kropka diakryt

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Murz/1551 (wyd. 1)
• UrsMeth/1592 (1998)
• Jan/1594
• Kn/1621
• Kn/1643 (I wyd. 1621)
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Mal/1700
• Tr/1764
• SzyGram/1767
• SzyPocz/1770
• Kop/1778
• Kop/1780
• L/1807–1814
• DwBg/1813
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Sier/1838
• Such/1849
• Łaz/1861
• SWil/1861
• Malin/1869
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Kr/1897
• SW/1900-1927
• BdC/1915
• Rozw/1923
• Gaert/1927
• Dor/1958–1969

Gdzie i to snádź trzeba przypomionąć, że przed się v [= u] przez kropki kładą na początku słów, choć samo, a nie z drugą literą má być wymáwiáno jako w przerzeczonych słowach vmié, vczeń etc.

nie odnotowany na tej stronie; Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.

[Górnicki] JAko w łácinie gdy vocalis podle drugiéj stoi, á káżda ma mieć osobny swoj dźwięk, tedy kropki nád nięmi nákrapiąmy, jáko nád àéra, i nád inęmi słowy, ták sie i w Polsczyznie mnie uczynić widzi.

Kropká pisárska, punkcik, Ăpex, [ap]icis, m. Quint. Syllabis omnibus apponere apicem. Ulpian. apices iuris. Apiculus Sipont. diminut. ab apex ἡ γραμμὴ [hē grammḕ]. Punctum. | ἡ κεραία νόμου [hē keraía nómou]. i. punctum legis Lucae 16 | ἡ κεραία γραμμῆς [hē keraía grammês]. Plutar. punctum lineae aut literae.

Kropká pisárska, punkcik, Ăpex, [ap]icis, m. Quint. Syllabis omnibus apponere apicem. Ulpian. apices iuris. Apiculus Sipont. diminut. ab apex ἡ γραμμὴ [hē grammḕ]. Punctum. | ἡ κεραία νόμου [hē keraía nómou]. i. punctum legis Lucae 16 | ἡ κεραία γραμμῆς [hē keraía grammês]. Plutar. punctum lineae aut literae. Accentum notas Diomed vocat. Fastigia, Acumina, Tenores, Tonos, Accentus, denique idem et alij Grammatici apellant. Interpunctio, Interductus, Cic. v. Przédział.

Kropká pisárska, punkcik, Ăpex, [ap]icis, m. Quint. Syllabis omnibus apponere apicem. Ulpian. apices iuris. Apiculus Sipont. diminut. ab apex ἡ γραμμὴ [hē grammḕ]. Punctum. | ἡ κεραία νόμου [hē keraía nómou]. i. punctum legis Lucae 16 | ἡ κεραία γραμμῆς [hē keraía grammês]. Plutar. punctum lineae aut literae. Accentum notas Diomed vocat. Fastigia, Acumina, Tenores, Tonos, Accentus, denique idem et alij Grammatici apellant. Interpunctio, Interductus, Cic. v. Przédział.

Accentus, idem.

Accentus scriptus. Kropká pisárska.

Z jest trojákié [...]. Nád tákim [...] jákié jest w terminách [...] ożęnić żywić [...] pisze sie [...] punkt, to jest kropká ták, ż.

P. Wielu i jakich Akcentow zażywają Polacy? O. Dwoch: ostrego; ktory się pisze (ʹ), i ciężkiego; ktory się pisze tak (ˋ), tudzież jednej kropki nad literą tak (ż). Procz tego przydane do niektorych liter kreski ich brzmienie odmieniają.

Znaki przydawać się zwykłe są: [...] Po wtore kropka nad literą, jako (ż).

KROPKA, -i, ż., dem. nom. kropla [...]. Kropka pisarska [...]. Kropek nad i nie daję, aby inkaustu oszczędzać. Mon. 66, 204.

PRZYCISK, -u, m., [...]. Kropkę nad ż zowiemy przycisk, a to od wymawiania tej spółgłoski. Kpcz. Gr. 1, p. 3.

Nad z, gdy się wymáwiá z przy­ciskiém, pisze się kropka nazwaná przy­cisk, np. nóż.

Mówiąc o znakach języczonej mowy w Kunszcie Pisania, ktore ja nazywani ogulnie Pisami, jak znaki Malarskie zowiemy Rysami, lub Muzyczne Notami, trojakiego rzędu Pisy uważać muszę: [...] 2) Pisy przypiewkowe poza stroką, wyrażające odmianę głosu przez jotową strefkę lub kropkę do Bukwy czyli Głoski w gorze lub z boku przydawaną, ktore ja w piśmie Jotkami, a w wysłowię Przypiewkami nazywam [...].

Jotowaniem nazywam przepasanie bukwy jotką bez kropki, lub położenie nad bukwą takowej jotki, albo tylko kropki, od joty oderwanej, ktora ostrzega, że takowa bukwa inaczej powinna się wygaszać, niż bukwa nie mająca nad sobą, ani przy sobie żadnej jotowki i tak dopisywaną jotkę nazywam w głosie przypiewkiem lub przytonkiem.

[...] 11. I bez akcentu, znamienia i kropki od 5 do 16 wieku.

Przycisk, czyli kropka nad, z. [...] Znamié prawé i przycisk, jużeśmy wyłuszczyli w §. III. o głoskach.

Kropka nad z, znak twardszego téj głoski wymawiania.

U Górnickiego znamieniem nad literą jest daszek,"bo jest znaczniejszy od kropki lub kréski, przytém kropki potrzebne są do dzielenia samogłosek (moi, twoi)"[...] gotów także przyjąć c, r, s, z kropką u góry.

Nie można zaś kropki nad i uważać za znamię; bo tu kropka, lubo osobno położona, jest częścią litery i.

Kropka nad ż, dż, nazywa się znamieniem przyciskowém.

Piszemy tedy: nasz, uczyć, burza, zamiast cobyśmy mieli dawać kropkę nad s, c, r, na wzór pisowni czeskiéj.

Rzadko téż kto przestrzega różnicy brzmienia między drżéć (ze strachu) a drzéć (papier), lubo kropka nad ż w wyrazie drżéć powinna ostrzegać, że r położone przy ż jest osobną literą, azatém trzeba wydać jéj brzmienie, które w spółgłosce rz prawie niknie.

Cztérech znamion używamy przy spółgłoskach, aby ich brzmienia odróżnić, tj. kréski nad cienkiemi, kropki nad ż, liter z, ż, ź przy dz, dż, dź, cz, rz, sz, i litery c przy ch dla oznaczenia, że to mocniéj brzmi od słabego h […].

Co się zaś tyczy jinnych brzmień i głosów rodzimych polskich, te oznaczámy: 1. kombinacyjami głosek łacińskich […]; 2. kréskami i kropkami nad spółgłoskami, jako to: ś, ź, dż, ż itd.;

Głosek pierwotnych, głównych, w polskiém abecadle mamy 24 (Wyłącza sie z tego dwie cudzoziemskie: Q, X, wszystkie dodatkowe, to jest te, którym dodajemy kropki, kreseczki lub ogonki, oraz złożone, jakiemi są:ch (che),cz (cze)[...].

[Józef Mroziński] "Nic słuszniejszego, jak uwaga Kopczyńskiego, że my własnych liter nie mamy: naszą własnością są znamiona nad literami; kreski, kropki, ogonki przy ą, ę, i t. d. alfabet zaś łaciński jest wspólną własnością większej połowy europejskich narodów ".

[Franciszek Zagórowski] Kreska i kropka położona nad głoską w druku, nie przedstawiają żadnej trudności, bo te razem z nią są tylko jedną czcionką.

Tu jasny dowód nie potrzebuje sam przez się dowodzenia, ale jaki znak dobrać gdyż dotąd nad ż literą przewodniczką ich, nic mądrego nieustalono, bo używano na przemian, to już przecinka to już kropki, jak nad i małą i t. d.

Zarzucono już kreskowanie na końcu wyrazu spółgłosek b’ p’ w’ f' , raz dlatego, że w wymowie nie nie słychać zmiękczenia tych głosek, po wtóre aby nie mnożyć do zbytku krések i kropek nad literami.

Dla wyrażenia przeto tych dźwięków języka polskiego, których nie ma w łacinie, używamy znaków dodatkowych, a mianowicie: 1) liter łacińskich przekształconych nieco za pomocą dodanej nad niemi kreski lub kropki, albo innych znaczków odróżniających, u góry lub u dołu litery, jak: ś ć ź ż ń ó é; ł ę ą.

Kropka, i, lm. i [...] 2 [...] b) X znak akcentu.

Kropka, i, lm. i [...] 2. drobna plamka, punkt, punkcik [...] K. w piśmie. K, jako znak mnożenia. K. pisarska = a) punkt; b) X znak akcentu. Położyć kropkę na końcu zdania. Dwie kropki (= dwukropek). Kropki (= kilka kropek, oznaczających przerwanie ciągu myśli). Kłaść po kropkach kropki. Słow. Po kropkach piszę dalej. Słow. K. nad literą.

W myśleniu językowym polskim mamy [...] także grafemy analityczne, dyjakrytyczne: ̔ (ogonek pod literą) (ą, ę), / (kreskę ukośną) (ł), ̇ (kropkę nad literą) (ż), ' («akcent» nad literami, skojarzonemi z wyobrażeniem niezgłoskotwórczości) (ń, ć, ś, ź), ' («akcent» nad literami, skojarzonemi z wyobrażeniem zgłoskotwórczości) (ó, é, á), z (o ile dodaje się do innych liter) (sz, cz, rz), i (o ile kojarzy się z wyobrażeniem średniojęzykowości czyli «miękkości» fonemy poprzedzającej).

W rosyjskim i innych językach, nie znających różnic intonacyjnych oraz w formach odtworzonych (rekonstruowanych) oznaczamy przycisk główny przez pionową kreskę przed zgłoską przyciskową, zaś intonacje w odtworzonych formach słowiańskich: [...]:, nowy cyrkumfleks przez ~ i kropkę po samogłosce [...], nową krótką intonację przez \ z kropką po samogłosce [...].

Zasadą jej jest, by każda głoska była wyrażona tylko jedną literą, przy czem używa się następujących znaków rozróżniających: [...]

˙ kropka nad e, o (ė, ȯ) — ich zwężoną wymowę, pośrednią między e-i (y), o-u;

. kropka pod literą (ṭ, ḍ) — artykulację dziąsłową;

· kropka przed literą samogłoski (·a) — wstępne zwarcie krtani.