3) Двоеточіе, dwukropek (:). 4) Точка, kropka (.), 5) Многоточіе, kilka kropek (....). 6) Знакъ восклицательный, wykrzyknik (!). 7) Знакъ вопросительный, znak pytania (?). 8) Черта или тире, pauza (–). 9) Скобки или знакъ вмѣстительный, nawias ( ). 10) Двузапятая или кавычки, cudzysłów („ ”).

Piszemy wielką literą: a) Wyraz początkowy każdego okresu, a więc zawsze po kropce, albo też i po dwukropku, mianowicie przed przytoczeniem cudzego tekstu oraz przy wyliczeniach kategorycznych (jak w tym właśnie ustępie); w poezyi początek każdego wiersza.

Piszemy wielką literą: a) Początek każdego zdania (po kropce i dwukropku) a w poezyi każdego wiersza [...].

Wielkie i małe litery. Imiona własne [...] piszemy dużą literą np. Jan Kochanowski. [...] Zaczynamy pismo od wielkiej litery, od której też rozpoczynamy zdanie po kropce a także po dwukropku.

Dwukropek (:).

§ 194. Ciało człowieka składa się z siedmiu części: głowy, szyi, tułowia, dwóch rąk i dwóch nóg. [...].

Dwukropek jeszcze mocniej oddziela od siebie zdania, aniżeli średnik. Dwukropka używamy, wyliczając szczegóły albo części, należące do jakiejś całości.

Znaki pisarskie

(Signaes graphicos — Pontuação) [...]

Dwukropek : Dois pontos [...].