Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wyraz
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: wyrazy
Język: polski
Dział: Leksykologia (współcześnie)
EJO 1999, 645-646 Definicja współczesna

Wyraz. Rozumiany potocznie jako najmniejsza znacząca jednostka jęz. wykazująca względną samodzielność składniową jest w rzeczywistości terminem wieloznacznym, którego definicja zależna jest od płaszczyzny jęz., dla której pojęcie "wyraz" ma być definiowane. Niezbędne jest wyróżnienie co najmniej czterech odrębnych pojęć obejmowanych tradycyjnym terminem: wyraz fonologiczny, wyraz ortograficzny, wyraz gramatyczny, wyraz słownikowy, czyli leksem, wyraz tekstowy. Jako synonimu terminu „wyraz" używa się niekiedy określenia „słowo"

Cytaty

Mucz/1825, s. 3

[…] Myśli składają się z wyrazów, wyrazy z zgłosek czyli syllab, syllaby z głosek, t.j. postaci do malowania wyrazów używanych, pospolicie literami zwanych […].

Mucz/1825, s. 201

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

SkorM/1828, s. 1

Do samogłosek dołączają pospolicie jeszcze dwa znamiona, to jest Anuswâra i Wisarga zwane: pierwsze znamie składa się z punktu (˙) i kładzie się na wierzchu, przy końcu wyrazu zamiast (m), tudzież euphonicznych zmian téj spółgłoski, w środku zaś wyrazu, zamiast wszelkich tonów nosowych (ं); [...].

Bor/1830, s. 1 Definicja

GRAMMATYKA jest nauką prawideł mowy ustnej i pisanej, a mowa składa się z wyrazów. Wyrazy miesczą w sobie różne głosy czyli dźwięki, które w pismie znakujemy głoskami czyli literami, już większemi, już mniejszemi.

Bor/1830, s. 5 Definicja

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Bor/1830, s. 6

Słowo czyli Czasownik, oznacza czynność jakową lub stan rzeczownika:— czynność, np. chwalę; stan rzeczownika, np. leżę. Poznaje się po tém wyraz że jest słowem, iż można doń dodać zaimek ja, ty, on, ona, ono, i t. d.

Bor/1830, s. 11

Pytania. 1. Jaka w wyrazie głoska, wielka czy mała? i dla czego?

Bor/1830, s. 11

Pytania. 1. Jaka w wyrazie głoska, wielka czy mała? i dla czego?

Kam/1870, s. 6 Definicja

Wyraz jest to część mowy, mająca jakieś znaczenie w myśli.

Benni/1923, s. 18

§ 33. Głoski zwarto-szczelinowe ciszące.

Wreszcie mamy trzecią kategorję afrykat, mianowicie

3.Afrykaty ciszące:

a) dźwięczną ʒ́,

b) bezdźwięczną ć,

jak w wyrazach dziwny, cisza lub dziad, ciasto lub poradź mi, brać.

Benni/1923, s. 35

Wogóle pojęcie»wyrazu«zgoła nie jest pojęciem należącem do fonetyki, lecz związanem już ze znaczeniem danego kompleksu głosek, fonetyka tymczasem ma do czynienia wyłącznie z głoskami i grupami głosek.

Powiązane terminy