Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Ant/1788, s. 34

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Ant/1788, s. 60

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

L/1807–1814, t. II, s. 902 (902-903)

IMIĘ, -ienia, n., [...]. §., Gramatycznie wzięte, imię znaczy pierwszą i najprzedniejszą część mowy, nomen. Kpcz. Gr. 1, p. 58 [...]. Imię istotne, Subst. Tr. rzeczownik. Kpcz. Imię dodane Adiect. Tr. przymiotnik Kpcz.

L/1807–1814, t. V, s. 167

RZECZOWNIK, -a, m., nomen substantivum Kpcz. Gr., istotimię Tr. [...].

Szum/1809, s. 30-31 Definicja

Tak np. niektóre wyrazy nazywamy Rzeczownikami, a to dla tego, że one oznaczają imiona rzeczy, drugie zaś nazywamy Przysłówkami, dla tego, że one się pospolicie przy słowach kładź zwykły.

Szum/1809, s. 31 Definicja

Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:

Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]

VIIma: Rzeczownik (Substantivum), np. książka, papier, okno, Jan , koń i t. d.

Szum/1809, s. 50 (50-51) Definicja

Dlaczego wyrazy do siódmej części mowy należące nazywają się Rzeczownikami? i czy się odmieniają?

A. Wyrazy do 7mey części mowy należące nazywają się dla tego Rzeczownikami, iż najwięcej z nich oznaczają imiona rzeczy, np. papier, książka, pióro. Oznaczają one też imiona ludzkie, np. Jan, Stanisław, żołnierz albo zwierzęce, np. pies, koń, kaczka; albo na koniec objęcia rozumowe, np. wieczność, nieśmiertelność, rozum, dowcip i t. d.

Szum/1809, s. 180

Gdyż wyrazów, Przymiotniki z Rzeczownikami, do jednej części mowy liczyć, a wyrazów liczebnych (Liczników) niektórych do przysłówków, np. po pierwsze, po drugie, po trzecie, i t. d. drugich zaś do przymiotników, np. pierwszy, drugi, trzeci, rozrzucać nie można.

Mroz/1822, s. 23 (23-24)

Siodmy przypadek Rzeczowników zakończonych na twardą spółgłoskę formuje się przez zmiękczenie społgłoski i przybranie samogłoski e.

Mroz/1822, s. 31

Prawidło jest ogólne, że Rzeczownik zakończony na miękką spółgłoskę przybiera w 2m przypadku liczby mnogiej zakończenie i.

Mroz/1822, s. 36

Od Rzeczownika Kraków formuje się Przymiotnik przez dodanie zakończenia ski, Krakow-ski.

Mroz/1822, s. 39 Definicja

Rzeczownik jest wyraz którym nazywamy osobę lub rzecz jakową. Józef, Warszawa, kapelusz i t. p.

Br/1848, s. 28

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Br/1848, s. 29 Definicja

Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza albo osobę, albo rzecz, albo pomysł.

Br/1848, s. 29

Rzeczowniki dzielą się na: 1. Oznaczające istoty żywe i nieżywe [...]. 2. Własne i pospolite [...]. 3. Piérwotne i pochodnie [...]. 4. Zdrobniałe i zgrubiałe [...]. 5. Sczegółowe i zbiorowe [...]. 6. Pojedyńcze i złożone [...]. 7. Jednokrotne, częstokrotne i dokonane [...].

Szt/1854, s. 8 Definicja

Rzeczownik, czyli imię rzeczowne, jest nazwisko rzeczy, np. człowiek, koń, stół, cnota, koło i t.d.

Szt/1854, s. 17

Rzeczownik jest część mowy odmienna, i odmienia się istotnie przez rodzaje, liczby, przypadki; można by do tych przydać formy i wzory.

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Jes/1886, s. 10 Definicja

Wyrazy, które oznaczają osoby, rzeczy, zwierzęta lub pojęcia, nazywamy imionami rzeczownemi albo krócej rzeczownikami.

Lor/1907, s. 3 Definicja

Wszystkie wyrazy, które oznaczają osoby, zwierzęta albo rzeczy, nazywamy rzeczownikami.

Lor/1907, s. 20 Definicja

Rzeczowniki (substantivos) są wyrazy, które oznaczają osoby, zwierzęta lub rzeczy; na prz.: rei (król), ave (ptak), pedra (kamień), belleza (piękność).

ŁośFl/1923, s. 248

1.Deklinacja. A. Deklinacja imion. § 3. Od najdawniejszych czasów (w języku praindoeuropejskim a potem w prasłowiańskim) wszystkie imiona t. j. rzeczowniki, przymiotniki i liczebniki oraz imiesłowy odmieniały się jednakowo; dopiero potem, na gruncie prasłowiańskim wytworzyła się nowa odmiana przymiotników, a jeszcze później — na gruncie polskim — odmiana szczególna liczebników. Nadto w języku polskim częściowo deklinacja zanikła: tak np. pewne imiesłowy stały się nieodmiennemi (chodząc, wziąwszy), także niektóre przymiotniki np. rad, zdrów, a wreszcie część rzeczowników nie odmienia się w liczbie poj. mianowicie zapożyczone nijakie na -um np. gimnazjum, liceum i t. d. W staropolszczyźnie często nie odmieniały się imiona własne, zwłaszcza hebrajskie [...]. Nie odmieniamy i dziś niektórych imion obcych np. Cantu, Tokjo.

Powiązane terminy