terminów gramatycznych online
rzeczownik
Język: polski
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Etymologia (Słoworód): Kr/1917
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Podziały istotników: Czep/1871–1872
- Przypisy na klassę drugą: Kop/1780
- Rzeczownik: Br/1848
- Składnia: Kurh/1852
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, część III. czyli volumen V. (R-T): L/1807–1814
- Słownik, tom I. część II. (G-L): L/1807–1814
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Znaczenie wyrazów: Br/1848
Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.
Cytaty
Przeciwnie zaś, poniewáż Imiona rzeczowné a przymiotné w wielu względach grammatycznych są od siebie różné, przeto na osobné dwa szeregi rzeczowników i przymiotników podzieloné być musiały.
IMIĘ, -ienia, n., [...]. §., Gramatycznie wzięte, imię znaczy pierwszą i najprzedniejszą część mowy, nomen. Kpcz. Gr. 1, p. 58 [...]. Imię istotne, Subst. Tr. rzeczownik. Kpcz. Imię dodane Adiect. Tr. przymiotnik Kpcz.
RZECZOWNIK, -a, m., nomen substantivum Kpcz. Gr., istotimię Tr. [...].
Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.
Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza albo osobę, albo rzecz, albo pomysł.
Rzeczowniki dzielą się na: 1. Oznaczające istoty żywe i nieżywe [...]. 2. Własne i pospolite [...]. 3. Piérwotne i pochodnie [...]. 4. Zdrobniałe i zgrubiałe [...]. 5. Sczegółowe i zbiorowe [...]. 6. Pojedyńcze i złożone [...]. 7. Jednokrotne, częstokrotne i dokonane [...].
Przedmiot zdania wyraża się rzeczownikiem [...] zamiast rzeczowników używają się zaimki, przymiotniki, słowa, przysłówki, a nawet wyrażenia kilka wyrazów obejmujące.
Istotnik, a, lm. i, m. gram. imię rzeczowne, v. rzeczownik (Morz.).
Rzeczownik, a, lm. i, m. gram. v. Imię rzeczowne; część mowy należąca do odmiennych; obejmuje wyrazy będące nazwami rzeczy jakichkolwiek, w najobszerniejszém znaczeniu; rzeczownikiem jest każda nazwa istoty żyjącéj, tworu przyrodzenia, dzieła rąk ludzkich, wyobrażenia umysłowego. Rzeczowniki ze względu na znaczenie tego czego są nazwą, dzielą się na: a) żywotne, będące nazwą istot żyjących, a te jeszcze na ludzkie i zwierzęce; b) nieżywotne, będące nazwą istot lub wyobrażeń niemających życia widocznego takiego jak w ludziach i zwierzętach; c) własne v. szczególne, które służą wyłącznie jednéj rzeczy; d) pospolite v. ogólne, które służą do oznaczenia różnych rzeczy podobnych; e) zbiorowe, które pod postacią liczby pojedyńczéj wyrażają zbiór jednorodnych v. jednoprzymiotowych istot, rzeczy; f) liczebne, v. liczbowe (v. Liczbowniki), oznaczające lik, liczbę; g) porządkowe, wyrażające następstwo rzeczy za rzeczą; h) pierwotne, z których inne się formują; i) pochodne, z innych ukształtowane; j) zdrobniałe albo spieszczone, wyrażające małość drobność, albo też pieszczotę; k) zgrubiałe, które znaczą wielkość a razem niezgrabność i często wyrażają pogardę dla nazywanych niemi rzeczy; 1) słowowe, uformowane ze słów i przedstawiające w formie rzeczownika czynność lub stan oznaczony słowem, z tych uformowane od słów zaimkowych zowią się jeszcze zaimkowemi, a te wszystkie są rodzaju nijakiego. Rzeczowniki w języku polskim mają trzy odmiany, wyróżniające się rozmaitemi kształtami zakończenia : a) przez rodzaje, wyrażające płeć lub jéj podobieństwo, ob. Rodzaj; b) przez liczby pojedyńczą, podwójną i mnogą, ze względu czy rzeczownik wyraża jedną, dwie lub wiele osób albo rzeczy; c) przez przypadki v. spadki wyrażające stosunek rzeczy do rzeczy lub czynności do tego na co się wywiera.
Rzeczownie, ps. jako rzeczownik, w znaczeniu rzeczownika. Wziąć przymiotnik lub słowo rzeczownie.
Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?
Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.
Rzeczownik jest to część mowy odmienna, która oznacza rzecz jaką lub osobę, np. stolarz, szewcową, stół, trzewik.
Otóż według znaczenia, t. j. ze względu na to, co oznaczają oddzielne wyrazy, rozróżniamy w języku polskim dziewięć grup wyrazów czyli części mowy: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki, słowa czyli czasowniki, przysłówki, przyimki, spójniki i wykrzykniki.
§ 17. Rzeczownikami nazywamy takie wyrazy, które oznaczają osoby, zwierzęta, rośliny, rzeczy lub pojęcia, np. Bóg, król, ojciec, sędzia [...].
Rzeczownik czoło pierwotnie brzmiał czeło, a miejscownik — czele; forma ta zachowała się w wyrażeniach: na czele wojsk, naczelny, naczelnik [...].
§ 19. Słowa: Piotr, kot, grób, Mickiewicz, kamień, słoń, głos i t. d. wyrażają imię jakiejś osoby, zwierzęcia lub rzeczy. Części mowy, które są imionami osób, zwierząt lub rzeczy, nazywają się rzeczownikami.
Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)
A zatem: pan, koń, stół są nazwami osób lub rzeczy i nazywają się rzeczownikami.
Liczebniki. Zaliczono do rzeczowników (tysiąc, sto, itd.) i do przymiotników (pierwszy, setny...). (Szober).
Rzeczowniki nazywają przedmioty, a wśród przedmiotów rozróżniamy przedmioty zmysłowe świata zewnętrznego i przedmioty oderwane, czyli właściwości, czynności lub stany, odtwarzane niezależnie od przedmiotów, w których są wyróżniane. Zależnie od tych dwóch odmian przedmiotów dzielimy rzeczowniki na zmysłowe i oderwane.
Najczęstsze odnośne wypadki to połączenie przyimka z zaimkiem lub rzeczownikiem [...].
Powiązane terminy
- część mowy
- część mowy odmienna
- gromada deklinacyjna
- imię (nazwa, część mowy)
- imię (rzeczownik, przymiotnik, liczebnik)
- wyraz odmienny
- wyraz samodzielny
- imię cudzoziemskie
- imię nieżywotne
- imię pospolite
- imię własne
- imię zbiorowe
- imię żywotne
- rzeczownik całościowy
- rzeczownik cudzoziemski
- rzeczownik cząstkowy
- rzeczownik częstokrotny
- rzeczownik dokonany
- rzeczownik jednokrotny
- rzeczownik jednostkowy
- rzeczownik liczbowy
- rzeczownik liczebny
- rzeczownik ludzki
- rzeczownik materialny
- rzeczownik męski
- rzeczownik męski nieżywotny
- rzeczownik męski osobowy
- rzeczownik męski żywotny
- rzeczownik nieosobowy
- rzeczownik nieosobowy męski
- rzeczownik niepodzielny
- rzeczownik nieprawidłowy
- rzeczownik nieregularny
- rzeczownik niezmienny
- rzeczownik nieżywotny
- rzeczownik nijaki
- rzeczownik o formie przymiotnikowej
- rzeczownik obcy
- rzeczownik oderwany
- rzeczownik odsłowny
- rzeczownik ogólny
- rzeczownik osobowy
- rzeczownik osób męskich
- rzeczownik pierwotny
- rzeczownik pieszczotliwy
- rzeczownik pochodny
- rzeczownik podzielny
- rzeczownik pojedynczy
- rzeczownik pospolity
- rzeczownik powiększający
- rzeczownik przeczący
- rzeczownik przymiotnikowy
- rzeczownik przyswojony
- rzeczownik rodowy
- rzeczownik rzeczowy
- rzeczownik słowny
- rzeczownik słowowy
- rzeczownik spieszczony
- rzeczownik swojski
- rzeczownik szczególny
- rzeczownik szczegółowy
- rzeczownik ułomny
- rzeczownik umysłowy
- rzeczownik własny
- rzeczownik zaimkowy
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczownik zdrobniały
- rzeczownik zgrubiały
- rzeczownik złożony
- rzeczownik zmysłowy
- rzeczownik zwierzęcy
- rzeczownik żeński
- rzeczownik żywotny
- rzeczownik żywotny ludzki
- rzeczownik żywotny zwierzęcy
- rzeczowniki nijakie obce
- stały rzeczownik
- imię (nazwa)
- liczbowanie
- liczebnik
- odmiana mieszana
- omównik
- przedmiot (podmiot)
- przypadkowanie
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzajowanie
- wzór drugi podrzędny rzeczowników rodzaju męskiego liczby pojedyńczej
- wzór pierwszy podrzędny rzeczowników rodzaju męskiego liczby pojedyńczej
- zakończenie
- zakończenie złagodzone
- zdrobniałość
- znaczenie zdrobniałe