Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień najwyższy
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: najwyższy, najwyższy stopień, stop. najwyższy, stopień najwyzszy, stopień nájwyższy, stopiéń nájwyższy, stopień naywyższy, stopień wyższy, stopnie najwyższe
Język: polski
Dział: Słowotwórstwo, Semantyka (współcześnie)
EJP 1991, 334 Definicja współczesna

Stopniowanie. [...] Stopień najwyższy wskazuje na maksymalne natężenie cechy nazwanej przez przymiotnik (przysłówek): najmilszy, najsilniejszy, najbardziej zielony.

Cytaty

Mal/1700, s. 81 Definicja

Używáją pártykuły très, kiedy sie po prostu twiérdzi rzecz bydź w najwyższym stopniu. náp. Ciceron est un très grand Orateur. Cyceron jest jedęn największy Krasomowcá.

Mal/1700, s. 82

Fráncuscy Grámmátycy zá jedno Superlátywęm [...] názywáją, kiedy téż pártykułę fort przekłádáją Pozytiwowi, to jednák ( mowiąc ściśle ) nie jest prawdziwie Superlatif, ále Pozytif in gradu intenso, gdyż nie znáczy rzeczy w stopniu najwyższym, ále w Pokłádájącym bárzo nápiętym. náp. fort excellent, nie znáczy najwyśmięnitszy, ále náder, álbo bárzo wyśmięnity.

Cell/1725, s. 5 Definicja

Adiectiva compárują się, to jest, stosowywáją się, przez Gradus, stopnie, ktorych jest trzy: [...] Superlativus najwyższy, ktory ják najwięcej wyznacza, á pochodzi, tákoż, à Casu Positivi, ná I, przydawszy SSIMUS, jáko doctissimus najuczeńszy; á ma trzy zákończenia, US, A, UM, ták jáko Positivus, ma trzy swoje zákończenia.

Fook/1768, s. 38 (37-38) Definicja

On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.

[...]

Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.

Kop/1778, t. I, s. 16 Definicja

Taka Imion odmiana nazywa się Stopniowaniem, czyli odmianą przez Stopnie (per gradus) których jest trzy: pierwszy Rowny (positivus), np. mądry, słodki, drugi Wyższy (Comparativus), np. mędrszy, słodszy: trzeci Najwyższy (superlativus), np. najmędrszy, najsłodszy.

Kop/1780, t. I, s. 12

Wiele bardzo może być stopniów w przymiotach rzeczy, ale trzy są znaczniejsze: piérwszy równy, drugi wyższy i trzeci nájwyższy.

Kop/1780, t. I, s. 14 Definicja

Stopiéń nájwyższy robi się przez dodanie do stopnia drugiego na początku, zgłoski czyli syllaby náj, albo po staropolsku ná np. ciéńszy, nájciéńszy, lub nácięższy.

Kop/1780, t. II, s. 81 Definicja

Z tych wszystkich i tym podobnych stopniowania sposobów, trzy są, przez samę powiérzchowność przymiotnika jednégo, nájznaczniéjsze: piérwszy, gdy chcemy wyrazić, że przymiot równy jest w téj jak w drugiéj rzeczy, z którą się porównywá, albo porównywać może , i to się zowie stopniém Równym, np. mocny jak lew, fortis ut leo, drugi, gdy chcémy wyrazić, że przymiot większy jest w téj, niż w innéj rzeczy , i to się zowie stopniém Wyższym, np. mocniejszy nad lwa, fortior leone: trzeci, gdy chcémy wyrazić, że przymiot w téj rzeczy, większy jest od wszystkich inszych, i to się zowie stopniém Nájwyższym, np. nájmocniejszy, fortissimus.

Mon/1780, s. 156

Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.

Kop/1783, t. I, s. 56-57

Kładą się ze Stopniém równym té Przysłówki: równie, bardzo, wielce, arcy, np. równie dobry, arcy pożyteczny &c. ze Stopniém wyższym té: nierównie, daleko, np. nierównie lepszy, daleko pożyteczniejszy: ze Stopniém nájwyższym, jak, np. jak nájlepszy.

Kop/1785, s. 104

Wielé jest bardzo Stopniów wewnętrznych: powiérzchownych zaś pospolicie trzy rachują: równy, wyższy, najwyższy. (positivus, Comparativus, Superlativus, ale ich jest i więcéj w językach, podług narodowego zwyczaju.

Kop/1785, s. 104

Wielé jest bardzo Stopniów wewnętrznych: powiérzchownych zaś pospolicie trzy rachują: równy, wyższy, najwyższy (positivus, Comparativus, Superlativus, ale ich jest i więcéj w językach, podług narodowego zwyczaju.

Gott/1787, s. 12

positivus stopień równy. comparativus wyższy. superlativus naywyższy.

Ant/1788, s. 37

[Przymiotniki u Anglików] [...] kończącé się na e dobierają głoskę r w stopniu wyższym, inné zgłoskę er, a zaś w stopniu nájwyższym piérwszé st drugié est np. brave waleczny braver, bravest; black czárny blacker, blackest.

Ant/1788, s. 62

Stopień nájwyższy ma po sobie of jeśli zaś to z czém się porównanie czyni, jest imieniem zbiorowém ma in np. He sings the best of us all, on nájlepiéj śpiéwa ze wszystkich nas. He is the most couragious soldier in the company, on jest nájodważniéjszym żołnierzem w chorągwi.

Prz/1792, s. 139

Co do Stopniowania. Foremnie stopniują się przymiotniki w stopniu porównalnym przez zakończenia według trzech rodzaiów na τερος, τερα, τερον, w stopniu zaś naywyższym na τατος, τατη, τατον.

Gott/1794, s. 44

Superlativus, stopień naywyższy.

L/1807–1814, t. V, s. 426 (425-426)

STOPIEŃ -pnia, m., [...]. – § . Grammat. stopień, gradus, jedna z trojakich odmian przymiotników, co do mniejszego lub większego wyrażenia przymiotu [...]. Stopień równy, Positivus [...]. Stopień wyższy, Comparativus [...]. Stopień najwyższy, Superlativus.

Szum/1809, s. 37

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), wyższy (comparativus), [stopień] najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Szum/1809, s. 38

Stopień najwyższy formuje się zawsze przez dodanie syllaby naj do stopnia Wyższego, np. najpiękniej, najciemniej, najlepiej.

DwBg/1813, s. 10

Stopnie mają samé tylko przymiotniki. Stopni tych wielé bar­dzo może być w przymiotach rzeczy, ale trzy są znaczniejszé: piérwszy równy, drugi wyższy, trzeci nájwyższy.

DwBg/1813, s. 12 Definicja

Stopień nájwyższy rodzi się przez dodanie do stopnia drugiégo na początku zgłoski náj, albo po staropolsku ná, np. cieńszy nájcieńszy lub nacieńszy.

DwBg/1813, s. 89-90

Imiésłów jest częścią imié, częścią słowo: odmiéniá się przez rodzaje, np. męski miany, żeński mianá, nijaki miané, przez liczby, np. pojedyn. miany, mnog. miani: przez przypádki , np. pierw. miany á é, drugi mianégo éj égo, trzeci mianému éj ému itd., czasém i przez stopnie, np. równy ukocha­ny, wyższy ukochańszy, nájwyższy nájukochańszy.

SkorM/1816, s. 76 (76-77)

Toż stopnie najwyższe (superlativa) np. gawaę kraszna saępenna ksziratama, vaccarum nigra copiosissima lacte, z pomiędzy krów czarna najobfitsza mlekiem; [...].

Gddk/1816, s. 32 Definicja

Najwyższy stopień dwojako się formuje, albo dodając do Równego très lub fort; alboli też do wyższego dodając le lub la [...]. n. p. très riche, fort riche, le plus riche najbogatszy.

Gddk/1816, s. [217]

[Gradus] Superlativus. [Stopień] Najwyższy.

Kop/1817, s. 48

Trzy są pospolite stopnie, nazwane, piérwszy równym, drugi wyższym lub niższym, trzeci nájwyższym lub nájniższym.

Jak/1823, t. I, s. 148 Definicja

Ilość przymiotu w rzeczu jakiej większą niż we wszystkich innych z nią porównanych zowiemy stopniem najwyższym: np. miod i cukier najsłodsze są ze wszystkich rzeczy.

Mucz/1825, s. 84 Definicja

Ilość przymiotu w rzeczy jakiéj większą niż we wszystkich innych z nią porównanych, zowiemy stopniem najwyższym, np. miód i cukier są najsłodsze ze wszystkich rzeczy.

Rozp/1830, s. 547

[...] w stopniu wyższym i najwyższym wszystkich przysłówków, np. bliżéj, daléj, częściéj, lepiéj, najgłośniéj [...].

Bor/1830, s. 26

Stopień najwyższy, kształtuje się ze Stopnia wyższego przez dodanie mu u początku zgłoski naj, we wszystkich trzech rodzajach.

Bor/1830, s. 26 Definicja

Stopień najwyższy, kształtuje się ze Stopnia wyższego przez dodanie mu u początku zgłoski naj, we wszystkich trzech rodzajach.

Marc/1833, s. 43

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW.

Stopniowanie przymiotników: paauksztynimas paweyksłu: znoczyie, iog pirma pabayga kożnu paweyksłu ira paauksztynimas pirmas (stopień równy), kt: święty, łaskawy, i t. p. apleydias paskutyne litera , ir prydejas syllaba szy, kt: świętszy, łaskawszy, i t. p. bus paauksztynimas didesnis (stopień wyższy), o priesz ta, padejas syllaba nay, kt: nayświętszy, nayłaskawszy, bus paauksztynimas didziauses (stopień naywyższy) [...].

Żoch/1838, s. 59

Stopniowanie przymiotników jest dwojakie: względne, np. miły, milszy, najmilszy i bezwzględne, np. miły, milutki, miluteczki, lub miły, miluchny, milusienieczki. Stopni przymiotników jest: równy, wyższy, [stopień] najwyższy; lub lepiéj mówić: piérwszy, drugi, trzeci

Rew/1845, s. 111

Porównywając wiele rzeczy, gdy jednéj przyznajemy piérwszeństwo nad wszystkie inne, używamy stopnia najwyższego, np. najuczeńszy, najdogodniejszy, najpracowitszy i t. p.

Desz/1846, s. 162 Definicja

Trzeci stopień przypisuje najwyższą lub najniższą własność albo przymiot jakiemu przedmiotowi względem innych podobnych np. Kościół ten najwyższy, chałupka ta najniższa, i ten nazywamy w obu razach stopniem najwyższym.

Br/1848, s. 82

Przymiotniki mają trzy stopnie […]. Przymiotniki trzeciego stopnia wyrażają przymiot lub własność w stopniu najwyższym.

Such/1849, s. 76 Definicja

Stopień najwyższy używa się, skoro chcemy wymienić w jakim przedmiocie największą ilość przymiotu spomiędzy innych z nim porównanych, a do połączenia przedmiotów porównanych mamy Przyimki: z (ze), między, pomiędzy, spomiędzy; np. Władysław jest najpilniéjszy spomiędzy braci.

Such/1849, s. 77 Definicja

Stopień najwyższy robi się ze stopnia wyższego przez dodanie zrostka naj- na początku trzona.

Such/1849, s. 162 Definicja

Stopień najwyższy przyjmuje zrostek naj-, np. naj-piękniéj.

Ryk/1850, s. 69

W przymiotnikach jednozgłoskowych zakończonych na ble, stopień wyższy formuje się niemieckim sposobem, to jest przez dodanie do stopnia równego er, lub r tylko jeśli przymiotnik kończy się na e; stopień zaś najwyższy przez dodanie est, lub st, w podobném jak powyżéj zakończeniu.

Ryk/1850, s. 159

Stopień najwyższy przedzielony słowem to be od swego rzeczownika, rządzi przyimkiem of. London is the largest of all cities, Londyn jest największym ze wszystkich miast. [...] Lecz jeżeli ma po sobie podrzędne jakie zdanie, rządzi zaimkiem względnym that. She is the finest ship that I have ever seen, jestto najpiękniejszy okręt jakim kiedy widział. [...]

Kurh/1852, s. 157

Gdy pomiędzy częściami wyrazu złożonego jedna jest tylko spółgłoska, przyłączać ją należy do następnéj samogłoski, np. po-dejść, o-detchnąć, be-zecny i t. p. wyjąwszy cechę stopnia najwyższego naj, która się i od samogłoski oddziela, np. naj-istotniej-szy, naj-oświeceńszy.

Szt/1854, s. 13 (12-13)

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Szt/1854, s. 176 Definicja

Gdy się doskonałość, lub niedoskonałość jakiego przymiotu jednéj rzeczy przenosi nad tenże przymiot wszystkich innych rzeczy w mowie będących, to jest gdy się jednę między wszystkiemi za najcelniéjszą lub za najlichszą wystawia, na tedy mówimy, że przymiotnik rzeczy najdoskonalszéj, lub najpodléjszéj, położony jest w stopniu najwyższym, np. ten dom jest najstarszy.

Szt/1854, s. 176

Stopień najwyższy formuje się od stopnia wyższego, dodając na początku każdego przymiotnika zgłoskę przedwyrazową: naj, po staremu nardzo często: ná, zresztą zachowuje się to wszystko, co się przy formowaniu stopnia wyższego dodało, wyrzuciło, lub zamieniło.

SWil/1861, cz. II, s. 1417-1418 Definicja

Równy, (v. Rówien, wna, wne, p. [...] 4) = stopień, gram. taki kształt przymiotników i niektórych przysłówków, jakiego używamy dla przyznania komu lub czemu przymiotu, nie wyrażając czy ten przymiot jest wyższym niż w innéj osobie lub rzeczy, np. piękny, zielony, czarny, kształtnie, brzydko; (stopień wyższy oznacza, że przymiot góruje w jednym przedmiocie nad takim przymiotem drugiego, a [stopień] najwyższy, że góruje nad takiemi przymiotami wszystkich) [...].

SWil/1861, cz. II, s. 1573 Definicja

Stopień, pnia, lm. pnie, m. [...] 7) = gram. jedna z odmian przymiotników i niektórych przysłówków, co do mniejszego lub większego wyrażenia przymiotu. Stopniów takich jest trzy: = równy, gdy nie wyrażamy żadnego porównywania przymiotu jednego z drugim, np. piękny, zielony, ładnie, = wyższy, gdy przymiotowi w jednym przedmiocie przyznajemy wyższe znaczenie, moc, niż w drugim, np. piękniejszy, zieleńszy, ładniéj; = najwyższy, gdy przymiot jednego przedmiotu stawimy nad wszystkie podobne w innych, np. najpiękniejszy, najzieleńszy, najładniéj; delikatniejsze cieniowanie tych głównych stopni, znajduje się pod wyrazem Przymiotnik.

SWil/1861, cz. II, s. 2016 Definicja

Wysoki, a, ie, p. (st. wyż. Wyższy, prze. Wyśszy, Wyszny, [...] 6) gram. Stopień wyższy (przymiotnika lub przysłówka); jedna z odmian zakończenia, przez które wyrażamy, że przymiot znajdujący się w przedmiocie, góruje nad takim samym przedmiotem innéj rzeczy; np. słońce jest większe od ziemi, pastwi się okrutniéj niż zwierzę i t. p. Stopień najwyższy; odmiana dodaniem do stopnia wyższego przyrostka naj na początku wyrazu, dla oznaczenia, iż przymiot góruje nad takiemiż we wszystkich innych przedmiotach, np. największy, najczuléj i t. p. [...].

Mał/1863, s. 226

Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.

Mał/1863, s. 227 Definicja

§. 482. Przez stopień najwyższy nareszcie wypowiadamy, że rzecz jakaś posiada własność, o któréj mowa, w najwyższéj sile między wszystkimi przedmiotami, z którymi ją porównywamy. Ten ze wszystkich najszczęśliwszy, który łaski drugich nie potrzebuje; — i papier jest biały, i kreda biała, ale śnieg ze wszystkiego najbielszy.

Trz/1865, s. 128

II. Stopień najwyższy.

Trz/1865, s. 128 Definicja

§. 100. Nie ma język polski podobnie jak inne słowiańskie osobnéj formy na wyrażenie najwyższego stopnia przymiotu, lecz zastępuje ją formą wyższego stopnia przyczepiając na początku wyrazu słówko naj: naj - mil - sz(y), najlep - sz(y), naj - wdzięczni- ej sz(y) naj-trudni-ejsz(y).

Malin/1869, s. 148

[…] W stopniu wyższym i nájwyższym naszych przysłówków należy również na podstawie starosłowiańskich form pisać wszędzie końcówkę ej przez jat […].

Malin/1869, s. 481

Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus) [...].

Kam/1870, s. 39 Definicja

Stopień najwyższy nareszcie pokazuje, że między wszystkiemi rzeczami, jakie porównywamy z sobą, jedna posiada przymiot najwybitniejszy ze wszystkich.

Czep/1871–1872, s. 80 Definicja

Stopień najwyższy wyraża największą ilość przymiotu w istocie jakiéj ze wszystkiemi porównanéj; urabia się z wyższego przez dodanie do niego na początku zgłoski naj […].

Czep/1871–1872, s. 102

Stopień najwyższy urabia się od wyższego, dodając na początku zgłoskę naj […].

Lerc/1877, s. 23 Definicja

Stopień najwyższy oznacza, że pomiędzy osobami i rzeczami, które porównywamy, wszystkie mają wprawdzie jeden i ten sam przymiot, lecz jedna z pomiędzy nich posiada go najwięcej, np. Jan jest najpilniejszy ze wszystkich uczniów. To znaczy, że wszyscy uczniowie są pilni, czyli posiadają przymiot pilności, lecz Jan posiada tego przymiotu najwięcej. Róża jest najpiękniejsza między kwiatami. Słoń jest największy z czworonożnych zwiérząt. Krowa jest najpożyteczniejsza pomiędzy zwierzętami domowemi.

Lerc/1877, s. 24

Stopień najwyższy urabia się, dodając do stopnia wyższego przybrankę naj, np. pilny, pilniejszy, najpilniejszy; pracowity, pracowitszy, najpracowitszy; zdrowy, zdrowszy, najzdrowszy.

Mał/1879, t. I, s. 408

§. 332. Mamy obecnie dwojaki sposób urabiania stopnia wyższego od przymiotników : albo na ejszy, np. od piękny piękniejszy, albo na szy, np. od stały stalszy [...], w stopniu najwyższym mówi się najmilszy i najmilejszy.

Mał/1879, t. II, s. 72

Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.

Mał/1879, t. II, s. 72 Definicja

Przez STOPIEŃ NAJWYŻSZY nareszcie wypowiadamy, że rzecz jakaś posiada pewną własność w najwyższéj sile między wszystkimi przedmiotami, z którymi ją porównywamy.

Malecz/1882, s. 23

Przymiotnik ma trzy stopnie: równy, wyższy, najwyższy.

Malecz/1882, s. 24 Definicja

Stopień najwyższy oznacza, że jaka rzecz lub osoba posiada najwięcéj lub najmniéj przymiotu z pomiędzy rzeczy ją otaczających.

Jes/1886, s. 26

Mamy trzy stopnie.

  1. stopień równy: — pilny,

  2. stopień wyższy: — pilniejszy,

  3. stopień najwyższy: — najpilniejszy.

Jes/1886, s. 110 Definicja

Stopień najwyższy kładzie się wtedy, kiedy wyrazić chcemy, że rzecz jakaś posiada przymiot swój w najwyższym stopniu między przedmiotami porównywanemi; do połączenia tych wyrazów mamy przyimki: z(ze) między, z pomiędzy.

Grub/1891, s. 24

Степеней три: [...] 3. Превосходная, najwyższy, означаетъ преимущество предмета въ какомъ-либо качествѣ или признак предъ всѣми другими подобными предметами, напр. Pan przyjąłeś na siebie obowiązek najważniejszy. To sukno jest najczarniejsze. Ten środek jest najlepszy.

Kr/1897, s. 160 Definicja

Własność pewna może wyróżniać dany przedmiot z pośród wszystkich innych porównywalnych z nim przedmiotów i wtedy mówimy, że przedmiot ten posiada ów przymiot czyli własność w stopniu najwyższym.

Kr/1897, s. 160 Definicja

Formy gramatyczne, służce do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.

Kras/1897, s. 39

Stopień najwyższy przymiotnika w połączeniu z określeniem przyimkowym, składającym się z imienia w 2. przyp. z przyimkiem z, zgadza się w rodzaju albo z podmiotem, albo z domyślnym rzeczownikiem orzeczenia, który należy uzupełnić z określenia przyimkowego [...].

SW/1900-1927, s. 434

Stopień, pnia [...] gram. jedna z trzech postaci odmianowych, wyrażających coraz większe natężenie przedmiotu: Przymiotniki i przysłówki odmieniają się przez trzy stopnie: S. równy, wyższy i najwyższy.

SW/1900-1927, s. 1038 Definicja

Wysoki [...] 10. gram.: Stopień wyższy, najwyższy w stopniowaniu przymiotników i przysłówków: gradus comparativus, superlativus.

Lor/1907, s. 38

Stopniowanie przymiotników.

Przymiotniki mają trzy stopnie (gráos): stopień równy — gráo positivo, stopień wyższy — gráo comparativo i stopień najwyższy — gráo superlativo; na prz .: pilny—pilniejszy—najpilniejszy; wysoki— wyższy—najwyższy; piękna—piękniejsza—najpiękniejsza.

Kr/1917, s. 24 Definicja

Stopień najwyższy różni się od stopnia wyższego umieszczonym na początku wyrazu dodatkiem: naj-, np.: naj-starszy, naj-łatwiejszy, naj-pilniejszy i t. d.

Kr/1917, s. 150 Definicja

Stopień najwyższy oprócz przyrostka -szy, -sza, sze ma jeszcze przedrostek naj-, np. naj-starszy, naj-młodszy, naj-bielszy, naj-dłuższy itp.

Kon/1920, s. 36

Stopień najwyższy (trzeci) przymiotnika wypowiada, że jakaś osoba lub rzecz z pomiędzy wszystkich porównywanych osób lub rzeczy najwięcej jakiegoś przymiotu posiada.

PolTerm/1921, s. 90

Przymiotnik. Stopniowanie przymiotników. Stopniowanie względne i bezwzględne. Stopniowanie proste i opisowe. Stopień równy, wyższy i najwyższy.

Król/1922, s. 11

Przymiotniki ulegają stopniowaniu (lecz nie wszystkie): stopień równy: czysty, stopień wyższy: czystszy, stop. najwyższy: najczystszy. Jest to stopniowanie proste.

Szob/1923, s. 106 Definicja

Forma przymiotnika, określająca, że właściwość, wyróżniana w przedmiocie, występuje wpośród całego szeregu przedmiotów podobnych w stopniu najwyższym [...], nazywa się stopniem najwyższym

Rozw/1923, s. 189

c. W prefiksie stopnia najwyższego naj- (najlepszy...): st. i dial. ná- || naj-.

ZwO/1924, s. 28

Przymiotniki — Stopnie (Graus).

Przymiotniki w języku portugalskim mają trzy stopnie:

równy - positivo

wyższy - comparativo (porównywujący)

najwyższy - superlativo.

Łoś II/1925, s. 130

§ 335. Prefiksem najczęściej bywa przyimek [...]. Nadto prefiksem bywa negacja nie, oraz partykuła na-, naj-, która z formą stopnia wyższego przymiotników lub przysłówków tworzy formę stopnia najwyższego: nalepsy, najlepsy, nalepiej, najlepiej.

Łoś II/1925, s. 161 Definicja

Ponieważ pewne cechy mogą występować w silniejszem lub słabszem natężeniu, przeto funkcją niezależną przymiotnika jest stopniowanie według trzech stopni gramatycznych: [stopnia] równego, wyższego i najwyższego. [...] Stopień najwyższy zaznacza największe natężenie cechy przedmiotu, porównanego ze wszystkiemi innemi do niego podobnemi: diament jest najtwardszym minerałem.

Gaert/1927, s. 90

Najwyższy stopień, p. stopniowanie.

Gaert/1927, s. 100 Definicja

Stopnie - formy, wyrażające względną lub bezwzględną intensywność cechy: 1) ★równy (positivus), 2) ★wyższy (comparativus) i 3) ★najwyższy (superlativus).

Kl/1939, s. 72 Definicja

Stopień najwyższy, np. najładniejszy, najbardziej wytrwały.

Gos/1939, s. 36

PRZYMIOTNIK—ADJECTIVUL

Gradele de comparație.

Adjectivele au 3 grade de comparație: równy (pozitiv), wyższy (comparativ), najwyższy (superlativ).

Dor/1958–1969, t. VIII, s. 778 (777-778) Definicja

Stopień [...] 6. jęz. «forma przymiotnika, przysłówka lub imiesłowu określająca cechę (stopień równy) lub wyrażająca różnicę natężenia cechy jakiegoś przedmiotu przy porównywaniu go z innym przedmiotem lub przedmiotami (stopień wyższy, najwyższy)».

Dor/1958–1969, t. X, s. 242 [240-242] Definicja

Wysoki∆jęz. Stopień wyższy, najwyższy «forma przymiotnika, przysłówka lub imiesłowu wyrażająca większy stopień natężenia cechy jakiegoś przedmiotu, osoby przy porównaniu go z innym przedmiotem, osobą lub przedmiotami, osobami».

Kor/1961, s. 22 (21-22)

Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.

Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].

Figura simplex — figura prosta, composita — składana; thema — tema (s. 106), terminatio — zakończenie (s. 15), comparatio — (przy)stosowanie: gradus positivus — pozytyw, comparativus — komparatyw, superlativus — superlatyw, stopień najwyższy (s. 81), intensus — pokładający barzo napięty (s. 82).

Kor/1961, s. 22 (21-22)

W gramatyce tej [B.K. Malickiego] zasługują na uwagę liczne neologizmy, choć w postaci pożyczek: casus accusativus — akuzatyw, localis — pozytyw, modus infinitivus — infinityw. Jest jednakże i wielka osobliwość w ówczesnej terminologii nie odbiegającej w swym typie od najstarszej szesnastowiecznej, mianowicie neologizm rodzimy: pronomen — zaimek. Warte też podkreślenia są dalsze przydawki przymiotnikowe: pronomen possessivum — zaimek dzierżawny, stopień najwyższy.

Kor/1961, s. 25

Więcej ich [terminów] można znaleźć u K. Cellariusa [...].

Verbum simplex — słowo proste, compositum — złożone; terminatio — zakończenie, gradus positivus — stopień kładący, comparativus — przystosowywający, komparatywus (s. 126), superlativus — najwyższy.

Kor/1961, s. 42

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Etymologia — etymologija [...], comparatio — stopniowanie powierzchowne, gradus positivus — stopień równy, comparativus — wyższy, niższy (wyd. z 1817 r.), najwyższy, najniższy (wyd. z 1817 r.), incomparabilis — stopniowanie wewnętrzne, verbum (im)perfectivum — (nie)dokonane, unicum — jednotliwe, fequentativum — częstotliwe.

Powiązane terminy