Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rzeczowniki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Alfabet. Wymawianie samogłosek. Wymawianie spółgłosek: Ryk/1850
  • Część II. O wykładaniu. O częściach mowy: Gott/1794
  • Etymologia (Słoworód): Kr/1917
  • Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
  • O zdaniu pierwotném czyli gołém: Gr/1861
  • Odmienne części mowy: Lerc/1877
  • Podziały istotników: Czep/1871–1872
  • Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
  • Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
  • Rozdział II. O Rzeczowniku: Szt/1854
  • Słowniczek: Gaert/1927
  • Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
  • Wiadomości wstępne: Kr/1917
  • Zawierający wyliczenie imion, odmieniających się przez przypadki, jich odmiany i nazwisk: Żoch/1838
  • Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Kop/1780, t. II, s. 8 (7-8)

Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.

Gott/1794, s. 50

O Rodzaiach Imion rzeczownych albo rzeczownikow.

Żoch/1838, s. 53-55 Definicja

Części mowy odmieniające się przez przypadki są: najprzód rzeczownik przedstawiający rzecz np: człowiek, głowa, drzewo; powtóre przymiotnik, malujący przymiot, materyją, lub zależność np. dobry, drewniany, ojcowski; po trzecie imiesłów, malujący czynność lub stan, w kształcie przymiotnika wystawiony np: pałający, zbadany, stojący: po czwarte zaimek, zastępujący imię rzeczowne, lub je określający np: ja, ty, on, méj, ten; po piąte imię liczebne, określające zbiór rzeczy np: jeden, dwa, pięć, dwadzieścia.

Ryk/1850, s. 3
  1. W rzeczownikach i przymiotnikach na ate, przez wyjątek od tegoż samego prawidła: separate, oddzielny, ultimate, ostatni [...].
Szt/1854, s. 8 Definicja

Rzeczownik, czyli imię rzeczowne, jest nazwisko rzeczy, np. człowiek, koń, stół, cnota, koło i t.d.

Szt/1854, s. 17

Rzeczownik jest część mowy odmienna, i odmienia się istotnie przez rodzaje, liczby, przypadki; można by do tych przydać formy i wzory.

Łaz/1861, s. 58 Definicja

Imię osoby i rzeczy nazywamy: rzeczownikiem.

Łaz/1861, s. 60

Słowa wchodzące w skład zdań czyli w mowę. nazywamy częściami mowy. W polskim języku jest 9 części mowy 1. Rzeczownik. 2. Zaimek. 3. Przymiotnik. 4. Liczebnik. 5. Czasownik. 6. Przysłówek. 7. Przyimek. 8. Spójnik. 9. Wykrzyknik.

Łaz/1861, s. 65

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki czworakim sposobem.

Gr/1861, s. 1

A zatém: 1) Co czyni ojciec? Odpowiadamy: Czyta. 2) Co się czyni z książką? Czyta się lub jest czytaną. 3) Czém jest ojciec? Żołnierzem. 4) Jakim jest ojciec? Dobrym. — Stąd wyrazy: czyta, czyta się lub jest czytaną, żołnierzem, dobry, są orzecznikami. W pierwszym razie jest orzecznikiem słowo czynne, w drugim razie słowo bierne, w trzecim rzeczownik, w czwartym przymiotnik.

Czep/1871–1872, s. 14 Definicja

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Czep/1871–1872, s. 17

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Lerc/1877, s. 7 Definicja

Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza imię osoby lub rzeczy, np. pan, Bóg, anioł, król, koń, pies, stół, książka, tablica, szkoła, pióro, okno, cnota, pilność, lenistwo itd.

Grub/1891, s. 5

По значенію своему всѣ слова польскаго языка раздѣляются на 9 частей рѣчи: 1. Имя существительное, rzeczownik. [...]

Kr/1917, s. 11

Otóż według znaczenia, t. j. ze względu na to, co oznaczają oddzielne wyrazy, rozróżniamy w języku polskim dziewięć grup wyrazów czyli części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki, słowa czyli czasowniki, przysłówki, przyimki, spójniki i wykrzykniki.

Kr/1917, s. 11 Definicja

§ 17. Rzeczownikami nazywamy takie wyrazy, które oznaczają osoby, zwierzęta, rośliny, rzeczy lub pojęcia, np. Bóg, król, ojciec, sędzia [...].

Kr/1917, s. 81

Rzeczownik czoło pierwotnie brzmiał czeło, a miejscownik — czele; forma ta zachowała się w wyrażeniach: na czele wojsk, naczelny, naczelnik [...].

Gaert/1927, s. 98 Definicja

Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe).

Gaert/1927, s. 105 Definicja

II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy):

A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale).

Dor/1958–1969, t. VII, s. 1466 Definicja

Rzeczownik m III «część mowy obejmująca wyrazy odmieniające się przez przypadki i liczby, nie mająca w zasadzie mocji, określana, a nie określająca, oznaczająca osobę, przedmiot, pojęcie».

Powiązane terminy