rzeczownik

Hierarchia Dzieła Filtr: 12 dzieł

• Wszystkie dzieła
• Kop/1778
• Kop/1780
• Mon/1780
• Kop/1783
• Gott/1787
• Ant/1788
• Prz/1792
• Gott/1794
• L/1807–1814
• Szum/1809
• DwBg/1813
• Gddk/1816
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Mroz/1822
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Bor/1830
• Rozp/1830
• Żoch/1838
• Rew/1845
• Desz/1846
• Br/1848
• Such/1849
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Morz/1857
• Gr/1861
• Łaz/1861
• SWil/1861
• Mał/1863
• Trz/1865
• Malin/1869
• Kam/1870
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Grub/1891
• Uchw.AU/1891
• Kr/1897
• Kras/1897
• SW/1900-1927
• Król/1907
• Lor/1907
• BdC/1915
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Kon/1920
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Benni/1923
• ŁośFl/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927
• Gos/1939
• Kl/1939
• Dor/1958–1969
• Kor/1961

W Rzeczownikach na trzy rzeczy mieć wzgląd potrzeba: to jest, na liczbę, przypadkowanie, i rodzajowanie.

Poetowie opuszczają to 'S jeśli rzeczownik, któremuby się dodać powinno było, kończy się S np. When Phebus rays had pierced the trem bling trees. Kiedy słoneczné promienie przeniknęły drżącé drzewa.

Nemcy stosownie do umowy między ich ojczystemi Językośledcami naczałują wszelkie Istotniki bez wyjątku Pisem wielkawym. Nie chcę ja tu rozciągać pisow wielkawych na naczały wszystkich Istotnikow bez rożnicy (ad omnia nomina substantiva) lecz, poddzielając je na Osobowniki (personalia) i na Rzeczowniki (realia) z ktorych te drugie jeszczeby się poddzielić mogły na Podzmysłowniki (sensualia), Umysłowniki (imaginaria) i Miejscowniki (localia) chcę mieć wielkim Pisem naczałowanemi same Osobowniki bez żadnej wyłączni, czy te są samowłasne, czy pospolite.

Siodmy przypadek Rzeczowników zakończonych na twardą spółgłoskę formuje się przez zmiękczenie społgłoski i przybranie samogłoski e.

Prawidło jest ogólne, że Rzeczownik zakończony na miękką spółgłoskę przybiera w 2^m przypadku liczby mnogiej zakończenie i.

Od Rzeczownika Kraków formuje się Przymiotnik przez dodanie zakończenia ski, Krakow-ski.

Przedmiot zdania wyraża się rzeczownikiem [...] zamiast rzeczowników używają się zaimki, przymiotniki, słowa, przysłówki, a nawet wyrażenia kilka wyrazów obejmujące.

Słowa wchodzące w skład zdań czyli w mowę. nazywamy częściami mowy. W polskim języku jest 9 części mowy 1. Rzeczownik. 2. Zaimek. 3. Przymiotnik. 4. Liczebnik. 5. Czasownik. 6. Przysłówek. 7. Przyimek. 8. Spójnik. 9. Wykrzyknik.

Rzeczowniki odmieniają się przez liczby i przypadki czworakim sposobem.

[Zygmunt Sawczyński] Że wywód n. p. wyrazu sumienie, od s-umienia, jak to niedawno jeszcze uczynił SZCZĘSNY MORAWSKI w Iszym tomie Sądecczyzny, jest mylny, przyzna każdy, kto wie, że wyraz ten niedawno jeszcze brzmiał i w drukach wyglądał jako sumnienie; złożony więc jest z dawniejszego przyimka su (inna forma dawniejsza jeszcze jest są n. p. w wyrazach sąsiad, sąsiek — późniejsza s, dzisiejsza z, ze) i rzeczownika mnienie utworzonego bezpośrednio z formy imiesłowu biernego czasu przeszłego, jako źródłosłowu, zapomocą końcówki ie; zatém = su - mnian - ie ; a według prawideł głosowni polskiej: sumnienie.

I to wiedzieć trzeba, że piérwotne znaczenie przyrostków z czasem tu i owdzie aż do niepoznania się zmieniło: żo-na- źródłosłów rzeczownika tej samej postaci powstały z pierw. żon i przyrostka -a [...].

[...] Zresztą, jak piérwiástki kończące się na a, i, e są wyłącznie słównemi, t. j. służą tylko, ogołocone z nágłosów i pogłosów, za temáta słówne, a nigdy za temáta jimionowe, tak samo i piérwiástki słówne, mające w środku jotowane e, czyli zaczynające się od spółgłoski zmiękczonéj, a kończące się na spółgłoskę twardą, nie służą za temát do urábianiá rzeczowników [...].

[...] Aczkolwiek język nasz skłádá wyrazy s piérwiástków jimionowo-słównych, jednakże środka tego pomnożeniá swojich rzeczowników używá bardzo skromnie, rzádko i tylko zdaje się w koniecznéj potrzebie, a przynájmniéj dzieje się takowe skłádanie daleko rzádziéj i skromniéj niżeli w greczyznie i dzisiejszéj niemczyznie, w któréj nader ograniczoná jilość pogłosów stała się źródłem bogactwa językowego s powodu wielkiéj łatwości skłádaniá rzeczowników z dwu lub więcéj piérwiástków lub piérwotników ze sobą [...].

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Otóż według znaczenia, t. j. ze względu na to, co oznaczają oddzielne wyrazy, rozróżniamy w języku polskim dziewięć grup wyrazów czyli części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki, słowa czyli czasowniki, przysłówki, przyimki, spójniki i wykrzykniki.

Rzeczownik czoło pierwotnie brzmiał czeło, a miejscownik — czele; forma ta zachowała się w wyrażeniach: na czele wojsk, naczelny, naczelnik [...].

1.Deklinacja. A. Deklinacja imion. § 3. Od najdawniejszych czasów (w języku praindoeuropejskim a potem w prasłowiańskim) wszystkie imiona t. j. rzeczowniki, przymiotniki i liczebniki oraz imiesłowy odmieniały się jednakowo; dopiero potem, na gruncie prasłowiańskim wytworzyła się nowa odmiana przymiotników, a jeszcze później — na gruncie polskim — odmiana szczególna liczebników. Nadto w języku polskim częściowo deklinacja zanikła: tak np. pewne imiesłowy stały się nieodmiennemi (chodząc, wziąwszy), także niektóre przymiotniki np. rad, zdrów, a wreszcie część rzeczowników nie odmienia się w liczbie poj. mianowicie zapożyczone nijakie na -um np. gimnazjum, liceum i t. d. W staropolszczyźnie często nie odmieniały się imiona własne, zwłaszcza hebrajskie [...]. Nie odmieniamy i dziś niektórych imion obcych np. Cantu, Tokjo.

RZECZOWNIK—SUBSTANTIVUL

In limba polonă substantivele sunt de trei genuri: masculin, femenin și neutru. Ele au numărul singular și plural și se declină în 7 cazuri.