terminów gramatycznych online
numerus pluralis
Język: łaciński
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Chapitre II. Des verbes / Rozdział II. De verbo: Fook/1768
- De Etymologia: Mora/1592
- De Nomine: Men/1649
- De Verbo: DonCul/1560
- De nomine: Vol/1612
- De syntaxi, abo o złączeniu słów: Sty/1675
- De varia supellectile: Murm/1533
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Donatus De Nomine: DonCul/1560
- Etymologia: Woy/1690
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Mownia: Morz/1857
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Don/1649, Cell/1725, Don/1795, Don/1595
- Nomina numeralia cardinalia: Murm/1533
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- O nakłanianiu się słów: Dudz/1776
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- Objaśnienie terminologii: Morz/1857
- Orthographia: Park/1440 (ok.)
- Ortografia: Jan/1594
- Pierwiastki i przedniki: SkorM/1828
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Kn/1621, Bart/1544 , Bart/1544 , Kn/1644 (I wyd. 1626), Mon/1780
- Słowo (Verbum): SkorM/1828
- Verborum Coniugatio: Cell/1725
- Wstęp: KarłT/1885
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Sic de n˛ in fine diccionis posito, ut ʃgon˛ id est finis, koon˛ id est equs. Et in fine illius diccionis koon˛ necesse erat addere duplex y ad denotandum i, quo facto non erit differencia inter koonÿ, nominativum singularem, et koonÿ, accusativum pluralem.
Rastrum. g.n.in singulari, in plurali numero, ge.m.d.ij. eyn rech. Grábie.
Mille pluralis numeri adiectivum.m. Tausent. Tysiąc.
Numerus pluralis – liczba w wielu.
SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] numerus pluralis wielga liczba ut magistri, numerale nomen aut verbum Słowo co znam<io>nuje liczbę RN (k. tyt.).
WIELE [...] – 2) gram. numerus pluralis co wiele znamionuje RN (k. tyt.); <numerus> pluralis co wiele znamionuje, ut magistri R x3 (mp; av. numerus); numerus pluralis co wiele znamionuje, ut magistri mistrzowie RN (wykl. przednia).
Numerus. Liczbá. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis, ut hi magistri.
Numeri verborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego. Pluralis, ut legimus.
Numeri Nominum quot sunt? Duo. [...] Pluralis, qui plura demonstrat, [hoc est vox plurium significativa, ktory o wielu záraz mowi: Ut hi Fabri, kowale, Caesares] et de duobus aut pluribus loquitur.
I to słowo tè przez è z krèską, jest záwsze u mnie numerus pluralis, á ty singularis.
Liczby imion wiele są? Dwie. Ktore? Jedná, jáko ten mistrz. Wielka, jáko ci mistrzowie.
Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.
Praeter singularem et pluralem, etiam dualem numerum habent, qui tamen rarus est valde.
Pięcioro, Idem quod pięć, vel pięć ich. Sed de certis rebus dicitur, ut de carentibus singulari numero, Pięcioro chlebá, pięcioro słońce, zboże [...]. Idem de nondum adultis, pięcioro kurcząt, prosiąt [...] etc. item de pluralibus et collectivis ut pięcioro taczék, nożyczék do strzyżenia [...].
Wá Terminatio est Imperativi Dualis primae personae. Graeci carens prima duali Imperativi, & nos tertia. Latini dualem numerum in Verbis penitus nullum habent. Podźwá. Eamus nos duo. Siądźwá. Sedeamus nos duo. siądźmy de pluribus vel omnibus. Utuntur tamen etiam Poloni plurali pro duali.
Pluralitas, Carisio. pro Numero plural. Grammaticorum.
Praeter singularem et pluralem numerum, habent etiam Poloni dualem, qui tamen rarus est valde.
Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.
Liczby imion wiele są? Dwie. Które? Jedná/ jáko ten mistrz. Wielka/ jáko ci mistrzowie.
Tákże máją [Włosi] duos numeros, to jest dwie liczbie Singularem, ktory jednę osobę lub rzecz wyraża, Pluralem zaś ktory wiele osob lub rzeczy określa i znáczy.
Singularis Pluralis.
VERBUM AUXILIARE. SONO Jestem. INDICATIVUS PRAESENS. Singularis, Jo sono, Ja jestem [...]. Pluralis Noi siāmo My jesteśmy [...].
Sing: Hebbi Miałem dawno [...]. Plur: Havevamo mieliśmy [...].
Nel przekłáda się odbierájącemu spadkowi w obojgu liczbách tym Imionom / ktore máją ártykuły / przed wokałą nell in Plurali negli, nel, nella przed kononą in Plurali nei i nelle [...].
Omne adiectivum, sive sit Nominale, sive Pronominale (excepto ktoś quispiam & nikt nequis), sive Participiale, movetur apud nos in singulari numero (in plurali enim duo tantum genera habemus videlicet masc. & neut.) per tria genera et tres terminationes hoc modo: dobry, dobra, dobre, trzeci, trzecia, trzecie, który, która, które, śpiący, śpiąca, śpiące, pisany, pisana, pisane, & c.
Numeri Nominum sunt duo: Singularis & Pluralis. De Duali vide Praefat. ad Lect.
Káżdaz nich, ma dwá Numeros: Singularem, ktory, o czym jednem; i Pluralem, ktory o wielu, tráctuje.
Káżde Tempus, Verbi Finiti, ma dwá Numeros, Singularem, i Pluralem, ma też in Indicativo i Coniunctivo trzy Personas.
Presque toutes les Nomes ont deux Nombres, le singulier, et le plurier: celui-ei dènote plusieurs choses p. e. Flores, les Fleurs; l'autre en signifie une seule, Rosa la Rose.
[...]
Prawie wszystkie Nomina mają dwie liczby, Singularem et Pluralem: Pierwsza znaczy rzecz jednę v. g. Rosa, Roża. Druga wielość rzeczy wyraża v. g. flores, kwiaty.
Il y a deux nombres, le Singulier, et le plurier.
[...]
Liczby (numeri) są dwie, singularis i pluralis.
Nazwiska płci męskiej, i urzędy ich dwojako mają nominativum pluralem; podług których też adiectiva rozmaicie się kładą, np. pobożni Konstantynowie, abo poźne Konstantyny.
Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.
Numerus, Liczba, à ta dwojaka. Numerus singularis, Liczba pojedyncza. Pluralis mnoga.
Numeri nominum sunt duo, liczby imion są dwie, singularis, jedna albo mała, ut hic Dominus, jako ten Pan, pluralis, wielka, ut hi Domini, jako ci Panowie.
Liczba mnoga, numerus pluralis.
[Numerus] Pluralis. [Liczba] Mnoga.
[...], 3 osoba plur: दीध्यते dîdhyatê, [...] zdają się, i t.d.
Praw: 365. अस् as', (esse) być, ze swemi odmianami w czasowaniu, np: [...] Dualis 1. स्वस् swas'; [...]. Plur: 1. स्मस् smas'; [...]. Potent: 1. स्यां syam; [...] Dual: 1. स्याव syâwa; [...] Plural: 1. स्याम syâma; [...] Imperat: Sin: असानि asâni; [...]. Praeteritum: 1. आसम् âsen; [...].
294 Prawidło. Słowa odmieniają się trzema liczbami, to jest: pojedynczą (singularis), podwójną (Dualis), i mnogą (pluralis), [...].
Liczba w jednostce Boga, w dwójce człowieczéj piérwszego społeczeństwa, i w mnogości stworzenia stanęła w jego umyśle, jako piérwsze pojęcie, nim odsłonił pochodnią badawczego rozumu; przeto iloskaz jest zawsze progiem, który poprzedza szczegółowe poznanie jestestw i ich stosunków, tak w ich jednostkach, w dwójkach, jako i mnogości. Piérwszy iloskaz nazwiéjmy jednoskazem (Numerus singularis), drugi dwuskazem, (Numerus dualis), a trzeci wieloskazem, (Numerus pluralis).
Wieloskaz .... Liczba mnoga, (n. pluralis).
Rozróżniamy w imionach i słowach liczbę, ile jest osób lub rzeczy, jedna czy więcéj; np. ojciec, ojcowie; jabłko, jabłka; mysz, myszy. Pierwotnie były w języku naszym trzy liczby: pojedyńcza (singularis numerus), podwójna (dualis), na oznaczenie dwóch tylko rzeczy, i liczba mnoga (pluralis).
§. 100. Oprócz rodzaju rozróżniamy w imionach i słowach LICZBĘ, ile jest osób lub rzeczy, jedna czy więcéj; np. ojciec, ojcowie; jabłko, jabłka; mysz, myszy. Pierwotnie były w języku naszym trzy liczby: POJEDYNCZA (singularis numerus), PODWÓJNA (dualis), na oznaczenie dwóch tylko rzeczy, i liczba MNOGA (pluralis).
Niektórzy używają systemu mieszanego: jedne pojęcia nazywają terminami spolszczonymi, inne obcymi, używając ich in сrudo. Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: [...] „Pl. accus. w znaczeniu nom. adj. podług deklinacyi rzeczownikowéj”. „Verbum substantivum”. [...] Czemu nie piszą np. attributa, kiedy piszą masculina? Czemu nie piszą np. declinatii substantivialnej, praesens thematu, aoristus, thema praesentis, praeteritum złożone z praes. verbu subst., w pluralu, w singularze, w dualu, konsonanty nazalne, radices i t. d .? Zdaje mi się, że trzeba być tu konsekwentnym i mieć jakąś stałą zasadę: jeżeli już z łacińska mówić i pisać, to czynić to wszędzie i logicznie.
Zakończenie i — e w nom.pl. w rzeczownikach żeńskich (dekl. IV. z nakrawędną tematową miękką).
I nie j w gen. plur.: lekcyi, nie lekcyj, linii, nie linij, epopei, idei, prowincyi.
Natomiast na wsch. od podanej linji niema konsekwentnych cech czeskich prócz ściągania prasł. -iie w i w rzeczownikowym typie kåzańi kåzańim i przymiotnikowym głup'i (nom. sg. neut. i nom. pl. f.-n), głup'igo, głup'imu.
Na północy utrzymują się wargowo-podniebienne nawet na końcu wyrazu, coprawda tylko tam, gdzie wspiera je palatalna innych form paradygmatu, nigdy więc w imper., brzmiącym stale kup [...] pod wpływem plur. kupće [...].
Metatonja, wywołana zmniejszeniem iloczasu następującej zgłoski, przedewszystkiem zatem samogłosek krótkich i u, które przechodząc w t. z. jery powodowały w poprzedzającej zgłosce: a) zmianę intonacji cyrkumfleksowej na nowoakutową; b) zmianę intonacji akutowej na nowocyrkumfleksową np. gen. plur. czak. gláv [...].
W gen. pl. miesięcy.
★Liczba (numerus): a) ★pojedyncza (singularis), b) ★podwójna (dualis), c) ★mnoga (pluralis).
Pluralis, p. liczba.