Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki, rzeczównik
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział VI. O imieniu: Kop/1817
  • Cz. II. O wnętrzności języka polskiego. Rozdział IV. O składni czyli konstrukcji zawisłej od myśli: Kop/1817
  • Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
  • O Składni: Rew/1845
  • O pismowni w języku polskim: Prz/1816
  • O samogłoskach. O końcowej samogłosce rzeczowników rodzaju nijakiego (J. Mroziński): Rozp/1830
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O spółgłoskach. Wyszczególnienie przypadków [...], szczególniej czy "s" czy "z" (J. Mroziński): Rozp/1830
  • O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
  • Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
  • Spis rzeczy i wyrazów: Rozp/1830
  • Słownik: Mon/1780
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Mon/1780, s. 155

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik.

Ant/1788, s. 34

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Ant/1788, s. 60

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

Prz/1816, s. 95

Nemcy stosownie do umowy między ich ojczystemi Językośledcami naczałują wszelkie Istotniki bez wyjątku Pisem wielkawym. Nie chcę ja tu rozciągać pisow wielkawych na naczały wszystkich Istotnikow bez rożnicy (ad omnia nomina substantiva) lecz, poddzielając je na Osobowniki (personalia) i na Rzeczowniki (realia) z ktorych te drugie jeszczeby się poddzielić mogły na Podzmysłowniki (sensualia), Umysłowniki (imaginaria) i Miejscowniki (localia) chcę mieć wielkim Pisem naczałowanemi same Osobowniki bez żadnej wyłączni, czy te są samowłasne, czy pospolite.

Kop/1817, s. 39 Definicja

Nazwiska rzeczy i ich przymiotów nazywają się Imionami. Imiona tedy zowią się jedné rzeczownémi, czyli rzeczownikami, drugie przymiotnémi, czyli przymiotnikami.

Kop/1817, s. 169

Wypełniám ją tedy powiększoną piérwszą składnią zgody, uważając ją nie tylko między rzeczownikiem a przymiotnikiem, między słowém a wyrazém osobistym, ale nawet między rodzajami imion.

Rozp/1830, s. 125 Definicja

[...] słowo źrebię nie różniłoby się w dalszych przypadkach od rzeczownika źrebienie [...]

Rozp/1830, s. 239

Jedném z tych zakończeń jest ski, którém przekształcamy rzeczownik na przymiotnik, wyrażający wzgląd należności (pan pański, Kraków krakowski).

Rozp/1830, s. 580

RZECZOWNIKI; ich zakończenie, 147. Rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na ę 550; 107.

Rew/1845, s. 1 (1-2)

Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.

Rew/1845, s. 8

Nie tylko często, ale prawie zawsze odrywamy przysłówek nie, od słowa, gdy umieszczamy drugie obok zdanie przeciwne, na spójniku ale, lecz, oparte i nim połączone. — Wtedy zaś jest rząd słowa twierdzącego, czyli inaczej, nie, przysłówek należy do rzeczównika, a nie do słowa: nie Grammatykę, lecz Historyą przepisuj; nie komodę, lecz bryczkę przedaj [...].

Król/1922, s. 10 (10-11) Definicja

Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)

Król/1922, s. 11 Definicja

A zatem: pan, koń, stół są nazwami osób lub rzeczy i nazywają się rzeczownikami.

Król/1922, s. 12

Liczebniki. Zaliczono do rzeczowników (tysiąc, sto, itd.) i do przymiotników (pierwszy, setny...). (Szober).

Powiązane terminy