Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
  • Część II. O częściach mowy w ogólności: Jak/1823
  • Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
  • Podziały istotników: Czep/1871–1872
  • Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
  • Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
  • Rozdział III. O słoworodzie: Kop/1783
  • Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
  • Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Kop/1783, t. I, s. 37

Widzimy po siódmé, jak z Rzeczowników robią się Przymiotniki, i wzajémnie, np. urodzáj, urodzájny, wyrodzony, wyrodek: jak z Imion robią się Słowa i Imiésłowy, np. rodzáj, rodzic, urodzić się, urodzony.

Kop/1783, t. II, s. 138

Imiona przymiotów, wziętych rzeczownie, kończą się jak Rzeczowniki np. moc, życié : fortitudo, vita.

Kop/1783, t. II, s. 149

Części myśli nazywamy po Grammatycznemu Rzeczownikiém, Przymiotnikiém i Słowém [...].

Ant/1788, s. 34

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Ant/1788, s. 60

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

Gddk/1816, s. 29

Tak w Rzeczownikach jako też w Przymiotnikach, formując Rodzaj żeński od Męzkiego dodać trzeba e nieznamionowane n. p. [...] Marchand Kupiec, Marchande; grand wielki, grande.

Gddk/1816, s. [218]

Substantivum. Rzeczownik.

Jak/1823, t. I, s. 29 Definicja

IMIE lub RZECZOWNIK, uważany tylko jako wyraz, znaczy rzecz wszelką, albo wyobrażenie rzeczy. Uważany jako część zdania, wyraża tę rzecz, o któréj mówimy.

Jak/1823, t. I, s. 35 Definicja

Imie rzeczowne zowiemy króciéj rzeczownikiem.

Malin/1869, s. 280 Definicja

Rzeczownik jest to wyráz, którym oznaczámy osobę, zwiérzę, lub jakąkolwiek jistotę żywotną lub nieżywotną, stán, czynność, uwáżaną w pojęciu naszym jako jistność wyłączną i swój byt mającą […].

Malin/1869, s. 281

[...] Zresztą, jak piérwiástki kończące się na a, i, e są wyłącznie słównemi, t. j. służą tylko, ogołocone z nágłosów i pogłosów, za temáta słówne, a nigdy za temáta jimionowe, tak samo i piérwiástki słówne, mające w środku jotowane e, czyli zaczynające się od spółgłoski zmiękczonéj, a kończące się na spółgłoskę twardą, nie służą za temát do urábianiá rzeczowników [...].

Malin/1869, s. 303

[...] Aczkolwiek język nasz skłádá wyrazy s piérwiástków jimionowo-słównych, jednakże środka tego pomnożeniá swojich rzeczowników używá bardzo skromnie, rzádko i tylko zdaje się w koniecznéj potrzebie, a przynájmniéj dzieje się takowe skłádanie daleko rzádziéj i skromniéj niżeli w greczyznie i dzisiejszéj niemczyznie, w któréj nader ograniczoná jilość pogłosów stała się źródłem bogactwa językowego s powodu wielkiéj łatwości skłádaniá rzeczowników z dwu lub więcéj piérwiástków lub piérwotników ze sobą [...].

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Szob/1923, s. 104 Definicja

Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.

Powiązane terminy