numerus singularis

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Park/1440 (ok.)
• Murm/1533
• Bart/1544
• DonCul/1560
• Mącz/1564 (war. B)
• Mora/1592
• Jan/1594
• Don/1595
• Vol/1612
• Rot/1616
• Kn/1621
• Kus/1646
• Don/1649
• Men/1649
• Gut/1668
• Gut/1669
• Sty/1675
• Malcz/1687
• Woy/1690
• Malcz/1696
• Mich/1696–1700 ok.
• Raph/1698
• Mon/1722
• Cell/1725
• Müll/1750
• Kon/1759
• Gott/1762
• Fook/1768
• Kop/1778
• Lub/1778
• Mon/1780
• Gott/1787
• Don/1795
• Cas/1797
• L/1807–1814
• Szum/1809
• Gddk/1816
• SkorM/1828
• Morz/1857
• Mał/1863
• Mał/1879
• BdC/1915
• ŁośFl/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927

Sic de n˛ in fine diccionis posito, ut ʃgon˛ id est finis, koon˛ id est equs. Et in fine illius diccionis koon˛ necesse erat addere duplex y ad denotandum i, quo facto non erit differencia inter koonÿ, nominativum singularem, et koonÿ, accusativum pluralem.

Pascua, nomen heterogeneum et heteroclitum, in singulari numero generis foe.de.i. in plurali. g.n.d.ij.

Rastrum. g.n.in singulari, in plurali numero, ge.m.d.ij. eyn rech. Grábie.

Mille substantivum singularis numeri. eyn tausent. Tysiąc.

Haec authore Prisc(i)ano ex omni numero derivantur, exceptis unus et duo, è quibus singularis et dualis deducuntur.

LICZBA [...] numerus singularis Co jednego znamionuje ut magister, jedna liczba RN (wykl. przednia).

Numeri verborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego. Pluralis, ut legimus.

Frenum [...] In singulari neutrum, in plurali tam masculinum, quam neutrum

I to słowo tè przez è z krèską, jest záwsze u mnie numerus pluralis, á ty singularis.

Liczby imion wiele są? Dwie. Ktore? Jedná, jáko ten mistrz. Wielka, jáko ci mistrzowie.

Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.

Pierwsza ktora jest? ktora w Skázującym obyczáju czásu niniejszego, liczby máłej, wtorej osoby, w słowie spráwującym i oddzielnym a przedłużone ma przed ostáteczną literą s.

Prima quae est? quae indicativo modo tempore praesenti, numero singulari, secunda persona, verbo activo et neutrali a productam habet ante novissimam literam s.

Praeter singularem et pluralem, etiam dualem numerum habent, qui tamen rarus est valde.

A to, vel in Plurali Numero, gdy nominativus singularis ma a simplex; vel Diminutivis, ktorych Primitiva, a, simplex máją. Exempli gratia, Singularis, ein Darm. Jelito. die Därme. Jelitá. [...] Sic Diminutiva. Dziewczątko Mägdlein, cielątko Kälblein.

Numerus Germani habent duos, Singularem et Pluralem.

Singul. Czytáłám. Dual. Czytáłáswá. Plural. czytáłysmy.

Pięcioro, Idem quod pięć, vel pięć ich. Sed de certis rebus dicitur, ut de carentibus singulari numero, Pięcioro chlebá, pięcioro słońce, zboże [...]. Idem de nondum adultis, pięcioro kurcząt, prosiąt [...]etc. item de pluralibus et collectivis ut pięcioro taczék, nożyczék do strzyżenia [...].

Singul:

Nom: Łáwá die Banck.

Singularis.

Nom: Pan der Herr

Praeter singularem et pluralem numerum, habent etiam Poloni dualem, qui tamen rarus est valde.

Prima quae est? quae indicativo modo tempore praesenti, numero singulari, secundae personae, in verbo activo et neutrali a productam habet ante novissimam literam s. Pierwsza ktora jest? ktora wskázującym obyczáju czásu niniejszego/ liczby máłej/ wtorej osoby/ w słowie spráwującym i oddzielnym a przedłużone ma przed ostáteczną literą s.

Die Zahl (Numerus.) Wie vielerley ist die Zahl bei den Pohlen? Dreyerley, Nemlich: Die Eintzele (Singularis) als: Pan der Herr. Die Zweyfache (Dualis) als: dwie Pánie zwo Frauen. Die Mehrere (Pluralis) als: Pánowie die Herren.

Wie vielerley ist die Zahl bey den Pohlen? Dreyerley / nemlich. Die einzele [Singularis Numerus] als: Pan der Herr. Die Zweyfache / [Dualis Numerus] als: dwie Niewieście zwey Weiber. Und Die mehrere / [Pluralis Numerus] als: Pánowie die Herren.

Tákże máją [Włosi] duos numeros, to jest dwie liczbie Singularem, ktory jednę osobę lub rzecz wyraża / Pluralem zaś ktory wiele osob lub rzeczy określa i znáczy.

VERBUM AUXILIARE. SONO Jestem. INDICATIVUS PRAESENS. Singularis, Jo sono, Ja jestem [...]. Pluralis Noi siāmo My jesteśmy [...].

Sing: Hebbi Miałem dawno [...]. Plur: Huauemmo mieliśmy [...].

.Wie viel sind Numeri? Zwey: Singularis/ der von einem redet/ und Pluralisder von vielen redet.

Omne adiectivum, sive sit Nominale, sive Pronominale (excepto ktoś quispiam & nikt nequis), sive Participiale, movetur apud nos in singulari numero (in plurali enim duo tantum genera habemus videlicet masc. & neut.) per tria genera et tres terminationes hoc modo: dobry, dobra, dobre, trzeci, trzecia, trzecie, który, która, które, śpiący, śpiąca, śpiące, pisany, pisana, pisane, & c.

Numeri Nominum sunt duo: Singularis & Pluralis. De Duali vide Praefat. ad Lect.

Wann die Pohlen die vergangene Zeit in Reden gebrauchen wollen/ so nehmen sie von der ersten Persohn/ em. von der ander/ es/ in Singulari und von der ersten Persohn smy. von der ander scie. in Plurali hinweg und setzen es bey voranstehenden Particul, m/ s/ smy/ oder scie/ oder bißweilen elegnatiae gratia em oder es. alß wann sie Sagen wollen In Singulari. Ja cżytałem. Sagen sie. Jam czytał.

Ausgenommen / so sich auff ein a endigen / welche in Numero singulari werden decliniret / wie die Nomina secundæ Declinationis, in Numero plurali aber wie wie die Nomina primaæ Declinationis.

Die Polnische Sprache hat zwey Numeros, Singularem und Pluralem.

Numeri sind zwey. SINGULARIS, der von einem Dinge redet, z. E. Kałamarz, das Dintenfaß, Und PLURALIS, der von vielen Dingen redet, z. E. Kałamarze, die Dintenfässer.

ą. pisze się naprzód ná końcu Akkuzátywow y Ablatywow numeri singularis w adiektywach generis foeminini y substantywach máiących Nominativum kończące się ná a.

P. Wiele iest Numerów ? O. Dwa: Numerus singularis i Numerus pluralis.

PRZYKŁAD I. DEKLINACYI. Numero Singulari.

Il y a deux nombres, le Singulier, et le plurier.

[...]

Liczby (numeri) są dwie, singularis i pluralis.

Litera Г. wymawia się różnie [...] jak Х. w mianującym małej liczby (nominativus numeri singularis.) Богъ, i w Cudzoziemskich kończących się na угръ: Санкпетербургъ, Peterburg.

Podobne zatrudnienie w używaniu liter Е. i Ѣ. zachodzi [...] we wszystkich dawających spadkach małej liczby, w przekładalnych małej także liczby pierwszego skłonienia i drugiego (in omnibus dativis casibus numeri singularis primae, in casibus praepositionis etiam numeri singularis primae declinationis et secundae) procz kończących się na I.

Numerus, Liczba, à ta dwojaka. Numerus singularis, Liczba pojedyncza. Pluralis mnoga.

Singularis numerus poiedyńcza liczba

LICZBA, -y, ż. [...]. – Grammat. Liczba pojedyncza numerus singularis, liczba mnoga numerus pluralis. Kpcz. Gr. Pismo tu w liczbie pojedynczéj mówi: "kto jest maluczkim"; a nie mówi w liczbie towarzyskiéj: "maluczcy". Bals. Nied. 1, 156.

Liczba pojedyncza, numerus singularis.

[Numerus] Singularis. [Liczba] Pojedyncza.

Praw: 356. विद् wid', wiedziéć, z jego przemianami, np.: Praes: sing: वेद wéda, [...]

Praw: 365. अस् as', (esse) być, ze swemi odmianami w czasowaniu, np: [...] Dualis 1. स्वस् swas'; [...]. Plur: 1. स्मस् smas'; [...]. Potent: 1. स्यां syam; [...] Dual: 1. स्याव syâwa; [...] Plural: 1. स्याम syâma; [...] Imperat: Sin: असानि asâni; [...]. Praeteritum: 1. आसम् âsen; [...].

Liczba w jednostce Boga, w dwójce człowieczéj piérwszego społeczeństwa, i w mnogości stworzenia stanęła w jego umyśle, jako piérwsze pojęcie, nim odsłonił pochodnią badawczego rozumu; przeto iloskaz jest zawsze progiem, który poprzedza szczegółowe poznanie jestestw i ich stosunków, tak w ich jednostkach, w dwójkach, jako i mnogości. Piérwszy iloskaz nazwiéjmy jednoskazem (Numerus singularis), drugi dwuskazem, (Numerus dualis), a trzeci wieloskazem, (Numerus pluralis).

Jednoskaz .... Liczba pojedyncza (numerus singularis).

Rozróżniamy w imionach i słowach liczbę, ile jest osób lub rzeczy, jedna czy więcéj; np. ojciec, ojcowie; jabłko, jabłka; mysz, myszy. Pierwotnie były w języku naszym trzy liczby: pojedyńcza (singularis numerus), podwójna (dualis), na oznaczenie dwóch tylko rzeczy, i liczba mnoga (pluralis).

§. 100. Oprócz rodzaju rozróżniamy w imionach i słowach LICZBĘ, ile jest osób lub rzeczy, jedna czy więcéj; np. ojciec, ojcowie; jabłko, jabłka; mysz, myszy. Pierwotnie były w języku naszym trzy liczby: POJEDYNCZA (singularis numerus), PODWÓJNA (dualis), na oznaczenie dwóch tylko rzeczy, i liczba MNOGA (pluralis).

[...] kojarzenie z wyobrażeniem życia wymaga użycia G.s. w roli A.s.: senatora, urzędnika..., wilka, psa, wróbla... Brak asocjacji nietylko z wyobrażeniem życia prowadzi przy rzeczownikach masc., podobnie jak i przy wszystkich fem. i neutr., do utożsamiania N.pl. z A.pl. oraz (masc. i neutr.) A.s. z N.s.: stoły, kraje..., stół, kraj...

Wskutek przemian historyczno-fonetycznych w dziedzinie wymawianiowo-słuchowej wytworzył się bliższy związek fonetyczno-morfologiczny, t.j. związek kinem, akusm, kinakem i fonem morfologizowanych, między 3.pl. a 1.sing. Mamy przecież [ńos-ǫ, b́or-ǫ, plot-ǫ, plot-ǫ, v́od-ǫ, zv-ǫ...] i [ńos-ę, b́or-ę, plot-ę, plot-ę, v́od-ę, zv-ę...], obok [ńeś-e, b́eř-e, pleć-e, plot-ǫ, v́eʓ́-e, zv́-e...].

Natomiast na wsch. od podanej linji niema konsekwentnych cech czeskich prócz ściągania prasł. -iie w i w rzeczownikowym typie kåzańi kåzańim i przymiotnikowym głup'i (nom. sg. neut. i nom. pl. f.-n), głup'igo, głup'imu.

Natomiast na wsch. od podanej linji niema konsekwentnych cech czeskich prócz ściągania prasł. -iie w i w rzeczownikowym typie kåzańi kåzańim i przymiotnikowym głup'i (nom. sg. neut. i nom. pl. f.-n), głup'igo, głup'imu.

W częściach północnych (Husów) jest nawet gen. sg na 'e [...], w południowych (koło Rymanowa) [...], jak w dialektach nowszych.

W częściach północnych (Husów) jest nawet gen. sg na 'e [...], w południowych (koło Rymanowa) [...], jak w dialektach nowszych.

Typ ten o niezmiennej spółgłosce obejmuje normalnie wszystkie czasowniki, ale bywają przypadki, w których naodwrót do 1. os. sing. przeszła spółgłoska dalszych osób [...].

Typ ten o niezmiennej spółgłosce obejmuje normalnie wszystkie czasowniki, ale bywają przypadki, w których naodwrót do 1. os. sing. przeszła spółgłoska dalszych osób [...].

Imiesłów czynny czasu teraźniejszego. § 75. Język prapolski miał imiesłów ten w dwojakiej formie: prostej i złożonej deklinacji. Deklinacja prosta (czyli imienna) była niegdyś kompletna, jaką znamy z języka starosłowiańskiego; polskie formy prócz normalnych swoich własnych cech fonetycznych miały jeszcze tę właściwość, że w N. sg. m. kończyły się zawsze na samogłoskę nosową, którą możemy dziś wymawiać jako ę lub jako ą (pewności w tym względzie nie mamy). Jeżeli wybierzemy ę, to forma ta imiesłowowa będzie miała brzmienie takie samo, jak 1. os. lp. czasu teraźniejszego.

Imiesłów czynny czasu teraźniejszego. § 75. Język prapolski miał imiesłów ten w dwojakiej formie: prostej i złożonej deklinacji. Deklinacja prosta (czyli imienna) była niegdyś kompletna, jaką znamy z języka starosłowiańskiego; polskie formy prócz normalnych swoich własnych cech fonetycznych miały jeszcze tę właściwość, że w N. sg. m. kończyły się zawsze na samogłoskę nosową, którą możemy dziś wymawiać jako ę lub jako ą (pewności w tym względzie nie mamy). Jeżeli wybierzemy ę, to forma ta imiesłowowa będzie miała brzmienie takie samo, jak 1. os. lp. czasu teraźniejszego.

[...] zresztą w obu klasach w niektórych przypadkach (instr. sing. i w niektórych liczby mnogiej) nastąpiło prasłowiańskie skrócenie [...].

Przedprzyciskową długą mogły mieć tylko w nom. gen. loc. sg. [...].

[...] zresztą w obu klasach w niektórych przypadkach (instr. sing. i w niektórych liczby mnogiej) nastąpiło prasłowiańskie skrócenie [...].

Przedprzyciskową długą mogły mieć tylko w nom. gen. loc. sg. [...].

§ 274. Również imiesłowy czynne czasu przeszłego miały tematy spółgłoskowe, gdyż tworzyły się z suf. -u̯es, który w N. sg. m. n. miał formę -us i wymienił się po końcowej spółgłosce tematu czasownikowego na -ъ, po j na -ь, a po samogłosce na -vъ, stąd stsł. formy padъ, χvalь, viděvъ.

§ 274. Również imiesłowy czynne czasu przeszłego miały tematy spółgłoskowe, gdyż tworzyły się z suf. -u̯es, który w N. sg. m. n. miał formę -us i wymienił się po końcowej spółgłosce tematu czasownikowego na -ъ, po j na -ь, a po samogłosce na -vъ, stąd stsł. formy padъ, χvalь, viděvъ.

Deklinacja I.

§ 16. Zasadniczo wchodzą do niej imiona, które w języku prasł. i prapolskim były rodzaju męskiego, kończyły się w N. sg. na -ъ lub -ь i należały w języku stsł. do deklinacji I, III, IV i V.

Nominativus singularis § 17—22.

★Liczba (numerus): a) ★pojedyncza (singularis), b) ★podwójna (dualis), c) ★mnoga (pluralis).

Singularis, p. liczba.