terminów gramatycznych online
rzeczownik
Język: polski
- Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział VI. O imieniu: Kop/1817
- Cz. II. O wnętrzności języka polskiego. Rozdział IV. O składni czyli konstrukcji zawisłej od myśli: Kop/1817
- Części mowy: ZwO/1924
- Deklinacja: ŁośFl/1923
- Etymologia (Słoworód): Kr/1917
- Forma negativă: Gos/1939
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- O Składni: Rew/1845
- O głoskach: Mroz/1822
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
- O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
- Podziały istotników: Czep/1871–1872
- Przypadkowanie rzeczownikow: Mroz/1822
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
- Rozdział III. O słoworodzie: Kop/1783
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.
Cytaty
Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.
Widzimy po siódmé, jak z Rzeczowników robią się Przymiotniki, i wzajémnie, np. urodzáj, urodzájny, wyrodzony, wyrodek: jak z Imion robią się Słowa i Imiésłowy, np. rodzáj, rodzic, urodzić się, urodzony.
Imiona przymiotów, wziętych rzeczownie, kończą się jak Rzeczowniki np. moc, życié : fortitudo, vita.
Części myśli nazywamy po Grammatycznemu Rzeczownikiém, Przymiotnikiém i Słowém [...].
W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.
Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.
Nemcy stosownie do umowy między ich ojczystemi Językośledcami naczałują wszelkie Istotniki bez wyjątku Pisem wielkawym. Nie chcę ja tu rozciągać pisow wielkawych na naczały wszystkich Istotnikow bez rożnicy (ad omnia nomina substantiva) lecz, poddzielając je na Osobowniki (personalia) i na Rzeczowniki (realia) z ktorych te drugie jeszczeby się poddzielić mogły na Podzmysłowniki (sensualia), Umysłowniki (imaginaria) i Miejscowniki (localia) chcę mieć wielkim Pisem naczałowanemi same Osobowniki bez żadnej wyłączni, czy te są samowłasne, czy pospolite.
Nazwiska rzeczy i ich przymiotów nazywają się Imionami. Imiona tedy zowią się jedné rzeczownémi, czyli rzeczownikami, drugie przymiotnémi, czyli przymiotnikami.
Wypełniám ją tedy powiększoną piérwszą składnią zgody, uważając ją nie tylko między rzeczownikiem a przymiotnikiem, między słowém a wyrazém osobistym, ale nawet między rodzajami imion.
Siodmy przypadek Rzeczowników zakończonych na twardą spółgłoskę formuje się przez zmiękczenie społgłoski i przybranie samogłoski e.
Prawidło jest ogólne, że Rzeczownik zakończony na miękką spółgłoskę przybiera w 2m przypadku liczby mnogiej zakończenie i.
Od Rzeczownika Kraków formuje się Przymiotnik przez dodanie zakończenia ski, Krakow-ski.
Rzeczownik jest wyraz którym nazywamy osobę lub rzecz jakową. Józef, Warszawa, kapelusz i t. p.
Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.
Nie tylko często, ale prawie zawsze odrywamy przysłówek nie, od słowa, gdy umieszczamy drugie obok zdanie przeciwne, na spójniku ale, lecz, oparte i nim połączone. — Wtedy zaś jest rząd słowa twierdzącego, czyli inaczej, nie, przysłówek należy do rzeczównika, a nie do słowa: nie Grammatykę, lecz Historyą przepisuj; nie komodę, lecz bryczkę przedaj [...].
Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?
Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.
Otóż według znaczenia, t. j. ze względu na to, co oznaczają oddzielne wyrazy, rozróżniamy w języku polskim dziewięć grup wyrazów czyli części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki, słowa czyli czasowniki, przysłówki, przyimki, spójniki i wykrzykniki.
§ 17. Rzeczownikami nazywamy takie wyrazy, które oznaczają osoby, zwierzęta, rośliny, rzeczy lub pojęcia, np. Bóg, król, ojciec, sędzia [...].
Rzeczownik czoło pierwotnie brzmiał czeło, a miejscownik — czele; forma ta zachowała się w wyrażeniach: na czele wojsk, naczelny, naczelnik [...].
§ 19. Słowa: Piotr, kot, grób, Mickiewicz, kamień, słoń, głos i t. d. wyrażają imię jakiejś osoby, zwierzęcia lub rzeczy. Części mowy, które są imionami osób, zwierząt lub rzeczy, nazywają się rzeczownikami.
1.Deklinacja. A. Deklinacja imion. § 3. Od najdawniejszych czasów (w języku praindoeuropejskim a potem w prasłowiańskim) wszystkie imiona t. j. rzeczowniki, przymiotniki i liczebniki oraz imiesłowy odmieniały się jednakowo; dopiero potem, na gruncie prasłowiańskim wytworzyła się nowa odmiana przymiotników, a jeszcze później — na gruncie polskim — odmiana szczególna liczebników. Nadto w języku polskim częściowo deklinacja zanikła: tak np. pewne imiesłowy stały się nieodmiennemi (chodząc, wziąwszy), także niektóre przymiotniki np. rad, zdrów, a wreszcie część rzeczowników nie odmienia się w liczbie poj. mianowicie zapożyczone nijakie na -um np. gimnazjum, liceum i t. d. W staropolszczyźnie często nie odmieniały się imiona własne, zwłaszcza hebrajskie [...]. Nie odmieniamy i dziś niektórych imion obcych np. Cantu, Tokjo.
Rzeczown. zając.
Nic w tem dziwnego, bo do innych momentów przybywa i to, że te przymiotniki są skojarzone nie tylko z rzeczownikami (lub mówiąc ogólnie imionami), ale także z czasownikami.
Rzeczownik. — Rzeczowniki oznaczają nazwy osób i zwierząt, lub rzeczy nieżyjących.
RZECZOWNIK—SUBSTANTIVUL
In limba polonă substantivele sunt de trei genuri: masculin, femenin și neutru. Ele au numărul singular și plural și se declină în 7 cazuri.
Powiązane terminy
- część mowy
- część mowy odmienna
- gromada deklinacyjna
- imię (nazwa, część mowy)
- imię (rzeczownik, przymiotnik, liczebnik)
- wyraz odmienny
- imię (rzeczownik)
- imię rzeczowe
- imię rzeczowne
- istotnik
- Nennwort
- nomen substantivum
- substantiv
- substantivo
- substantivum
- imię cudzoziemskie
- imię ludzi
- imię nieżywotne
- imię pospolite
- imię rzeczy
- imię własne
- imię zbiorowe
- imię żywotne
- miejscownik (nomen substantivum locale)
- nomen substantivum imaginarium
- nomen substantivum locale
- nomen substantivum sensuale
- podzmysłownik
- rzeczownik cudzoziemski
- rzeczownik imiesłowowy
- rzeczownik jednostkowy
- rzeczownik liczebny
- rzeczownik ludzki
- rzeczownik męski
- rzeczownik męski nieżywotny
- rzeczownik męski osobowy
- rzeczownik męski żywotny
- rzeczownik nieodmienny
- rzeczownik nieosobowy
- rzeczownik nieosobowy męski
- rzeczownik nieżywotny
- rzeczownik nijaki
- rzeczownik o formie przymiotnikowej
- rzeczownik obcy
- rzeczownik oderwany
- rzeczownik odsłowny
- rzeczownik osobowy
- rzeczownik pochodny
- rzeczownik polski
- rzeczownik pospolity
- rzeczownik przymiotnikowy
- rzeczownik przyswojony
- rzeczownik rodzimy
- rzeczownik rzeczowy
- rzeczownik słowny
- rzeczownik swojski
- rzeczownik umysłowy
- rzeczownik własny
- rzeczownik wyraźny
- rzeczownik zapożyczony
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczownik zdrobniały
- rzeczownik zgrubiały
- rzeczownik złożony
- rzeczownik zmysłowy
- rzeczownik zwierzęcy
- rzeczownik żeński
- rzeczownik żywotny
- rzeczownik żywotny ludzki
- umysłownik
- wyraz zmysłowy