zaimek osobisty

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mal/1700
• Dąb/1759
• Nał/1774
• Ant/1788
• Szum/1809
• DwBg/1813
• Gddk/1816
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Marc/1833
• Rew/1845
• Desz/1846
• Such/1849
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Król/1907
• Kon/1920
• Kor/1961

Formá kóniugowánia Recyproków, Recyproká, po Fráncusku, Réfléchis zowią sie u Fráncuzów té, ktoré sie ták náchyláją, jáko czyniącé, ále przybiéráją záimki osobisté w spadku oskarżájącym.

Záimki osobisté ták w Dájącym, jáko w Oskarżájącym kłádą się przed słowami, od których tą rządzóné, ále imioná w tych spádkach kłádą się zá słowámi; nap: j'aime mon frere, kocham mego brata [...].

Osobisty Zaimek.

Zaimki osobisté kładą się z słowami i nie powtarzają się za każdém słowem, kiedy jeden zaimek należy do wszystkich słów np. We went and took a walk together, poszliśmy i odprawiliśmy razem przechadzkę.

Zaimki dzielą się na sześć gatunków:

1) Na osobiste (personalia), np. ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one.

Osobiste Zaimki i ich rodzaje 63, 64.

[Pronomina] Per[s]onalia. [Zaimki] Osobiste.

SŁOWA BEZOSOBISTE Z ZAIMKIEM OSOBISTYM.

C. T. L. p. Boli mię, boli cię, boli go, boli ią, skauda man, skauda tau, skauda jam, jéy. L . m. Boli nas, boli was, boli ich, boli ie. Skauda mums, jums, jems, joms.

Słowo zgadza się z zaimkiem osobistym, lub z innym podmiotem, czy wyraźnym lub domyślnym, w liczbie, rodzaju, i osobie, np. ja byłem, siostra była; w pierwszym razie domyślamy się Konstanty i t. d. w drugim ona.

Odróżnić trzeba Zaimek osobisty on, ona, ono; jego, jéj od wskazującego, który się porządnie odmienia. P. onego, onéj, C. onemu, onéj itd.

Zaimki osobiste zgadzają się z imionami, których miejsce zastępują w rodzaju, liczbie i osobie, a w tych dwóch ostatnich i ze słowami.

Używany bowiem dawniéj przymiotnik onego, onemu i t.p. należy do ukazujących, nie zaś dzierżawczych; powtóre, wyraz ten dla podobieństwa w 1 m przypadku z zaimkiem osobistym, był niedogodnym pod względem jasności, a dla jednoznaczności z wyrazami ów, tamten, stał się niepotrzebnym.

Połączenia zdań głównych ściągających się do téjże saméj osoby lub rzeczy, albo téż do tego samego czasu i miejsca. Zdania te łączą się z sobą za pomocą zaimków osobistych, liczebników porządkowych, oraz spójników pojedyńczych (oдинакiе союзы), np. i, oraz, tudzież, lub, i t. p.

[...] Od starego 1go p. ji (albo: jen), ja, je, pochodzą dalsze przypadki; nowy 1szy p. on, ona, ono, jest właściwie zaimkiem wskazującym. Gdy zaimka osobistego ji, ja, je, użyto za określnik do przymiotnika [...], pokazała się potrzeba zastąpić go wskazującym [...].

[…] Zaimki osobiste zastępują imiona osób lub rzeczy, o których była mowa poprzednio, nie mogą przeto odnosić się do rzeczownika następującego […].

Tak opuszczamy zwykle podmiot przy czasowniku, gdy tym podmiotem jest zaimek osobisty, ponieważ czasownik już swém zakończeniem osobę czyli podmiot wskazuje, n. p. Czytam (ja); czytasz (ty).

Wszelkie zajimki oznaczające osobę 3cią dzielą gramatycy według jich znaczeniá jak następuje: 3. Zajimki dzierżáwcze (pronomina possesiva), zostające w etymologicznym związku z zajimkami tak osobistemi, jak i ze zwrotnym, jako to: mój, tvój, svój, nas, vas. Te zajimki, przydáwane do rzeczowników, oznaczają włásność czyli dzierżenie lub náleżytość rzeczy do jednéj lub do kilku osób [...]. Zajimek tedy svój jest zwrotny, dzierżáwczy i może oznaczać włásność każdéj ze trzech osób [...].

Rozpatrzywszy się w budowie i ustroju temátów słowa polskiego w poprzedzających paragrafach, przystępujemy teráz do jego spájaniá. Każdá forma jednolitá, urobioná od tematu słównego, albo wyráżá w temácie orzeczenie (praedicatum), w końcówce podmiot (subjectum), albo jest przymiotnikiem lub rzeczownikiem słównym, którego końcówki niczym jinnym nie są, jak tylko pogłosami. Ponieważ podmiotem zdaniá może być osoba, którá mówi, lub osoba, do któréj się mówi, albo o któréj jest mowa, przeto te końcówki, jak i formy niemi urobione nazywać będziemy osobowemi, które się oznaczają tak w semickiéj jak i w jafeckiéj rodzinie językowéj, a następnie i w mowie słowiańskiéj szczątkami zajimków osobistych, jakkolwiek niekiedy skażonemi [...].

Zaimki, według wewnętrznéj swéj istoty, dzielą się na osobiste, zwrotny, dzierżawcze, pytające, względne, wskazujące i nieokreślne.

Jeżeli podmiotem są zaimki osobiste: ja, ty, on, ona – ono; my, wy, oni, one, w takim razie zwykle w zdaniu je wypuszczamy, gdyż w naszym języku łatwo z czasownika osobę odgadnąć możemy, np. Wygrałeś. Napisaliśmy. Stój! Idźmy. Piszcie.

ZAIMKI OSOBISTE (pron. personalia), służące na oznaczenie osoby, czy to w zastępstwie rzeczownika, czy też przymiotnika.

Deklinacja zaimków osobistych, nierównie więcéj zawikłana niż drugich zaimków, wymaga osobnego rozbioru.

Jeżeli kto szuka i pyta nas, wnet zapytujemy: kto. co! kogo czego? Mamy zatem zajimek 1 szukający, 2 wskazujący bliżej, 3 wskazujący dalej, 4 wsk. najdalej, 5 osobisty Sam, 6 Względny który, 7 osobowy objasniający Ja, Ty, 8 Dzierżawczy, 9 przymiotnikowy Jaki, Jaka. Odp. Taki, Taka, 10 własności czyj, czyja; 11 nieokreslne rozmaite.

Między wszystkiemi zaimkami mają znowu zupełnie odrębną odmianę zaimki osobiste i zaimek zwrotny.

Zaimek osobisty 3-éj osoby.

W IV. przyp. l. p. zaimków osobistych mię, cię, się i wskazuj. tę.

Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.

Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne [...], pronomen personale — zaimek osobisty, reciprocum — w sobie samym cofający znaczenie, demonstrativum — pokazujący, possessivum — dzierżawny, relativum — przypominający, na pamięć odnoszący, relatyw (s. 195), infinitum — niedeterminowany.

Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne własne [...], pronomen personale — zaimek osobisty, reflexivum — ściągający się, demonstrativum — pokazujący, possessivum — dzierżący, interrogativum — pytający, relativum — skazujący, improprium — niewłasny.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię, miano jestotne [...], pronomen personale — zaimek osobisty, reflexivum — wsobny, (d)osobny, demonstrativum — pokazujący, ukazujący, possessivum — (p)osiadły, posiadający, interrogativum — pytający, relativum — odnośny, odnoszący (s. 264), infinitum — nieokreślony.

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię rzeczowne [...]; pronomen personale — zaimek osobisty, demonstrativum — ukazujący, possessivum — dzierżawczy, interrogativum — pytający, relativum — względny, substantivum — rzeczowny, adiectivum — przymiotny [...].