wymowa artykulacja

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Jan/1594
• Kn/1621
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Sty/1675
• Cell/1725
• Klecz/1767
• Ant/1788
• Szum/1809
• SkorM/1816
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Uchw.AU/1891
• Lor/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927

Aż Pálámedes niejáki Grèczyn, widząc że do własnéj języká przyrodzonègo wymowy, trzeba było liter więcej, wynálazł czásu Trojáńskiéj wojny liter cztérzy.

Ale to więcéj záwisło ná sáméj tylko wymowie w literách nie w kréskách.

Ēlŏcūtio. Wymowá. [...] Ĕlŏquium. Mowá 1. Wymowá.

Abowiem tej litery potrzebne i pożyteczne záżywánie w tym się záwiera, iż gdy się stáwia w społeczności tych dwuch cienkich wokałow e, i i, i owych dwuch konsonántow c, i g, jest przyczyną rożności dźwięku wymowy, jáko Pocche Ocche máło gęsi [...].

Ktorych zle używánych i przykrych, do wymowienia ákcentow, podrożni się wystrzegáć máją, áni wiáry dáć że káżda wymowá pospolstwá Toskańskiego jest dobra, ále owszem táż mowá sámá w sobie Toskáńska piękniejsza i ozdóbniejsza jest, kiedy się wymawia według pronuncjáciej, álbo wymowy Rzymskiej, po owym przysłowiu Lingua Toscana in bocca Romana.

W zwyczájnem, i dopiero prędkiem pisániu, nie ro[ż]niło się ná poczátku nászego Seculi v, od u głosem álbo wymową, ále się tylko rożniło miejscem, ták iż v záwsze ná początku Słowá, U záś we srzodku álbo ná końcu.

A to jak wiele pomaga do gładkiej wymowy? każdy przyzna.

O dobrej wymowie, i roztropnym wyborze słow.

Mamy wprawdzie niektóre Angielskich dzieł tłómaczenia [...] osobliwie co do wymowy, komu się ich nogdy porównać nie wydarzyło.

C. Przedimki się nie odmieniają, prócz że niektóre dla łatwiejszej wymowy czasem się przedłużają, np. we mnie, zamiast; w mnie; ode mnie, zamiast: od mnie; ze mną, zamiast: z mną.

Usiłujący zgłębić wzorowe prawidła o nauce Języka i wymowie, czyli łącząc to razem o Filologii, znajdzie to w szacownym zdań (Aphorismów) zbiorze [...].

Z powyższych uwag nad wymawianiem spółgłosek i miękczeniem ich wypadają następujące prawidła. […] 4) Dwie głoski syczące, z których jedna jest odbita, druga nieodbita, można odznaczyć w wymowie, jeżeli odbita następuje po nieodbitéj, ść, sc, szcz, zdz, źdź, żdż; punkt bowiem odbicia przedziela je. Lecz jeżeli te głoski w porządku odwrotnym jak się to w etymologicznych odmianach zdarzać może wymówić zechcemy, spłyną koniecznie w jednę głoskę ść, cś, cz, sz, dzz, dżż, bo w punkcie zetknięcia się z sobą, niczém się od siebie nie odróżniają.

Wymowa przeto takich głosek nie jest tak jednostajna, jak wymowa urozmaiconych samogłosek w innych językach.

Jak wymowa tak i ortografia nieukształconego jeszcze języka jest zawsze niepewną; jedna dla ucha, druga dla oka nieprzyjemną.

Uznać jednak wolno każdemu pewnie i rzeczywistą całego już narodu wymowę; gdyż nasza ortografia nie jest przecie francuską ani angielską, żeby pisać koniecznie musiała brzmienia, obecnie w danych razach już w mowie nieistniejące.

P. Czy jest jaka różnica w wymowie między é (é kreskowaném) a i, y? O. Żadnéj [...]

Pyt.: Jak ułożyć i pogodzić nasze litery, których inne narody wcale nie mają, jak np.: nasze ł, l, rz, sz, cz, ż, dż, a te same łacińskie przyjęliśmy abecadło ? Odp.: Tak ułożyć, jak tegoż szczepu sławianie inni zrobili, którzy tę samą wymowę i litery mają, to jest rozszerzyli swoje abecadło i w słownikach podług tego lepszy porządek mają.

Ktokolwiek uczył się obcej mowy, czy mógł doskonale nauczyć się bez jloczasu wskazanego? za nadto tu nas doświadczenie same przekonywa że nie; iloczas tylko wskazany czy to żywym głosem, czy na piśmie nauczył dobrej wymowy obcej.

Tak samo: twój, swój, kwiat, chwała, chociaż zdaje się, że słyszymy w wymowie f.

Lud bowiem wymawia po dawnemu M a-ry-ja, lita-ni-ja, z akcentem na y, i, w wymowie zaś klas wykształconych y i i znika, lub też zatarło się zupełnie.

H pisze się w wyrazach przyswojonych tam, gdzie je w dobrej wymowie słychać, n. p.: błahy, bohater, Boh, buhaj, czyhać, druh, habit, haft, haftka... hrabia, hetman itd.

Przegląd wymowy.

A brzmi zwykle jak polskie, ale przed m, n, nh ma dźwięk przytłumiony, gardłowy, na prz.: ama kocha, apanha chwyta.

Zgodnie z wymową i ogólną zasadą polskiej pisowni pisze się powszechnie: maniera, inżynier, kanonier (kosynier), magazynier, Madziar, pakier (pakiet) itd., to znaczy w wypadkach, gdzie, zgodnie z pochodzeniem, wymawiamy tylko zmiękczoną spółgłoskę bez następującego j, wyrażamy zmiękczenie, jak zwykle przez i.

Wielu jednak wymawia nie spółgłoskę z jotą ale po prostu spółgłoskę zmiękczoną, co bywa zwłaszcza pod wpływem wymowy tego języka, z którego wyraz zapożyczono np. słyszymy często debiut, bordiura.

Znaczy to, że obok znamion czeskich mają one także cechy polskie, mianowicie: 1. akcent na zgłosce przedostatniej, 2. zupełny dziś brak iloczasu, 3. zwężenie samogłosek w zgłoskach zamkniętych spółgłoską dźwięczną [...], 4. wymowę dawnego ā jak o [...], wreszcie — cechy dawniejsze: 5. skracanie wszystkich zgłosek akcentowanych w epoce prasłowiańskiej, także pod tonacją akutową [...] i 6. zachowanie prasłow. ʒ [...].

Wreszcie napewno w związku z sąsiedztwem słowacko-morawskiem jest istnienie dźwięcznego h różnego od χ i wymowa -ę jak -ėm [...].

Druga, na prawym brzegu dolnego Sanu i Wisły, mająca swe jądro w Janowskiem, musiała być pod wpływem Mazowsza, skoro — poza typem tług-em — nie udźwięcznia międzywyrazowo. Z dawniejszych zaś cech samodzielnych znamionują ją: a) zasadnicza wymowa zą.by, viʒ'ą.

W języku kulturalnym ó nie różni się od u, é (o ile nie jest = e) brzmi jak ė lub jak i wzgl. y. Jeszcze większe różnice są co do wymowy ą z powodu elementu nosowego, usposabiającego do przesunięć artykulacji.

WYMOWA: Przy wymowie uwzględniono zasady wymowy brazylijskiej, a nie portugalskiej, która niejednokrotnie odbiega od wymowy, używanej w Brazylii.

Każdą opisaną tam artykulację należy sprawdzić we własnej wymowie.