imię pospolite

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• DonGl/1542
• DonCul/1560
• Don/1595
• Don/1649
• Sty/1675
• Mal/1700
• Dąb/1759
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• SzyPocz/1770
• Nał/1774
• Mon/1780
• Don/1795
• DwBg/1813
• Gddk/1816
• Prz/1816
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Rew/1845
• Ryk/1850
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Jes/1886
• Uchw.AU/1891
• Król/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Kon/1920
• Gaert/1927
• Kor/1961

Nomen appellativum, proprium – imię pospolite, własne.

Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, ii własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.

Drewno imię pospolite Rodzáju oddzielnego, Liczby jednej, Wyobráżenia prostego/ Spádku miánującego [...]

LIgnum nomen appellativum Generis Neutri, Numeri singularis [...]

Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim vnius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.

Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Abo iż jednej rzeczy imię jest/ i własne jest rzeczone/ ábo wielu/ i jest pospolite.

MAgister nomen appellativum.

Mistrz imię pospolite.

Artykuł skończony przekłáda się Imionom fámiliy, rzekom, pospolitym Imionom, porządkowym licbom, nieskończonym sposobom słow [...].

Podczás kłádzie sie też ártykuł między Imieniem wlasnym, á Imieniem pospolitym.

Imię istotné dzieli się ná Własné i Pospolité. po Fr: Propre et Appellatif.

Ártykuł determinowány przekłáda wszytkim imiónóm pospolitym, wyjąwszy owo, co Loicy zowią Individuum vagum : to jest, iż lubo jest imię pospolité, ále nie wiedzieć którą rzecz znáczącé. náp. jedęn Król, niektóry Pan [...]. Takim tedy przekłada sie ártykuł niedeterminowány.

Imie pospolite położone w jednym spadku za własnym nie przyjmuje Artykułu [...].

Większy by był dowod z Imion własnych, i pospolitych, znajdujących się, u Starych Dziejo- i Lato-pisow, gdyby kto dla przysługi Ojczyzny, wydał, Wykład Słow (Etymologiam) z dobyciem i wyrażeniem początku onychże.

Tak się nachylają imiona pospolite na c przyzwoite męszczyznom, jak: goniec, Nowożeniec, ettc.

Wiedzieć tedy potrzeba najprzod, że w imionach tak własnych, jako też pospolitych z obcych językow pochodzących [...] samego h, używa się.

Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię substantyw własne, appellativum — pospolite, collectivum — co w pojedynczej liczbie wiele znaczy (s. 102), adiectivum — adiektyw, pronomen relativum — zaimek odnoszący (s. 101).

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.

Imié­nia włásnégo do pospolitégo np. Job (bogácz), Imiénia pospolitégo do włá­snego np. zwycięzca Turków (Sobieski) [...]. Ta Przenośnia zowié się Antonomasia.

Pospolite Imiona, 4.

Jednak ważne powody zkłoniły mię do zatrzymania samego H w chuchowych złogach przyswojonych Imion samowłasnych, ktore ją mają w swojij narodowości, a do upowszechnienia Dwojorki CH, we wszystkich złogach Imion pospolitych, czy chuch na początku, czy na końcu, czy w środku słowa jest umieszczony.

Co zaś do Rzeczownikow, tylko samowłasne Miejscowniki chcę mieć naczałowanemi wielkawą bukwą; a między pospolitemi Imionami, tylko te, ktore zwyczaj lub okoliczność tak naczałowanemi mieć chcą.

Rozciągam wreście większy Pis do naczała Imion pospolitych, oznaczających zgromadzenie Bogow i Ludzi. Tak naczałuję Rada przez R, jeźli ta znaczy Grono Radcow; a naczałuję rada przez r, jeźli ta znaczy zdanie radzącej Osoby.

Imiona Pospolite [...] kładą się w 3cim przypadku, na przykład. [...] Il est allé à la maison [...] Poszedł do domu.

[Nomen] Appellativum. [Imie] Pospolite.

Imiona szczególne mogą się brać w znaczeniu[imion] pospolitych czyli ogólnych, a te nawzajem w znaczeniu tamtych, np. Cycero polski zamiast mówca tak sławny w Polsce, jak u Rzymian był Cycero; ojciec poetów zamiast Homer, który najdawniejszym i najsławniejszym jest z poetów.

IMIONA własne; ich powstanie, 469. Urabiano je z imion pospolitych, 473.

Po imionach ogólnych, czyli pospolitych: jezior, gór, miast, rzék, oceanów i t. d. szczególne kładą się często w przypadku 1, i wtedy domyślamy się przymiotnika zwany, a, e, np. w mieście (zwaném) Radom [...].

[Przedimek nieokreślny] kładzie się [...] przed imionami pospolitymi, następującemi po imionach własnych, jeżeli imię pospolite oznacza rzecz należącą do rzędu wielu innych jej podobnych.

Lecz jeżeli imię pospolite oznacza rzecz jedyną w swoim rodzaju, to jest gdy żadna inna tak nazwaną być nie może, w takim razie przedimek określony zastępuje miejsce nieokreślnego, Paris, the capital of France, Paryż, stolica Francyi; London is the chief city of Britain, Londyn jest stolicą Brytanii.

Niektóre imiona własne i pospolite z narostkami ek, ka straciły znaczenie zdrobniałości, np. Maciek, Antek, Bartek [...], stąd pochodzi, że chcąc w nich zdrobniałość wyrazić, jeszcze raz ten narostek dodajemy, np. ołówek-ek=ołóweczek […].

[…] Piszemy dużą literę początkową przymiotniki, gdy je jako imiona własne do imion pospolitych dodajemy, a wtenczas te słowa przełożyć można np. ulica Wązka, morze Martwe […].

Za pośrednictwem pogłosu z s poprzedzającą spójką i urábiają się jimiona rodowe zwłászcza szlachty ruskiéj […]; lecz jimiona pospolite zamiást s z urábiają się s pogłosem c [...].

Wyrazy cudzoziemskie w ogólności używane w języku naszym są to albo imiona własne (osób, krajów, miast, gór, rzek itd.) albo imiona pospolite (np. kolacya, szosa, warsztat, armata).

Tylko w obcych imionach własnych, niespolszczonych, zachowujemy podwójne głoski: np. Pallas, Apollo, Pirrhus, Mekka, Otto — i w niektórych obcych [imionach] pospolitych np.; netto, brutto, itp.

II. Imiona pospolite.

W nazwach gieograficznych, złożonych z rzeczownika (imienia pospolitego) i przymiotnika, tylko w przymiotniku zostaje wielka litera [...].

Imiona pospolite są to nazwy istot lub przedmiotów, napotykanych w większej ilości (kupiec, uczeń, dom, czapka, owca, paproć, owoc, papier, młot, fabryka, lampa, choroba, bitwa, wieś, droga, obłok, gwiazda.

[...] jeżeli przydomek lub nazwa składa się z imienia pospolitego i przyimka, tylko przyimek pisze się przez wielką literę początkową: Jan Bez ziemi, pałac Pod Blachą. [...] imiona pospolite w zastępstwie imion własnych np. w Panu Tadeuszu: Sędzia, Robak, Bernardyn.

Pospolite imiona, p. rzeczowniki.

Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.

Terminologia Reguł [...].

Nomen proprium — imię własne, appellativum — pospolite, pronomen demonstrativum — namiastek ukazujący, relativum — powtarzający; verbum — słowo, adverbium — przysłowie, praepositio — przełożenie, coniunctio — słączenie, interiectio — wołanie.

Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.

Terminologia [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne własne, appellativum — pospolite, adiectivum — przydane, numerale — słowo, imię liczebne.

Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne własne (s. 202—206), appellativum — nazywające (s. 37), pospolite (s. 203), adiectivum — przydane, przyłożone, numerale cardinale — liczba przednia, ordinale — porządkowa, collectivum — złączająca [...].

Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.

Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].

Nomen substantivum proprium — imię istotne, substantyw (s. 70), własne, appellativum — pospolite, adiectivum — przyrzutne, adiektyw (s. 74). numerale cardinale — liczba (s. 85) zawiesista, ordinale — porządkowa.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię, miano jestotne, istotne (s. 111), własne, appellativum — powszechne, ogólne, spólne, nazywające, pospolite, collectivum — zbiorne, abstractum — odciągnione (s. 229), adiectivum — dodane.