Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział VI. O imieniu: Kop/1817
  • Cz. II. O wnętrzności języka polskiego. Rozdział IV. O składni czyli konstrukcji zawisłej od myśli: Kop/1817
  • Dane morfologiczne: BdC/1915
  • Dane semazjologiczne: BdC/1915
  • Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
  • Forma negativă: Gos/1939
  • Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
  • Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
  • O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
  • O rzeczowniku i przymiotniku: Bor/1830
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
  • Podziały istotników: Czep/1871–1872
  • Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
  • Słownik, część III. czyli volumen V. (R-T): L/1807–1814
  • Słownik, tom I. część II. (G-L): L/1807–1814
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Ant/1788, s. 34

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Ant/1788, s. 60

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

L/1807–1814, t. II, s. 902 (902-903)

IMIĘ, -ienia, n., [...]. §., Gramatycznie wzięte, imię znaczy pierwszą i najprzedniejszą część mowy, nomen. Kpcz. Gr. 1, p. 58 [...]. Imię istotne, Subst. Tr. rzeczownik. Kpcz. Imię dodane Adiect. Tr. przymiotnik Kpcz.

L/1807–1814, t. V, s. 167

RZECZOWNIK, -a, m., nomen substantivum Kpcz. Gr., istotimię Tr. [...].

Kop/1817, s. 39 Definicja

Nazwiska rzeczy i ich przymiotów nazywają się Imionami. Imiona tedy zowią się jedné rzeczownémi, czyli rzeczownikami, drugie przymiotnémi, czyli przymiotnikami.

Kop/1817, s. 169

Wypełniám ją tedy powiększoną piérwszą składnią zgody, uważając ją nie tylko między rzeczownikiem a przymiotnikiem, między słowém a wyrazém osobistym, ale nawet między rodzajami imion.

Bor/1830, s. 5

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Bor/1830, s. 11

Gatunki i Nazwiska Rzeczowników. Rzeczownik żywotny [...] nieżywotny [...] mężczyński [...].

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

BdC/1915, s. 173

Przenosimy więc to złudzenie w świat zewnętrzny, animizujemy świat cały, substantywizujemy, tworzymy istoty, substancje. [...] Jak wszystko, częgo się dotknął Midas, stawało się złotem, tak wszystko, pomyślane osobno, w oderwaniu od całości życia konkretnego, staje się substancją, staje się rzeczownikiem.

BdC/1915, s. 176

W zakresie deklinacji mamy różne gromady deklinacyjne, oparte na różnicy wyobrażeń kierujących o charakterze semazjologicznym: 1) rzeczowniki (substantiva) 2) zaimki osobiste (pronomina personalia) 3) zaimki wskazujące (pronomina indicativa) wraz z przymiotnikami (adjectiva) 4) liczebniki (numeralia).

Kon/1920, s. 10 Definicja

§ 19. Słowa: Piotr, kot, grób, Mickiewicz, kamień, słoń, głos i t. d. wyrażają imię jakiejś osoby, zwierzęcia lub rzeczy. Części mowy, które są imionami osób, zwierząt lub rzeczy, nazywają się rzeczownikami.

Szob/1923, s. 104 Definicja

Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.

Nitsch/1923, s. 430

[...] tu Gawrychy (pow. suwalski) mówią buł rob'uł — byli rob'iła, a już Netta (pow. augustowski) buł buła p'uła obok byli p'ili i rzeczownika piła [...].

Nitsch/1923, s. 450

[...] należą tu liczne przymiotniki na -rski rzeczowniki na -rstvo [...].

Gos/1939, s. 27

RZECZOWNIK—SUBSTANTIVUL

In limba polonă substantivele sunt de trei genuri: masculin, femenin și neutru. Ele au numărul singular și plural și se declină în 7 cazuri.

[W języku polskim rzeczowniki występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Mają liczbę pojedynczą i mnogą i odmieniają się przez siedem przypadków.]

Powiązane terminy