sposób tryb

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• Duch/1699
• Mal/1700
• Dąb/1759
• SzyGram/1767
• SzyPocz/1770
• Nał/1774
• Dudz/1776
• Lub/1778
• Mon/1780
• Don/1795
• Such/1849
• Kam/1870
• Czep/1871–1872
• Jes/1886
• Kr/1897
• Kr/1917
• Kon/1920
• Gaert/1927
• Kor/1961

DE MODIS. O Sposobách.

Sposoby są dwojakie Finitus skończony, ktory pewny czás osobę i liczbę znáczy, jáko Oro modlę się, Oriamo modlemy się, Oramo modliłem się, Oravamo modliliśmy się [...]. Infinitus nieskończony, ktory czás pewny, ále osobę niepewną, i liczbę znáczy, jáko: Parlare gadáć, Godere używáć, Scrivere pisáć.

DE CONIUGATIONE O Złączániu słow. Coniugatio názywa się słow przez sposoby, czásy, liczby, osoby stáczánie: jáko: Io vedo widzę, Tu vedi widźisz, Lui vede widzi, Noi vediamo widziemy, Voi vedete widzicie, Loro vedono widzą, to jest złączáć, á tych máją Włoszy cztery.

Konjugacya słow jest złożona ze czterech części, to jest sposobow, czásow, osob, i liczby.

P. Co się uważać powinno koło werbow? O. Te cztery rzeczy: sposob, czas, osoba, liczba, o ktorych się już namieniło przed samą Ortografią, tu jednak dostateczniej wykłada się.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. Sposoby te cztery: Skazujący, Roskazujący, Złączający i Nieskończony.

Dla pojęcia rożności między Sposobami, uważać potrzeba, iż w tych wszystkich Koniugacyach do Sposobu Skazującego nic się nie dodaje; do złączającego dodają się te złączania: gdyż by. Do gdyż w pierwszej osobie przyłącza się sylaba em, w drugiej, sylaba eś.

P. Co postrzegamy w Czynosłowach, gdy je Sposobiemy? O. Postrzegamy Liczbę (nombres); Osoby (personnes); Czasy (temps), i Sposoby (modes).

Jeżeli zachodzi trudność, która się litera za którą ma w pisaniu położyć, szukaj, skąd to słowo pochodzi; obracaj w inszym spadku, liczbie, sposobie, osobie, etc. a dojdziesz bez trudności

Słowa Rossyjskie sprzęgają się (coniugantur) przez sposoby (modos), czasy (tempora), liczby (numeros), osoby (personas) i rodzaje (et genera).

Modi verborum, sive conjugationum formae. Sposoby, czyli Tryby. Gramatyka Polska liczy ich tylko cztery, to jest 1. Modum indicativum, Sposob wskazujący, czyli oznajmujący. 2. modum imperativum, sposob rozkazujący. 3. modum optativum, sposob żądający. 4. modum infinitivum, sposob nieograniczony, czyli bezokoliczny. Łacińska ich więcej rachuje, jako to: modum Conjunctivum, Subjunctivum, Gerundivum, Potentialem etc.

Modi sunt septem. Sposobow jest siedm, [I]ndicativus, Ukazujący, Imperativus, Roska[z]ujący, Subjunctivus, Złączający, Optativus, Żądający, Potentialis, Mogący, Permissi[v]us, Dopuszczający, et Infinitivus, i Nieograniczony.

Tryb jest to samo co sposób, a sposobów czyli trybów wyrażania się mamy trzy główne: tj. bezokoliczny, oznajmujący i rozkazujący, a 4-ty podrzędny, łączący, który jeszcze inaczéj nazywają warunkowym albo życzącym.

[…] Podmioty w obu zdaniach opowiadają po prostu, bez żadnych zastrzeżeń, wątpliwości, niepewności, zależności; jest to sposób czyli tryb oznajmujący.

Słowem oznaczają się różne sposoby czyli tryby czynności.

II. KONJUGACJE. § 339. Odmianę słów nazywamy konjugacją. W konjugacji rozróżniamy następujące formy: strony, tryby (cz. sposoby), osoby, liczby, czasy, rodzaje i imiesłowy.

§ 101. Tryby.

I) Stanisław bierze książkę do ręki i uczy się zadanej lekcji.

II) Stanisławie! weź książkę do ręki i ucz się zadanej lekcji.

III) Stanisław wziąłby książkę do ręki i uczyłby się zadanej lekcji, gdyby nie był chory.

Myśli nasze możemy zawsze wypowiedzieć tylko jednym z trzech powyższych sposobów czyli trybów.

Sposób, p. czasowniki I.

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Coniugatio — czasowanie [...], modus indicativus — tryb, sposób oznajmujący, indykatyw (t. 1, przyp., s. 171), coniunctivus — łączący, imperativus — rozkazujący, imperatyw (t. 1, przyp., s. 171), infinitivus — bezokoliczny, infinityw (t. 1, przyp., s. 170-171) [...].