artykuł rodzajnik; część mowy

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kn/1621
• Sty/1675
• Duch/1699
• Mal/1700
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Fook/1768
• SzyPocz/1770
• Nał/1774
• Lub/1778
• Gddk/1816
• SkorM/1816
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Mał/1879
• Nitsch/1923

Artykuł, [...] Artĭcŭlus Iurisperitis. Iulian. etc. τὁ ἄρθρον [árthron].

Owe záś pochodzące od języká łácińskiego [...] w wielkiej liczbie [...] záchowując sobie swoj przyrodząny ártykuł, kończą się ná Vocalem i, ná przykład. Il Sacerdote Ksiądz, i Sacerdoti.

Artykuł przydáje sie Imionom istotnym kiedy mowiemy o rzeczy pewnej, jáko to. Il libro Księgá.

Âme, Duszá, ma swoj ártikuł la. Esprit, rozum, duch, ma ártikuł le.

Artykuł jest jedná pártikułá, lub cząstká komponowána, álbo z jednej litery z ápostrofem, álbo ze dwoch, álbo ze trzech liter. Artykuł powinien záwsze przodkowáć Imioná, żeby znáć przez to, jákiego są rodzaju, w jákiej liczbie, i w jákim kazusie, czyli spadku.

Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.

Artykuł jest dwojáki. jedęn determinowány, po Fr: défini, á tęn jest ná rodzaj męski le, ná niewieści la. drugi niedeterminowány, po Fr: indéfini, á tęn w męskim un, w niewieścim une.

Ná pytánié z kąd, Fráncuzi odpowiadáją przes Ablátif bez żadnéj prepozycjej tylko z ártykułęm przyzwoitym. náp. z miástá de la ville. z Páryżá de Paris. z ogrodá du jardin.

W káżdem Numerze, są sześć Casus, jako Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus, Ktore przede wszystkiem, w Polskiem Articule trzebá rozeznawać.

Artykuł jest jedna partykuła, lub cząstka komponowana, albo z jednej litery z apostrofem, álbo ze dwoch, álbo ze trzech liter. Artykuł powinien zawsze przodkować Imiona, żeby znać przez to, jakiego są rodzaju, w jakiej liczbie, i w jakim kazusie, czyli w spadku.

Wszystek dyskurs jest komponowany z dziewiąciu części, ktore są.

Articulus, Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Adverbium, Praepositio, Conjunctio, Interjectio.

Artykuł, Imie, Namiestnictwo, Słowo, Uczestnictwo, Przysłowie, Prepozycya lub Przekładanie, Konjunkcya lub złączenie, Interjekcya lub Wtrącenie.

Le Nom, le Pronom, le Verbe, le Participe, l' Adverbe, le Preposition, la Conjonction, l'Interjection.

Substantivum jest, ktoremu jeden tylko z tych Artykułow dodać się może, albo ten, albo ta, albo to.

Trzeba wiedzieć ogolnie najpierwej co to jest Rodzaj, Liczba, i Spadek w Słowach, bo te trzy własności mają Imiona, Artykuły, Zaimki, i Ucześnistwa.

Artykuł [...] Jest Część Mowy u Francuzow, ktora się kładzie przed Imionami.

P. Wiele jest szczegolności Artykułow? O. Cztery: Artykuł Określony (l’Article Défini), Artykuł Nieokreślony (l’Article Indéfini); Artykuł Wydzielny (l’Article Partitif), tenże sam Artykuł nazwać można, Artykuł niepewny (l’Article Indéterminé); Na ostatek Artykuł jedyny, l’Article, un, une.

N. B. Zwyczajnie Grammatycy, w skłonieniach, do spadków przydają Artykuł: ten, ta, to, dla jasniejszego porozumienia: i tu więc lepiej jest przydawać.

Język Samskrytu tak jak łaciński i Sławiański, ma tylko ośm części mowy, nie potrzebuje do oznaczenia rodzajów i przypadków artykułu der, die, das.

Imiona Francuzkie nie odmieniają swego kończenia w różnych przypadkach, lecz tylko się same Artykuły przypadkują.

Polski język nie ma artykułu [...], zamiast jego, używa się zaimek wskazujący: ten, ta, to.

Trzy są w Francuskim języku Artykuły 1. Pewny, czyli Definitiv. 2. Nie pewny, czyli Indefinitiv. 3. Podzielny, czyli Partitiv.

[...] Ponieważ przymiotniki do rzeczowników się odnoszą, zgadzają się przeto z niemi w rodzaju, przypadku i liczbie. Pierwiastkowe kończyły i odmieniały się przymiotniki jak rzeczowniki; z czasem jednakże dala się uczuć potrzeba, bliżéj określić przymiotnik stojący przy rzeczowniku w podobny sposób, jak w innych językach za pomocą artykułu (np. Der Gut Mann, die gute Frau [...]); do tego użyto starego zaimka ji, ja, je, z tą różnicą, że go nie przed przymiotnikiem, lecz po nim kładziono, mówiono tedy: bogat ji człowiek, bogata ja żona, bogato je dziecię [...].

§. 268. Pod względem znaczenia taka była różnica między przymiotnikami, imiesłowami itd. deklinowanymi rzeczownie, a według téj deklinacyi ściągniętéj, że w pierwszym razie odpowiadały przymiotniki polskie niemieckim [...] użytym bez artykułu, jak guter Mensch, gut Kind, albo der Mensch ist gut [...], dobr człowiek, albo człowiek jest dobr; przybierając zaś na końcu zaimkowy przyrostek, otrzymywały przez to moc bliższego określenia swego rzeczownika, przez co wyrównywały [...] niemieckim przymiotnikom użytym z artykułami; np. oto mój brat starszy, da ist mein Bruder, der ältere.

[…] Już w epoce przeddziejowéj mowy słowiańskiéj stała się panującą odsuwka - apocope - artykułów s rzeczowników męzkich, którego to artykułu piérwaistek zachowáł język starosłowiański w zajimku wskazującym […].

[...] Takowe przymiotniki bez pojimka używają się po większéj części w orzeczeniu czyli pracdikacie zdaniá, [...] albo téż w przekładach ksiąg świętych z greckiego tek stu znajdujemy tam przymiotnik bez pojimka, gdzie w greckim tekście nie towarzyszy przymiotnikowi żáden przedjimek czyli artykuł [...].

To doczepianie form zaimkowych do odpowiednich form przymiotnika praktykowało się pierwotnie w tym celu, ażeby omawiany przedmiot jako wiadomy, jako ten a nie inny przedmiot oznaczyć. Zaimek i — ja — je miał tu znaczenie niejako artykułu, jakim w niemieckim jest der, die, das, w franc, le, la.

W moich oczach rzeczownik np. pies [...] i przymiotnik psi ([...] z dodanym artykułem i w myśl §. 190 już z nim zrosłym w jednę całość) są sobie jednolinijne i zarówno bezpośrednio z swego √ zrodzone.

W tych językach tegoczesnych jednakże to "ten", artykuł, kładzie się zawsze jako wyrazik osobny — i przed formą stop. wyższego: w tamtych wiekach było zasadą kłaść go po comparatiwie, zrazu także pewnie jako dodatek osobny, który jednak z biegiem czasu zamienił się na przyrostek, w jednę zrastający całość z ową formą, do któréj się dodawał.

Pod tymże wpływem częste używanie artykułu, np. początek bajki: ten v'ilk potk tego lësa a řek [...].