Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

L/1807–1814, t. II, s. 902 (902-903)

IMIĘ, -ienia, n., [...]. §., Gramatycznie wzięte, imię znaczy pierwszą i najprzedniejszą część mowy, nomen. Kpcz. Gr. 1, p. 58 [...]. Imię istotne, Subst. Tr. rzeczownik. Kpcz. Imię dodane Adiect. Tr. przymiotnik Kpcz.

L/1807–1814, t. V, s. 167

RZECZOWNIK, -a, m., nomen substantivum Kpcz. Gr., istotimię Tr. [...].

DwBg/1813, s. 4

Imiona są rzeczowné czyli rze­czowniki i przymiotné albo przymiotniki.

DwBg/1813, s. 4 Definicja

Rzeczowniki wyráżają rzecz, np. śniég, miód: albo Wyrażają wpráwdzie przy­miot, ale wzięty za rzecz, np. biáłość, słodycz.

DwBg/1813, s. 6

Imiona [...] Złączné, że jest przy­miotnik ze swoim rzeczownikiem po­łożony, np. urodzajná ziémia.

DwBg/1813, s. 20

5) Rzeczo­wnik i wszystkié nazwiska grammatyczné.

DwBg/1813, s. 44

O formie trzeciej. § 25. Forma ta zamyka w sobie imiona nieżywotné, tudziéż te żywotné, któré żadnéj płci nie znaczą: to jest, do téj formy należą samé rzeczowniki rodzaju nijakiego.

Mucz/1825, s. 26 Definicja

W szeregu wyrazów odmiennych piérwsze jest Imie, którém nazywamy rzeczy lub ich przymioty. Imie jest więc nazwisko rzeczy, lub jéj przymiotu. Imiona tedy stąd się zowią, jedne rzeczownemi czyli Rzeczownikami, drugie przymiotnemi czyli Przymiotnikami. Cecha imion rzeczownych jest, że odpowiadają na pytanie: kto? albo co?.

Mucz/1825, s. 162

[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Jes/1886, s. 10 Definicja

Wyrazy, które oznaczają osoby, rzeczy, zwierzęta lub pojęcia, nazywamy imionami rzeczownemi albo krócej rzeczownikami.

Kras/1897, s. 7

Zamiast czasownika może jednak treść orzeczenia być wyrażona imieniem (tj. rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem); lecz wtenczas wyraża formę orzeczenia dodany do imienia czasownik oderwany być (bywać) lub inne mu pokrewne czasowniki, nie posiadające własnej treści.

Kras/1897, s. 12 Definicja

Ponieważ podmiot oznacza rzecz lub osobę, o której w zdaniu mowa, przeto podmiotem może właściwie być tylko ta część mowy, która oznacza rzecz lub osobę, tj. rzeczownik.

Łoś/1918, s. 102

W 2 przypadku liczby mnogiej rzeczowników, kończących się na -ja po spółgłosce, piszemy końcówkę -yj,-ij, np. asocjacyj [...] dla odróżnienia od 2 przypadku liczby pojedynczej: parafji [...]. Takież y, i przed j, jak w końcówce 2 przyp. l. mn.

Szob/1923, s. 104 Definicja

Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.

Kor/1961, s. 42

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię rzeczowne, rzeczownik własny, appellativum — pospolity, singulare — szczególny (t. 2, s. 31), collectivum — zbiorowy, concretum — zmysłowy, abstractum — umysłowy, adiectivum — przymiotne, przymiotnik, numerale — rachunkowe, liczbowe, liczbowne (t. 2, przyp., s. 68) [...].

Powiązane terminy