przypadkowanie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Ant/1788
• Prz/1792
• Szum/1809
• DwBg/1813
• Gddk/1816
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Marc/1833
• Rew/1845
• Such/1849
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Morz/1857
• Mał/1863
• Malin/1869
• Kam/1870
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• KarłT/1885
• Jes/1886
• Grub/1891
• Lor/1907
• Szob/1923
• Kor/1961

Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypádkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla To samo jest przypádkowanie w liczbie mnogiéj tylko Rzeczownikowi dodaje się s np. the Kings.

Przypadkowanie Rodzaynika Poprzedniego Rodzaiu Mężkiego.

Trzecią powinnością Etymologa jest stosować się do uroczystych form tak w przypadkowaniu Imion, Zaimion i Uczęstniakow, jak w czasowaniu Głagołow po Narodowemu.

Grammatyka jest dwojaka, powszechna i szczególna. [...] Powszechna Grammatyka zawiera takie prawidła, które się we wszystkich językach znajdują, np. stopniowanie, przypadkowanie, czasowanie i szykowanie.

Przypadkowanie, Declinatio.

Przypádkowanié jest forémne i nieforémné. Forémné ma sześć form czyli wzorów [...]

Przewyższyć nas żaden Europejec nie może w stosowaniu Przymiotnikow, przerabianych z Istotnika, do malowania Istotnikow, czy osobowych, czy rzeczowych, np. Francuz nie może inaczyj wyrazić pieniędzy, do rożnych Właścicielow należących, np. do jakiej Gminy Żydowskiej, do jednego Żyda, do jednej Żydowki, do jednego Żydziątka, tylko przez przypadkowanie Istotnika: l'argent des Juifs, l'argent d'un Juif, l'argent d'une Juive, l'argent d'un petit Juif.

Wszystkie odmiany tak w przypadkowaniu jako i w czasowaniu, dzieją się za pomocą zakończeń.

Przypadkowanie Przedimku de, d' Rodzaju Męzkiego [...] d'excellent vin Wyborne wino.

Declinatio. Przypadkowanie.

W formach przypadkowania i czasowania, znamiona te w różnych przypadkach i osobach z jednéj zgłoski na drugą przechodzą, i są cechą rozróżniającą też przypadki i osoby; w czém my na odmienném zakończeniu przestajemy.

Nie mając pewności czy Polska od pola czy od Lecha pochodzi, czy ska jest zakończeniem własności, jak ziemia podolska, czy wreszcie jest collectivum zgrubiałem Polska jak bagniska, nie można żadnéj ustanowić zasady w przypadkowaniu tego wyrazu.

§. 7. Spadkowanie imion.

Pagal tryiu gimimu wisy dayktay dalinas ing trys dalis (trzy deklinacje, przypadkowanie, spadkowanie, formy.)

Głoskownia czyli Grammatyka, takie miała pierwotne znaczenie, jakie dziś mają Elementarze; bo dotyczyła wyłącznie głosek, później dano jej pod zarząd każdą mowę, w której tylko zmieniają się głoski przypadkowaniem, czasowaniami i t. p.

Sposób ten pisania wprawdzie utrudnia przypadkowanie, ale czyni wyrazy obce na yja, ija zakończone, bardziéj zbliżonemi do polskich pod względem przycisku głosowego w wymawianiu; i dla tego coraz bardziéj upowszechnia się nie tylko w poezyi, lecz i w mowie niewiązanéj czyli prozie.

Rodzaj wszelakich imion i innych wyrazów poznaje się; albo przez znaczenie płci, albo przez domyślny wyraz, albo przez zakończenie, albo przez przypadkowanie, albo przez zamianę zakończenia, albo przez zgodę mowy, albo przez cudzoziemszczyznę, albo na koniec z przyległego wyrazu.

Liczba pojedyncza i liczba mnoga są niewłaściwie za miano w grammatykach przyjęte, bo tak w przypadkowaniu, jak czasowaniu, liczba nie wpływa na odmianę wyrazu, tylko jednostka, dwójka, lub wielość, — a równe jest dla mowy stanowisko, czy są dziesiątki, sta lub tysiące przedmiotów; — jakkolwiek różna być może ich liczba, nie sprowadzi zmiany w oznaczoném wyrażeniu na wielość.

O stanach dosprawianu. Dosprawian w przypadkowaniu, jakie poznaliśmy wyżej, zbliża się naturą swoją do istotnika i przymiotnika, w odmianie zaś na stany przybiera podobieństwo ze sprawomianem. Stany, ma on tylko dwa: Stan czynu, w którym jest utworzony piérwotnie, i stan bytu, w jaki się przerabia przez zmianę końcówki wedle potrzeby obrazowania spraw [...] I. Stan czynu. jasno świeci, II. Stan bytu. jest jaśnie oświecony.

Są to właściwie rzeczowniki zbiorowe rodzaju żeńskiego w licz. poj., jak widać najwyraźniej na wyrazie szlachta. Mają one dalsze przypadkowanie częścią logiczne i regularne; np. przyp. II braci, szlachty, księży; częścią zaś mniej logiczne; tak np. w przyp. III braciom, księżom mówimy oczywiście zamiast bratom, księdzom [...]. Są to wszystko formy nieregularne, które jednak przez używanie wiekowe uświęcone zostały i pozostaną w mowie.

Wyrazy widocznie w całém swém przypadkowaniu więcéj się do pierwszego, niż do drugiego skłaniają wzorca.

Rozdzielę i wykažę w prawidłach przypadkowania, tę wielką różnicę zadziwiającą, tych dwu spółgłosek, działanie podało mi klucz do odkrycia prawideł zasadniczych wszystkich.

Prawdziwe bogactwo.

Najprzód wykazało się przez ułożenie w porządek abecadła polskiego. Powtóre. Przez ułożenie prawideł przypadkowania rzeczowników wszystkich. Po trzecie. Przez ułożenie prawideł słów czasowania wszystkich.

Declination Przypadkowanie.

Przypadki Casus. Najstosowniéj oznaczać je liczbami: pierwszy, drugi i t. d. [pp. 1, pp. 2 i t. d.]. Ablativus wypada nazywać ósmym [pp. 8]. szósty zaś oznaczałby Instrumentalis. (Nazywanie przypadków imionami obrazowymi nigdy dość trafnym być nie może, bo w naszym języku na przykład każdy przypadek niejednę służbę znaczeniową pełni. Najpomyślniéj jest, gdy w terminologii w ogóle można coś liczbami wyrażać: wówczas nikną wszelkie nieporozumienia, a do tego, co najważniejsza, odróżnianie przypadków liczbami ma u nas za sobą tradycyją i zwyczaj ogólny. Przecież wszystkie języki nazywają osoby w czasowaniu numerami dla czegoż byśmy mieli usuwać ten system z przypadkowania, skoro jest już utartym?) (s. 110).

Przypadkowanie Declination.

ТАБЛИЦА I. Склоненія именъ существительныхъ. Przykłady przypadkowania rzeczowników.

Przypadkowanie.

Rzeczowniki i przymiotniki polskie mają 7 przypadków (casos) [...]. Przypadkowanie rzeczowników portugalskich uskutecznia się za pomocą przyimków: de, a, por, em, które łącząc się z przedimkiem ulegają skróceniu, (ściągnieniu).

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Declinatio — przypadkowanie, deklinacyja: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści, żeński (t. 2), neutrum — nijaki, numerus singularis — liczba pojedyncza, pluralis — mnoga, dualis — podwójna (t. 1, przyp., s. 138).