Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzecz., rzeczow., rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Mon/1780, s. 155

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik.

Mucz/1825, s. 26 Definicja

W szeregu wyrazów odmiennych piérwsze jest Imie, którém nazywamy rzeczy lub ich przymioty. Imie jest więc nazwisko rzeczy, lub jéj przymiotu. Imiona tedy stąd się zowią, jedne rzeczownemi czyli Rzeczownikami, drugie przymiotnemi czyli Przymiotnikami. Cecha imion rzeczownych jest, że odpowiadają na pytanie: kto? albo co?.

Mucz/1825, s. 162

[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].

Rozp/1830, s. 125 Definicja

[...] słowo źrebię nie różniłoby się w dalszych przypadkach od rzeczownika źrebienie [...]

Rozp/1830, s. 239

Jedném z tych zakończeń jest ski, którém przekształcamy rzeczownik na przymiotnik, wyrażający wzgląd należności (pan pański, Kraków krakowski).

Rozp/1830, s. 580

RZECZOWNIKI; ich zakończenie, 147. Rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na ę 550; 107.

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Lerc/1877, s. 7 Definicja

Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza imię osoby lub rzeczy, np. pan, Bóg, anioł, król, koń, pies, stół, książka, tablica, szkoła, pióro, okno, cnota, pilność, lenistwo itd.

Oż/1883, s. 278

Prawideł przypadkowania rzeczow. i przymiot. mamy 16; zawierają 17,300 rzecz.

Oż/1883, s. 278

Prawideł przypadkowania rzeczow. i przymiot. mamy 16; zawierają 17,300 rzecz.

Kr/1897, s. 43

Do części mowy odmiennych należą: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i słowa (zwane niekiedy czasownikami).

SW/1900-1927, s. 82 Definicja

Imię, enia, 3 pp. imieniu a. ! imieniowi, lm. ona a. [enia], X Imia, † Imiono [...] 10. gram. = a. rzeczownik: I. pospolite, własne. b. I. rzeczowne a. † istotne, przymiotne a. † dodane, liczebne = rzeczownik, przymiotnik, liczebnik.

SW/1900-1927, s. 810 Definicja

Rzeczownik, a, lm. i gram. nazwa wszelkiej istoty a. rzeczy, tak zmysłowej, jak i umysłowej, uważanej za pojęcie, za przedmiot rozważania, imię rzeczowne: Rozróżniać należy rzecz samą od jej nazwy, czyli rzeczownika.

SW/1900-1927, s. 810

Rzeczowny [...] 2. gram. Imiona rzeczowne - rzeczowniki, przymiotne - przymiotniki. Kopcz. Wyrazy rzeczowne. Kopcz.

Szob/1923, s. 104 Definicja

Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.

Gos/1939, s. 27

RZECZOWNIK—SUBSTANTIVUL

In limba polonă substantivele sunt de trei genuri: masculin, femenin și neutru. Ele au numărul singular și plural și se declină în 7 cazuri.

[W języku polskim rzeczowniki występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Mają liczbę pojedynczą i mnogą i odmieniają się przez siedem przypadków.]
Dor/1958–1969, t. VII, s. 1466 Definicja

Rzeczownik m III «część mowy obejmująca wyrazy odmieniające się przez przypadki i liczby, nie mająca w zasadzie mocji, określana, a nie określająca, oznaczająca osobę, przedmiot, pojęcie».

Kor/1961, s. 42

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię rzeczowne, rzeczownik własny, appellativum — pospolity, singulare — szczególny (t. 2, s. 31), collectivum — zbiorowy, concretum — zmysłowy, abstractum — umysłowy, adiectivum — przymiotne, przymiotnik, numerale — rachunkowe, liczbowe, liczbowne (t. 2, przyp., s. 68) [...].

Powiązane terminy