terminów gramatycznych online
mówić
Język: polski
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- De Etymologia: Mora/1592
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Nauka czytania i pisania: Sek/1549
- O nakłanianiu się słów: Dudz/1776
- O okresie pod względem logicznym czyli pod względem związku myśli: Gr/1861
- O spółgłoskach. O używaniu liter "z", "s" (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- O spółgłoskach. Wyszczególnienie przypadków [...], szczególniej czy "s" czy "z" (J. Mroziński): Rozp/1830
- Ogólna Zasada Pisarzów: Oż/1883
- Ogólne wykłady poprzedzające: Nał/1774
- Ortografia: Murz/1551 (wyd. 1), SzyGram/1767 , KochOrt/1592
- Słownik: Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Wzór pisarzów złotego wieku 16, i w części 17: Oż/1883
- Znaczenie gramatyki: Br/1848
mowić (się)
Cytaty
[...] e samo przez puncto, gdy mowiem reż, dobre, źle.
[...] ċ z punctem u wierzchu gdy mowię, złość, cześć, dość.
[...] rʒ gdy muwię rʒym, rʒemień.
Od ċ s punctem mało rożne, jedno isz nie mowiemy ićie, ale idzie, jecie ale jedzie.
Quot sunt [Pronomina] Relativa? Quatuor. Is, Ipse, Qui, et Ille. [...] Cur dicuntur Relativa? Quia referunt, et repetunt id quòd praecessit, breviter, quia respiciunt antecedens. [Iż to powtarzáją, co przedtym było wyrzeczono, álbo mówiono.]
X Trojáko, naprzod miękko, Xiądz, potym kiedy mowimy Jáxámit: potym przez Ksz. kształt, kszyka.
Y Tákże jáko proste I. bo jest i vocalis kiedy mowiem, i Polacy i Czechowie; jest i consonant: biyą, zyął go strách.
Mowię, Lŏquor aliquid, dico aliquid. Loqui est dialecticorum, dicere oratorum Cic. λέγω [légō], φράζω [phrádzō], λαλέω [laléō], μυθέομαι [mythéomai], μυθίζομαι [mythídzomai], φημὶ [phēmì] à φάω [phaō], φημίζω [phēmídzō], φατίζω [phatídzō], φασκω [phaskō], φραδάζω [phradádzō], αὐδάω [audáō], φωνέω, [φων]ῶ [phōnéō, phōnô], φθέγγομαι [phthéggomai].
Dico, is Mówię. [...] Powiádam 3.
Słowo jest jedná mowá, ktora się mowi w jednej álbo w wielu syllab, jáko to Roi, vérité.
Nie tylko się nie mówi, ále się áni pisze ná końcu w terminach jednosyllabowych, kiedy następuje wokala.
Mówi się tempête.
P. Czym się rożni i Łacińskie od Greckiego y? O. Trojako: najprzod że i mowi się cienko à głośno; y zaś grubo i głucho.
P. Co to jest mowić? O. Jest-to głosem wyrażać swoje myśli.
Te słowa dwojako się także mówią: Oczy, abo, oka. Uszy, ucha.
Jak mówimy wilk, wilczyca, rak też możemy mówić: lis, lisica; zając, zajączyca, i t. d.
[...] więc i wyraz, szkło z jego pochodnemi, nie przez ś, ale przez sz, pisaćby wypadało: mówimy bowiem i piszemy, lśni się, ale nie mówimy i nie piszemy lśkni się, lecz lskni się, bo nie możemy miękczyć litery k, tak jak miękczymy literę n.
Dawniéj mówiono przywiązanie brackie, teraz wolimy mówić braterskie.
Co to jest mówić dobrze po polsku? [...] Mówić dobrze po polsku, jest to wyrażać podług zasad narodowéj mowy swoje myśli, uczucia i działania.
Kto z przyrodzenia odebrał dar zdrowego rozsądku; ten o rzeczach, które zna dokładnie, będzie właściwie sądził i mówił, jeżeli zarazem włada dobrze językiem, którym się wyraża.
Aby więc mówić i pisać okresami i zdaniami logicznie ułożonemi, trzeba posiadać zdrowy rozsądek, rozwinięty ile możności naukami i umiejętnościami, jako téż znajomość gruntowną języka, którego używamy.
Kopczyński Onufry ks. "Piszemy jak mówimy, mówimy jak piszemy".
Skarga Pawęzski P. K. (w Kaz. Sejm.) "Mówić, pisać, wywodzić umiemy, a czynić najmniej".
Podmiot. § 9. Zawsze myślimy (a więc mówimy lub piszemy) o kimś lub o czymś; każda nasza myśl dotyczy jakiejś osoby, zwierzęcia, rośliny, rzeczy, pojęcia.
Rzecz ciekawa, że nie mają w zasadzie tych cech mazurzące wsie koło Sztabina, mimo że w niektórych z nich starzy mówią jeszcze»po prostemu«, t. j. po białorusku.