genus masculinum

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Murm/1533
• DonGl/1542
• Bart/1544
• DonCul/1560
• Mącz/1564 (war. B)
• Mora/1592
• Don/1595
• Vol/1612
• Rot/1616
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Kus/1646
• Don/1649
• Men/1649
• Gut/1668
• Gut/1669
• Malcz/1687
• Woy/1690
• Malcz/1696
• Mich/1696–1700 ok.
• Raph/1698
• Mon/1722
• Cell/1725
• Kon/1759
• Gott/1762
• Tr/1764
• Gott/1766
• Fook/1768
• Kop/1778
• Lub/1778
• Mon/1780
• Gott/1787
• Gott/1794
• Don/1795
• Cas/1797
• L/1807–1814
• Szum/1809
• Gddk/1816
• SkorM/1828
• Mał/1863
• Mał/1879
• Oż/1883
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927

Deus generis mascu.declina.ij. Gott. Bog.

Vergilius frequenter ponit in masculino. Varro frequentius in foeminino. Significat etiam ramusculum vitis virentem. ge.ma.de.ij.

Gladius, ge.ma.d.ij.

Botulus vel botellus, g. ma.d.ij.

Filiolus, diminutivum, g.m.d.ij. Sonchen Synaczek.

Genus masculinum, femininum, neutrum – rodzaj męski, niewieści i oddzielny a. żaden.

RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.

Demarchus, generis masculini, Latine Princeps populi.

Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie, jáko ten mistrz. Niewieści, jáko tá mądrość. Oddzielne, jáko tá łáwá. Pospolite, jáko ten i tá kápłan.

Genera nominum quod sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.

Quae reliquae sunt terminationes [...], illae exceptiones admittunt et partim masculino, partim feminino genere ut plurimum gaudent.

DE ADIECTIVIS GERMANICIS. Von Deutschen Adjectivis. Adjectiva Niemieckie się terminują rozmáicie, májąc we wszystkich trzech Generibus, jáko to Masculino, Foemino et Neutro jedyną terminátią, ták: Taub, jest ná polskie, głuchy, głucha, głuche.

Die Nahmen der Männer, der Männlichen ämpter, der Monaten vnd der Winde, sind generis Masculini, als Marćin Martinus, [...] Burmistrz ein Bürgermeister. łáwnik ein Schöppe [...].

Masculinè, Arnob. i. masculino genere aliquid proferro.

Mascŭlīnum genus, sub Płéć 1.

Masculini Generis.

Die Adjectiva in Polnischer Sprache werden also declinirt[!]: Masculini Generis.

Präteritum Perfectum Masculinum.

Es wird auch das Futurum in benden Generibus mit dem Infinitivo also conjungiret.

Nomina virorum et mensium sunt masculini generis, sic et faeminarum nomina faeminini.

Das Geschlecht. Rodzay. (GENUS) Wie viel sind Geschlechter im Nennworte? Es sind ihr zwar Sechse in der Sprachkunst geseget, wir wollen aber allhier [...] nur vier [...] vornehmen. Als da sind: 1. Das Männliche (Masculinum) Męski als: Pan, der Herr. 2. Das Weibliche (Foemininum) Niewieści, als: Páni, die Frau. 3. Das Unbenamte (Neutrum) Oddzielny, als: Dźiecię, das Kind. 4. Das Allgemeine (Omne) Wszelki, so zu den Beyständigen Nennwörtern zugebrauchen ist, weil sie alle drey Geschlechtwörter in sich begreiffen, als: piękny Pan, ein schöner Herr. Piękna Páni, ein [sic] schöne Frau. Piękne dźiecię ein schönes Kind.

Das Männliche [Masculinum] endet sich endweder auff ein y oder i/ als: Zacny/ der Vornehme. Wysoki/ der Lange.

Powiem mu ich wils jhm sagen. [Masc.].

Männliches Geschlechts / Masculinum Genus, Męzki Rodzay.

Wie viel Endungen hat das Nomen Substantivum? Unterschiedliche Endungen/ es ist aber entweder Generis Masculini, oder Generis Faeminini, oder Generis Neutrius.

Omne adiectivum, sive sit Nominale, sive Pronominale (excepto ktoś quispiam & nikt nequis), sive Participiale, movetur apud nos in singulari numero (in plurali enim duo tantum genera habemus videlicet masc. & neut.) per tria genera et tres terminationes hoc modo: dobry, dobra, dobre, trzeci, trzecia, trzecie, który, która, które, śpiący, śpiąca, śpiące, pisany, pisana, pisane, & c.

DE GENERE. Genera adiectivorum habemus tria: Masculinum, Foemininum, Neutrum.

Daß Hauß/ Dom. Nom. Gen[us] Masc[ulinum].

Alle Nomina die ein Manns=Bild bedeuten / sind Generis Masculini.

Wir haben in der Polnischen Sprache drey Genera, Masculinum, Fœmininum und Neutrum. Welche erkannt werden theils aus der Bedeutung, und aus denen Regulis generalibus, theils aus der Endung, und aus denen regulis Specialibus.

Drey Genera Substantivorum, Masculinum, Neutrum, und Omne.

Genus Masculinum, Foemininum und Neutrum.

Es sind auc mehrentheils Generis Masculini, die sich endigen auf b, c, ch, cz, d, f, g, k, l, ł, m, n, p, r, s, t, y, oder j, z, ż.

Adiectiva tákże, álbo trojáko się kończą, in [genere] Masculino, kończą się ná, Us, albo R, in Foeminino, ná, A, in Neutro ná. UM. jáko Doctus, docta, doctum, Albo się kończą, dwojáko, in Masculino i Foeminino ná IS, in Neutro, ná E, jáko: Svavis, svave, wdzięczny. Albo się kończą, jednoráko, generis Omnis, jáko: Felix, szczęsliwy, Prudens, rostropny [etc].

P. Wiele iest Generów? O. Trzy: Masculinum, Foemininum, Neutrum, a z nich pochodzą: Commune, Omne i Dubium.

Imiona Własne Męszczyzn, Ich Urzędów, Miesięcy, wiatrów, częśći roku, są generis Masculini abo rodzaiu Męskiego. [...]Imiona Niewiast, Ich Urzędów, Rzek, Drzew, i powiększey częsći Owoców, są generis faeminini abo rodzaiu białogłówskiego [...] oprocz der Rhein Ren, der Mayn Men/ der Apffel iabłko. etc. ktore są Masculina.

m. f. n. masculinum, femininum, neutrum.

Genus masculinum, Rodzay męski. foemininum, Białogłowski. neutrum, trzeciego rodzaiu.

Frater et mater sunt salvi. La Frère et la mère sont saufs. L'adiectif salvi est masculin, comme le substantif Frater.

[...]

Frater et mater sunt salvi. Brat i matka są zachowani. Adiectivum salvi jest generis masculini, jako substantivum Frater.

Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.Ta odmienność liter, Е. i Я. w rodzajach imion przydatnych (in generibus nominum adiectivorum), żadnej różnicy znacznej nie sprawuje... chociaż się zdaje, że Е. przyzwoiciej w Męskich (Masculinum), a Я. w Białogłowskich (Fœmininum) i trzeciego rodzaju (neutrum).

Rodzajow mają słowa przeszłych czasow trzy: Męski (Masculinum) [...] Białogłowski (Fœmininum) [...] Srzedni (Neutrum) Было писало, było pisało.

Taka Imion odmiana, nazywa się Rodzajowaniem czyli odmianą przez Rodzaje (per genĕra) których jest trzy: pierwszy Męski (Masculinum) drugi Niewieści (Faemininum) trzeci Nijaki to jest ni męski, ni niewieści (neŭtrum).

Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.

Genus masculinum rodzay męski.

Genus masculinum, rodzay męski. fœmininum, niewieści. neutrum, niiaki.

Hieraus entspringt das vierfache polnische Genus. 1. Das Masculinum. 2. Das Femininum. 3. Neutrum. 4. Commune.

Skróceń Grammatycznych wyłuszczenie. [...]

m., oznacza rodzaj męzki, masculinum.

PŁEĆ, G. płci, ż. [...] Grammat. płeć męzka genus mascul., niewieścia femin., niesłużąca abo nie brzmiąca obojéj, ni męzkiéj, ni niewieściéj znacząca, neutrum. Cn Th., nijaki rodzaj.

Męźki rodzaj, genus masculinum.

[Genus] Masculinum. [Rodzaj] Męzki.

Pierwsze Futurum Praw: 460. Np. od दा dâ, dać; pochodzi दातृ dâtri, którego Nomin: Masc: दाता dâtâ; दातारौ dâtârau; दातारस् dâtâras', zastępują 3. pierwsze Osoby, pierwszego Futurum, inne osoby wszystkich trzech liczb obydwu form, składają się z Nom: sing: Masc: łącząc się z czasem teraz: słowa posiłkowego i rzeczownego अस् as', (esse) być, np. [...].

Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy po względem rodzaju (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: męski (masculinum), żeński (femininum), i nijaki (neutrum).

§. 97. Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy, a zatém i rzeczowniki, po względem RODZAJU (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: MĘSKI (masculinum), ŻEŃSKI (femininum), i NIJAKI (neutrum).

Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.

Ze zmienionych drugorzędnie godne uwagi: 1. Chełmińsko-dobrzyńskie masc. ńuzam [...], gdzie wskutek fonetycznego przejścia -em w -am różnica rodzaju uwydatnia się tylko w temacie.

Ponieważ jednak i tutaj w wielu formach złożonych musiała chyba pierwotna przedprzyciskowa długa ulec skróceniu (np. w nom. sg. fem. i neutr.), przeto jednolita nowoakutowa polega zapewne na wyrównaniu pod wpływem form niezłożonych oraz złożonego nom. sg. masc.

Przy tem trzeba pamiętać, że w większości form złożonej odmiany musiało chyba nastąpić skrócenie, czyli że już w nom. sg. była różnica między masc., gdzie metatonja, a fem. i neutr., gdzie skrócenie.

Na gen. pl. powoływać się nie bardzo można, bo tam były ostatecznie nieco inne warunki (p. § 21), ale mamy inne, odpowiadające nom. sg. m. wypadki, w których mamy wzdłużenie także przed głuchemi (w polskiem trzeba dodać: także przed nosowemi).

§ 274. Również imiesłowy czynne czasu przeszłego miały tematy spółgłoskowe, gdyż tworzyły się z suf. -u̯es, który w N. sg. m. n. miał formę -us i wymienił się po końcowej spółgłosce tematu czasownikowego na -ъ, po j na -ь, a po samogłosce na -vъ, stąd stsł. formy padъ, χvalь, viděvъ.

§ 551. Od najdawniejszych czasów najbardziej była rozpowszechniona forma pierwotnego Ac. sg. m. na -ąc, używana w tychże funkcjach syntaktycznych, jak dzisiaj [...].

Zaimki z tematami na -o § 433.

Singularis masculini, neutrius § 434—438.

Masculinum, p. rodzaj.

★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).