Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Ant/1788, s. 34

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Ant/1788, s. 60

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

Such/1849, s. 20 Definicja

Rzeczownik jest to słowo, które mianuje jakiś przedmiot; np. Bóg, słońce, człowiek, koń, nóż.

Such/1849, s. 22 Definicja

Rzeczownik jest słowo wyrażające przedmiot, o którym coś pomyśléć i wyrzéc można; np. Duch, świat, lis, powietrze, cnota, rąbanie

Such/1849, s. 23 Definicja

Najłatwiéj poznać Rzeczowniki po tém, że odpowiadają na pytanie kto? co?.

SWil/1861, cz. I, s. 426

Istotnik, a, lm. i, m. gram. imię rzeczowne, v. rzeczownik (Morz.).

SWil/1861, cz. II, s. 1435 Definicja

Rzeczownik, a, lm. i, m. gram. v. Imię rzeczowne; część mowy należąca do odmiennych; obejmuje wyrazy będące nazwami rzeczy jakichkolwiek, w najobszerniejszém znaczeniu; rzeczownikiem jest każda nazwa istoty żyjącéj, tworu przyrodzenia, dzieła rąk ludzkich, wyobrażenia umysłowego. Rzeczowniki ze względu na znaczenie tego czego są nazwą, dzielą się na: a) żywotne, będące nazwą istot żyjących, a te jeszcze na ludzkie i zwierzęce; b) nieżywotne, będące nazwą istot lub wyobrażeń niemających życia widocznego takiego jak w ludziach i zwierzętach; c) własne v. szczególne, które służą wyłącznie jednéj rzeczy; d) pospolite v. ogólne, które służą do oznaczenia różnych rzeczy podobnych; e) zbiorowe, które pod postacią liczby pojedyńczéj wyrażają zbiór jednorodnych v. jednoprzymiotowych istot, rzeczy; f) liczebne, v. liczbowe (v. Liczbowniki), oznaczające lik, liczbę; g) porządkowe, wyrażające następstwo rzeczy za rzeczą; h) pierwotne, z których inne się formują; i) pochodne, z innych ukształtowane; j) zdrobniałe albo spieszczone, wyrażające małość drobność, albo też pieszczotę; k) zgrubiałe, które znaczą wielkość a razem niezgrabność i często wyrażają pogardę dla nazywanych niemi rzeczy; 1) słowowe, uformowane ze słów i przedstawiające w formie rzeczownika czynność lub stan oznaczony słowem, z tych uformowane od słów zaimkowych zowią się jeszcze zaimkowemi, a te wszystkie są rodzaju nijakiego. Rzeczowniki w języku polskim mają trzy odmiany, wyróżniające się rozmaitemi kształtami zakończenia : a) przez rodzaje, wyrażające płeć lub jéj podobieństwo, ob. Rodzaj; b) przez liczby pojedyńczą, podwójną i mnogą, ze względu czy rzeczownik wyraża jedną, dwie lub wiele osób albo rzeczy; c) przez przypadki v. spadki wyrażające stosunek rzeczy do rzeczy lub czynności do tego na co się wywiera.

SWil/1861, cz. II, s. 1435

Rzeczownie, ps. jako rzeczownik, w znaczeniu rzeczownika. Wziąć przymiotnik lub słowo rzeczownie.

Mał/1863, s. 51 Definicja

Tak np. ojciec, koń, kamień, oznacza istotę czyli rzecz przedmiotu, o którym mówimy; stad też takie wyrazy mianujemy rzeczownikami.

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Kras/1897, s. 7

Zamiast czasownika może jednak treść orzeczenia być wyrażona imieniem (tj. rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem); lecz wtenczas wyraża formę orzeczenia dodany do imienia czasownik oderwany być (bywać) lub inne mu pokrewne czasowniki, nie posiadające własnej treści.

Kras/1897, s. 12 Definicja

Ponieważ podmiot oznacza rzecz lub osobę, o której w zdaniu mowa, przeto podmiotem może właściwie być tylko ta część mowy, która oznacza rzecz lub osobę, tj. rzeczownik.

Powiązane terminy