terminów gramatycznych online
rzeczownik
Język: polski
- Część II. O Imieniu: Mucz/1825
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Forma negativă: Gos/1939
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- O Etymologii. §. I. O wyrazach grammatycznych (słowniczek łac.-pol., s.12-13): Gott/1787
- O Składni: Rew/1845
- O głoskach: Mroz/1822
- O wyrazach: Kam/1870
- Podziały istotników: Czep/1871–1872
- Przypadkowanie rzeczownikow: Mroz/1822
- Przypisy do Gramatyki polskiej: Szum/1809
- Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
- Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.
Cytaty
Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.
Rzeczowniki w Niemieckim Języku do trzech Rodzaiów należą [...].
Tak np. niektóre wyrazy nazywamy Rzeczownikami, a to dla tego, że one oznaczają imiona rzeczy, drugie zaś nazywamy Przysłówkami, dla tego, że one się pospolicie przy słowach kładź zwykły.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
VIIma: Rzeczownik (Substantivum), np. książka, papier, okno, Jan , koń i t. d.
Dlaczego wyrazy do siódmej części mowy należące nazywają się Rzeczownikami? i czy się odmieniają?
A. Wyrazy do 7mey części mowy należące nazywają się dla tego Rzeczownikami, iż najwięcej z nich oznaczają imiona rzeczy, np. papier, książka, pióro. Oznaczają one też imiona ludzkie, np. Jan, Stanisław, żołnierz albo zwierzęce, np. pies, koń, kaczka; albo na koniec objęcia rozumowe, np. wieczność, nieśmiertelność, rozum, dowcip i t. d.
Gdyż wyrazów, Przymiotniki z Rzeczownikami, do jednej części mowy liczyć, a wyrazów liczebnych (Liczników) niektórych do przysłówków, np. po pierwsze, po drugie, po trzecie, i t. d. drugich zaś do przymiotników, np. pierwszy, drugi, trzeci, rozrzucać nie można.
Siodmy przypadek Rzeczowników zakończonych na twardą spółgłoskę formuje się przez zmiękczenie społgłoski i przybranie samogłoski e.
Prawidło jest ogólne, że Rzeczownik zakończony na miękką spółgłoskę przybiera w 2m przypadku liczby mnogiej zakończenie i.
Od Rzeczownika Kraków formuje się Przymiotnik przez dodanie zakończenia ski, Krakow-ski.
Rzeczownik jest wyraz którym nazywamy osobę lub rzecz jakową. Józef, Warszawa, kapelusz i t. p.
W szeregu wyrazów odmiennych piérwsze jest Imie, którém nazywamy rzeczy lub ich przymioty. Imie jest więc nazwisko rzeczy, lub jéj przymiotu. Imiona tedy stąd się zowią, jedne rzeczownemi czyli Rzeczownikami, drugie przymiotnemi czyli Przymiotnikami. Cecha imion rzeczownych jest, że odpowiadają na pytanie: kto? albo co?.
[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].
Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.
Nie tylko często, ale prawie zawsze odrywamy przysłówek nie, od słowa, gdy umieszczamy drugie obok zdanie przeciwne, na spójniku ale, lecz, oparte i nim połączone. — Wtedy zaś jest rząd słowa twierdzącego, czyli inaczej, nie, przysłówek należy do rzeczównika, a nie do słowa: nie Grammatykę, lecz Historyą przepisuj; nie komodę, lecz bryczkę przedaj [...].
Rzeczownik jest częścią mowy odmienną, która oznacza osobę, rzecz lub pojęcie i ma nazwę stale do wyobrażenia rzeczy przywiązaną.
Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?
Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.
Do części mowy odmiennych należą: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i słowa (zwane niekiedy czasownikami).
Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.
RZECZOWNIK—SUBSTANTIVUL
In limba polonă substantivele sunt de trei genuri: masculin, femenin și neutru. Ele au numărul singular și plural și se declină în 7 cazuri.
Rzeczownik m III «część mowy obejmująca wyrazy odmieniające się przez przypadki i liczby, nie mająca w zasadzie mocji, określana, a nie określająca, oznaczająca osobę, przedmiot, pojęcie».
Powiązane terminy
- część mowy
- część mowy odmienna
- imię (nazwa, część mowy)
- imię (rzeczownik, przymiotnik, liczebnik)
- imię (wyraz odmieniany)
- wyraz odmienny
- wyraz samodzielny
- imię cudzoziemskie
- imię nieżywotne
- imię osoby
- imię pospolite
- imię przymiotu (rzeczownik)
- imię rzeczy
- imię rzeczy nieżyjącej
- imię własne
- imię zbiorowe
- imię żywotne
- rzeczownik charakterystyczny
- rzeczownik cudzoziemski
- rzeczownik foremny
- rzeczownik imiesłowowy
- rzeczownik jednostkowy
- rzeczownik liczebny
- rzeczownik ludzki
- rzeczownik materialny
- rzeczownik męski
- rzeczownik męski nieżywotny
- rzeczownik męski osobowy
- rzeczownik męski żywotny
- rzeczownik męskoosobowy
- rzeczownik niemęskoosobowy
- rzeczownik nieodmienny
- rzeczownik nieosobisty
- rzeczownik nieosobowy
- rzeczownik nieżywotny
- rzeczownik obcy
- rzeczownik odczasownikowy
- rzeczownik oderwany
- rzeczownik odprzymiotnikowy
- rzeczownik odrzeczownikowy
- rzeczownik odsłowny
- rzeczownik osobowy
- rzeczownik pierwotny
- rzeczownik pieszczotliwy
- rzeczownik pochodny
- rzeczownik pospolity
- rzeczownik powiększający
- rzeczownik przymiotnikowy
- rzeczownik przymiotowy
- rzeczownik przyswojony
- rzeczownik rodzaju męskiego
- rzeczownik rodzaju nijakiego
- rzeczownik rodzaju żeńskiego
- rzeczownik słowny
- rzeczownik słowowy
- rzeczownik swojski
- rzeczownik twardotematowy
- rzeczownik umysłowy
- rzeczownik własny
- rzeczownik wyraźny
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczownik zdrobniały
- rzeczownik zgrubiały
- rzeczownik złożony z dwóch lub więcej części (pluralia tantum)
- rzeczownik zmysłowy
- rzeczownik zwierzęcy
- rzeczownik żeński
- rzeczownik żywotny
- rzeczownik żywotny ludzki
- rzeczownik żywotny zwierzęcy
- właściwy rzeczownik