modus infinitivus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• DonGl/1542
• Bart/1544
• DonCul/1560
• Stat/1568
• Mora/1592
• Don/1595
• Vol/1612
• Rot/1616
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Kus/1646
• Don/1649
• Men/1649
• Gut/1668
• Sty/1675
• Malcz/1687
• Woy/1690
• Mich/1696–1700 ok.
• Raph/1698
• Duch/1699
• Mon/1722
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Kon/1759
• Gott/1762
• Gott/1766
• Fook/1768
• Gott/1774
• Kop/1778
• Lub/1778
• Mon/1780
• Kop/1785
• Gott/1787
• Gott/1794
• Don/1795
• Cas/1797
• L/1807–1814
• Szum/1809
• Gddk/1816
• SkorM/1828
• Mał/1863
• Mał/1879
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Gaert/1927

Modus – naznaczenie, obyczaj; indicativus – ukazujący, skazujący, coniunctivus – słączający, optativus – żądający, imperativus – rozkazujący, infinitivus – niezgraniczony, niezagraniczony.

NIESKOŃCZONEK gram. Nieskończonek, niezagraniczony obyczaj infinitivus i. non finitivus, et hinc quidam modus verbi dr infinitivus R p7. Zob. BEZKONIECZNY, KOŃCZONY, NIEZGRANICZONY, SKOŃCZONY.

MODI. Indicativus, Miłuię. Imperativus, Miłuy. Optativus, Bodaybych miłował. Subiunctivus, Gdybych miłował vel Jeslibym. Infinitivus, Miłowáć. Potentialis, Rzekłby/Robiłby/ Uczyłby.

Jákość słow w czym jest? w obyczájách i w postáwách. Obyczáje ktore są? Ukázujący jáko cztę. Roskázujący jáko czci. Żądájący jáko obych czedł. Złączájący jáko gdy cztę. Nieográniczony jáko czcić. Krom osob jáko czci się. Wyobráżenia słow wiele są? cztery.

Qualitas verborum in quo est? in modis et in formis. Modi qui sunt? Indicativus ut lego. Imperativus ut lege. Optativus ut utinam legerem. Coniunctivus ut cum legam. Infinitivus ut legere. Impersonalis ut legitur. Formae verborum quot sunt? quatuor.

W niezágrániczonym obyczáju bez liczby i osob czásu niniejszego i przeszłego niezupełnego miłowáć.

Infinitivo modo sine numeris et personis tempore praesenti et praeterito imperfecto amare.

Modi quot sunt? Sex: indicativus, imperativus, optativus, potentialis, subiunctivus et infinitivus.

Futurum Záwsze jest Infinitivus.

Darnach haben auch die Polen einen Aoristum bey dem Infinitivo Modo, der sich auff ein szy endet/ vnd mit allen dreyen personen in beyden Numeris gebraucht wird.

Wie viel haben sie Conjugationes? Es kan keine gewisse Zal gegeben werden, der Conjugationum in der Polnischen Sprach, dieweil der Imperativus vnnd Infinitivus so mancherley ist.

Modi verborum apud Grammaticos, sunt Coniugationum formae, quae varias hominum voluntates & affectus exprimunt. Inclinationes quoque vocat Priscian. Diomed. τὰς ἐγκλίσεις [tàs egklíseis]. Sunt autem praecipui modi quinque Prisci. Diomed. Carisio. Indicativus, Imperativus, Optativus, Subiunctivus, Infinitivus.

Infinitivus.

Być Sein.

Modos totidem habent quot Latini: indicativum, imperativum, optativum, subiunctivum, et infinitivum.

Modi qui sunt? Indicativus ut lego: Imperativus ut lege: Optativus ut utinam legerem: Coniunctivus ut cum legam: Infinitivus ut legere. Impersonalis ut legitur.

Obyczáje ktore są? Ukázujący jáko czytam: Rozkázujący jáko czytaj: Żądájący jáko obym czytał: Złączający jáko gdy czytam: Nieograniczony jáko czytáć. Krom osob jáko czyta się.

Wie vielerley sind die Weysen? Sechserley. 1. Die weise anzuzeigen, [Indicativus Modus] Sposob Ukázujący. [...] 2. Die Weise zu gebieten, [Imperativus] Rozkázujący. [...] 3. Die Weyse zu wünschen, [Optativus] Zycząćy. [...] 4. Die Machtweise [Potentialis] Sámowładny. [...] 5. Die Weise zufügen, [Conjunctivus] Złączájacy. [...] 6. Die Weise zu Endigen, [Infinitivus] Nieokreszony, oder die Weise das Zeitwort zu schliessen.

INFINITIVUS Praesens.

HaVēre mieć, Perfectum Esser per haVēre być iż miał.

Es haben auch die Pohlen/ ausser dem/ einen Aoristum, welcher dem Infinitivo ehnlich ist/ und hat seine Endung auff ein wszy/ oder szy/ kommt aber von dem Perfecto her [...].

Es haben auch die Pohlen/ ausser dem/ einen Aoristum, welcher dem Infinitivo ehnlich ist/ und hat seine Endung auff ein wszy/ oder szy/ kommt aber von dem Perfecto her [...].

DerInfinitivus endiget sich allezeit auff ein ć/ als Czytać/ lesen/ Pisác/ schreiben/ etc.

Infinitivus Modus.

Modi itidem tres: Indicativus, Imperativus, Infinitivus.

Infinitivus regulariter fit a prima persona praeteriti pluralis numeri, liśmy mutato in ć.

Alle Verba, welche ein doppeltes Præteritum perfectum haben / die haben ein doppeltes Futurum, Imperativum und Infinitivum.

Drey Modi: Indicativus, Imperativus und Infinitivus. Die andern Modi der Lateiner als optativus, Conjunctivus, Potentialis, Permissivus &c. werden in der Polnischen Sprache gegeben, wie unten im Syntaxi soll gelehret werden.

Sposoby zowią się.

Skazujący, rozkazujący, żądający, przyłączájący, niedeterminujący, lub nieograniczony.

Indicativus, imperativus, optativus, subjunctivus, infinitivus.

Indicatif, impératif, optatif, subjonctif, infinitif.

Von dem Infinitivo pytáć fragen / kommt das Substantivum Pytanie her.

Infinitivus Modus.

Bisweilen braucht man den Infinitivum Modum allein als Impersonaliter, als Kiédyby to milczeć wenn man doch möchte still schweigen.

Może też Polski Infinitivus, gdzie są Verba proszenia, upomnienia, rády, rozkázu, i tym podobne, przez Us, álbo Ne, i przez Coniunctivum, być wyráżony. e. g. Rogo ut mei rationem proszę ná mię respect mieć. Hortor, ut mores corrigas, Upominam obyczájow polepszyć.

Akcyja może bydź uczyniona piącią sposobami, jako to skazując, rozkazując, żądając, przyłączając, niedeterminując, a te sposoby zowią się.

Skazujący, roskazujący, żądający, przyłączający, niedeterminujący, lub nieograniczony.

Indicativus, Imperativus, Optativus, Subjonctivus, Infinitivus. Indicatif, Imperatif, Opatif, Subjonctif, Infinitif.

Wiele máią modos Verba Łacińskie? Pięć: Indicativum, Imperativum, Optativum, Conjunctivum y Infinitivum. Potentialis y Permissivus modus nie rożni się bynaymniey w terminacyi od Optativum y Conjunctivum.

Słowa (verba) trzy syllaby abo więcey maiące in infinitivo, pierwszą syllabę maią długą.

Niemcy zawsze kładną Osoby abo Personas z werbami wyraźnie, oprocz tylko infinitivum gdżie śię opuszczaią. Osoby zaś są in Numero Singulari Ich ja, du Ty, er on, abo Waspan Sie ona abo Waspani, In Numero Plurali Wir my, ihr wy, Sie oni, one.

[...] Inifinitivi Abbietten przeprosić, abgebeten przeproszony.

Infinitivus zawsze się kończy ba en i to iest thema u Niemców, z którego trzeba słów szukać w Dykcyonarzach.

Modus [...], sposob. [...] Infinitivus, nieskończony.

La Conjugaison est l'inflexion differente du verbe, qui donne divers tems, il y a quatre Conjugaisons régulières, comme nous verrons plus bas, après avoir donné la Conjugaison du verbe Sum. La voyelle, qui est devant le re, de l'Infinitif en donne la difference. L'Infinitif du verbe amo, est amare, aimer. Du verbe Doceo, docere, enseigner. Du verbe Lego, legere, lire. Du verbe audio, audire, entendre. La première a as, à la seconde personne du present. La seconde es. La troisième is bref. La quatrième is long.

[...]

Koniugacja jest nachylanie czyli inflexja verbi dająca różne czasy. Cztery są koniugacje regularne, jako niżej obaczemy po koniugacji słowa Sum. Vocalis, ktora jest przed syllabą re Infinitivi, czyni rożnicę między niemi. Infinitivus verbi Amo kocham, jest amare kochać; Verbi Doceo, uczę, docere, uczyć. Verbi Lego czytam, legere, czytać, Verbi Audio słyszę, audire, słyszeć. Pierwsza ma drugą osobę praesentis na as; Druga na es; Trzecia na is krotko wymawiając; Czwarta na is długo mowiąc.

Quoique l'infinitif n'ait ni le nombre, ni la Personne. Et qu'il ne marque pas ni la manière, ni un tems précis; il ne laisse pas cependant d'être, ou designer le tems present, le passé, ou le futur, quoique non précisement. Car lorsque je dis amare, aimer, je denote bien un temps present, mais non pas un tems précis, et determiné. Nous parlerons plus bas du futur. L'infinitif donc n'a ni nombre, ni Personne.

[...]

Chociaż Infinitivus nie ma ni liczby, nie osob, ani znaczy modum, ani tempus właściwie, jednak może się kłaść, lub oznaczać tempus praesens, praeteritum lub futurum chociaż nie praecisè. Albowiem gdy mowię amare, kochać, wyrażam czas teraźniejszy, ale niedeterminowany. Gdy mowię: Amavisse, kochać było, wyrażam tempus praeteritum, ale także niedeterminowany. O czasie przyszłym mowić wkrotce będziemy. Infinitivus więc niema ni liczby, ni osob.

Du verbe actif amo (ce qu'on doit entendre des autres verbes de la même conjugaison) on en forme le nom adiectif amans amantis, celui, qui aime, qui est quelquefois un substantif amant; comme aussi un'autre adiectif amaturus, amatura, amaturum, qui aimera, ou qui doit aimer, qu'on emploie à l'infinitif futur. On appelle ces deux noms participes, parce qu'ils prennent une partie du verbe, et ils sont de veritables nomes, et on les nomme Participes en ans et en rus à cause de leur terminaison.

[...]

A verbo activo Amo kocham, amas (co się ma rozumieć o innych słowach tejże koniugacji,) uformowano nomen adiectivum Amans, amantis, ktore jest czasem substantivum, jako też i inne adiectivum, amaturus, ktory ma kochać, amatura, amaturum, ktorego zażywają in futuro modi infinitivi. Te dwa nomina nazywają participia, ponieważ partycypują od verbum, i są prawdziwie nomina; nazywają je participia na ans, i na rus, z przyczyny takiej ich terminacji.

Modi verborum, sposoby słow. Modus conjunctivus, sposob złączaiący. Imperativus, roskazuiący. Indicativus, skazuiący. Infinitivus, nieskończony.

Owszem własność Rossyjskiego języka unika tęskliwej litery И. gdy ta z kończenia słow sposobu nieskończonego (ex terminatione verborum modi infinitivi) i z drugiej osoby małej liczby dawno wytrącona, i zamiast писати, pisać [...] zażywają, писать.

Sposobów jest trzy (Modi tres): [...] Nieskończony (infinitivus), писать pisać.

Modi verborum, sive conjugationum formae. Sposoby, czyli Tryby. Gramatyka Polska liczy ich tylko cztery, to jest 1. Modum indicativum, Sposob wskazujący, czyli oznajmujący. 2. modum imperativum, sposob rozkazujący. 3. modum optativum, sposob żądający. 4. modum infinitivum, sposob nieograniczony, czyli bezokoliczny. Łacińska ich więcej rachuje, jako to: modum Conjunctivum, Subjunctivum, Gerundivum, Potentialem etc.

[...] względy na té okoliczności Sądu, zowią się Trybami, czyli Sposobami, Oznájmującym, Rozkazującym, Życzącym, Łączącym, Pozwálającym i Możnym (Indicativus, Imperativus, Optativus, Coniunctivus, Permissivus, Potentialis) Nadto, jest jeszcze Tryb Bezokoliczny (Infinitivus), którym się zwyczajné okoliczności Czasu, Liczby, Osoby i Rodzaju nié wydają.

infinitivus bezokoliczny

Modus [...] infinitivus, tryb bezokoliczny.

Modi sunt septem. Sposobow jest siedm, [I]ndicativus, Ukazujący, Imperativus, Roska[z]ujący, Subjunctivus, Złączający, Optativus, Żądający, Potentialis, Mogący, Permissi[v]us, Dopuszczający, et Infinitivus, i Nieograniczony.

Einen Infinitivum, der alle jene Umstände und vornehmlich die Personen unbestimmt läßt, und daher, daß ich so sagen darf, eine Unbestimmtheitsbeugung ist.

BEZOKOLICZNY, a, e, [...]. Grammat. Tryb bezokoliczny, modus infinitivus. Kopcz. Gr. 2, p. 202.

TRYB, -u, m. [...]. – §. Grammat. tryb, modus verbi [...]. Tryb bezokoliczny Infinitivus, oznajmujący indicativus, łączący coniunctivus, rozkazujący imperativus modus. Kpcz. Gr. 2, p. 204.

Trybów jest w polskim języku 4:

1wszy: Bezokoliczny (Infinitivus), nie zawiera on żadnej okoliczności ani czasu, ani osoby, np. znać, mówić, uczyć.

(MODUS INFINITIVUS).

Mówić. Uczyć.

Bezokoliczny tryb, modus infinitivus.

[Verborum Modi] Infinitivus. [Słow tryby] Bezokoliczny.

Przede wszystkiém spotykamy słowo w koniugacyi w postaci rzeczownika, zatrzymującego zresztą swoję czasownikową właściwość; np. widzieć, czynić, stać. Nazywamy formy takie bezokolicznym wyrazem słowa (infinitivus), a w pewnych razach także Supinum.

Przedewszystkiém spotykamy słowo w koniugacyi w postaci rzeczownika, zatrzymującego zresztą swoję czasownikową właściwość; np. widzieć, czynić, stać. Nazywamy formy takie BEZOKOLICZNIKIEM (infinitivus), a w pewnych razach także SUPINUM.

U Słowińców nadto w kl. II występuje krótkość w imp. (w inf. nie) [...].

Czasowniki typu wróci kłóci...., których zgłoska rdzenna była cyrkumflektowana (dlatego w inf. oraz 1 sg. praes. przycisk ściągnięty na zgłoskę akutową) i przyciskowa.

Oczywiście w infin. i imperat. było mołwić.

II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus).

Infinitivus, p. czasowniki II 1.